Эмбриональді хондрогистогенез.

Шеміршек тіндеріні даму негізі мезенхима болып табылады. Бірінші сатыда рыты шеміршек тзілетін айматарында мезенхима жасушалары здеріні сінділерін жоалтып, арынды кбейіп, бір-біріне тыыздалып орналасады. Осыны нтижесінде белгілі бір кернеу – тургор пайда болады. Бндай айматар хондрогендік аралшалар деп аталады. Оларды рамындаы бааналы жасушалар хондробласттара дифференцияланады. Бл жасушалар шеіршек тініні негізгі рылыс материялы болып табылады. Оларды цитоплазмаларында алдымен бос рибосомаларды саны кбейіп, кейін тйіршікті эндоплазмалы тор пайда болады.

Келесі сатысы – алашы шеміршек тініні рылуы. Хондроциттерді пішіндері дгеленіп, млшерлері седі. Коллагенні синтезі мен секрециясына атысатын тйіршікті эндоплазмалы тор дамиды. Келесі сатысы – шеміршек тініні дифференциалдануы сатысында – хондроциттер гликозамингликандарды синтездеу абілетін иеленеді.

Дамып келе жатан шеміршекті жабатын, екі абаттан – ішкісі камбиальды(хондрогенді) жне сыртысы талшыты абаттардан тратын, мезенхимамен шектелген шеміршек абы алыптасады. Камбиальды айматаы жасушалар арынды блінеді. Синтезделген заттарды секрециясы мен шеміршекке абаттануы нтижесінде жасушалар з ызметтеріні німдерімен толтырылады. Бл – аппозициональды су.

Жас шеміршекті ортасындаы шеміршек жасушалары андай да бір уаыта дейін бір аймата (лакунада) митозды жолмен бліну абілеттілігін жне екінші типті коллаген блу абілеттілігін сатайды. Осы жасушаларды саныны кбею салдарынан шеміршек салмаы ішінен лаяды, бл интерстициальды су деп аталады. Интерстициальