Шынжырлы берілісті есептеу дісі
1 Бастапы мліметтер:
Шынжырлы берілісті жетектеуші жлдызша білігіндегі айландырушы момент 
Нмм.
Жетектеуші (кіру) білігіні айналу жиілігі 
.
Жетектегі (шыу) білігіні айналу жиілігі 
.
Беріліс атынасы 
.
Шынжырды орналасуы – горизонтальды.
Шынжырды тартылуы - периодты реттеледі.
Шынжырды майлануы – периодты.
Жмыс екі аусымды.
2 Шынжыр типін тадау
Жетекті тлкелі-роликті шынжыр ПР МЕСТ 13568-97 тадаймыз.
3 Жетектеуші жлдызша тістеріні саны
мнда 
– шынжырлы берілісті беріліс атынасы,
4 Жетектегі жлдызша тістеріні саны
болуы сынылады.
5 Фактлы беріліс саны
6 Пайдалану (келтіру) коэффициенттерін есептеу
Пайдалану (келтіру) коэффициенті мына рнекпен табылады
мндаы 
- динамикалы жктеме коэффициенті, 
;
- шынжыр зындыы серін немесе саралы ара ашытыты ескеретін коэффициент;
- берілісті горизонта атынасты орналасуын ескеретін коэффицент;
- шынжыр тарматарын тарту дісін ескеретін коэффициент;
- берілісті майлау дісін ескеретін коэффициент;
- беріліс жмысыны аусымдыын ескеретін коэффициент.
Крсетілген коэффициенттерді мндері 3.1- кестеде келтірілген.
3.1- кесте – Коэффициенттерді мндері
| Коэфиценттер | Берілісті жмыс істеу шарттары | Мндері |
Динамикалы жктеме
коэффициенті - 
| Біралыпты Біралыпты емес, трткімен Кшті соымен | 1,0 1,20¸1,5 1,8 |
Шынжыр зындыы сері
(саралы ара ашыты)
коэффициенті - 
| 
| 1,1 1,0 0,95 |
Жлдызшалар центр
сызыыны горизонта
атынасты орналасуы
коэффиценті - 
| 60° дейін 60° жоары | 1,25 |
Шынжыр тарматарын
тартуды реттеу дісі
коэффициенті - 
| Жылжымалы тіректі беріліс немесе автоматты ретелетін ысым роликті немесе жлдызшамен керу беріліс Тартылуы реттелмейтін беріліс | 1,15 1,25 |
Берілісті майлау дісі
коэффициенті - 
| здіксіз майлауда (май ваннасында) Тамшылы Периодты майлауда | 0,8 1,0 1,5 |
Беріліс жмысыны
аусымдыы коэффициенті - 
| 1-аусымды (смена) 2-аусымды 3-аусымды немесе здіксіз жмыс | 1,0 1,25 1,5 |
7 Шынжыр топсасындаы ммкіндік ысымды абылдау
Шынжыр топсасындаы ммкіндік ысым мні шынжырды адамына 
жне жетектеуші жлдызшаны айналу жиілігіне туелді (3.2- кесте).
3.2- кесте – Шынжыр топсасындаы ммкіндік ысым мні 
, МПа
 , мм
| 
| ||||||||
| < 50 | |||||||||
| 12,7-15,875 19,05-25,4 31,75-38,1 44,45-50,8 | 31,5 | 28,5 | 23,5 17,5 | 18,5 | 22,6 16,5 - | 17,5 - | 18,5 - - | - - - |
Кестеден жетекші жлдызшаны айналу жиілігі бойынша топсадаы ммкіндік ысым мні 
баананы орташа арифметикалы мні тадалады.
8 Шынжырды алдын ала адамы, мм
мндаы 
- жетектеуші біліктегі айландырушы момент, Нмм;
– шынжырды атар саныны коэффиценті. Шынжырды атары бойынша жктемені таралуыны біралыпсыздыын ескеретін коэффициент. Шынжр бір атарлы боландытан 
.
| атар саны, m | ||||
| 1,7 | 2,5 |
адамны мнін стандарт атардан шынжырды нормаль (стандарт) адамыны жаыны тадалады.
Немесе шынжыр адамын алдын ала анытайтын эмпирикалы формула
12,8 – коэффициент ПР шынжырлары шін; 13,5 – коэффициент ПРЛ шынжырлары шін.
9 Жетекші жлдызшаны блгіш диаметрі, мм
10 Шынжырды жылдамдыы, м/с
11 Жетектеуші жлдызшадаы шеберлік кш, Н
12 Шынжыр топсасындаы номиналь меншікті ысым, МПа
13 саралы ара ашытыты алдын ала мні
Шамаларды азы кіші 
шін жне кбі лкен 
шін.
14 Шынжырды буындар саны
Жп сана дейін дгелектенеді.
15 сарала ара ашытыты наты мні, мм
16 Шынжыр топсаларын тозуатзімділік шартын тексереміз
Жобаланатын берілісті конструктивтік параметрлеріні стандарт берілісті параметрлерінен айырмашылыын ескеретін коэффииценттерді табамыз.
Беріліс (конструтивтік) параметрлер коэффициенттері
мндаы 
- беріліс ресурсы (шыдамдылы) коэффициенті
мнда 
– базалы ресурс, 
.;
- есепті ресурс,
мнда 
– берілісті ызмет мерзімі, жыл; 
-берілісті жыл бойы пайдалану коэффиценті; 
–берілісті тулік бойы пайдалану коэффиценті;
- жетектеуші жлдызшаны айналу жиілігі
- жетектеуші жлдызшаны тістер саны коэффициентті
- беріліс атынасы коэффициентті
- саралы ара ашыты коэффициентті
Жобаланатын берілісті пайдалану параметрлеріні стандарт берілісті параметрлерінен айырмашылыын ескеретін коэффиицент
мндаы 
- шынжырды салыстырмалы тозу нормасын ескеретін коэффициент
- беріліс жмыс режимін ескеретін коэффициент
Центрден тепкіш кштен шынжыр топсасына ысым
Шынжыр топсасындаы тозуатзімділік бойынша ммкіндік ысым
Жоары ресурсты берілістер шін 
.
17 Шынжырды жлдызша тістеріне соы саны бойынша тексеру
мнда 
– Секундаы соыны ммкіндік саны, 
.
3.5- кесте - Тлкелі жне роликті шынжыр шін соыны ммкіндік саны
| Шынжыр адамы | 12,7 | 15,875 | 19,05 | 25,4 | 31,75 | 38,1 | 44,45 | 50,8 |
Секундаы соыны ммкіндік саны, 
|
18 Шынжырды беріктікке тексеру
Шынжырды беріктік оры коэффициенті
мнда 
- шынжырды беріктік оры коэффициентіні минималь мні (3.7- кесте).
Шынжыра сер ететін максималь кш
мндаы 
- центрден тепкіш кшті серінен шынжырды тартылуы
- шынжырды салмаынан оны тартылуы
мнда 
– шынжырды салбырауын ескеретін коэффициент (3.6- кесте)
3.6- кесте - шынжырды салбырауын ескеретін коэффициент мні
| Жлдызша сіні горизонта клбеулігі | 
|
| Горизонталь беріліс Горизонта клбеулік брышы 40° дейін Горизонта клбеулік брышы 40° кп Вертикаль беріліс | 6,0 4,0 2,0 1,0 |
3.7- кесте - Жетекті роликті шынжырларды беріктк оры коэффициенттіні 
минималь мні
| Шынжыр |
| Шынжыр |
|
| ПР-8 ПР-9,525 ПР-12,7 ПР-15,875 ПР-19,05 ПР-25,4 | 8¸11 7¸8 8¸11 8¸11 7¸8 7¸8 | ПР-31,75 ПР-38,1 ПР-44,45 ПР-50,8 ПР-63,5 | 6¸7 6¸7 6¸7 8¸9 6¸7 |
19 Беріліс білігін жктейтін кш, Н
мнда 
– беріліс жлдызшалары центр стеріні горизонта иаштыын ескеретін коэффициент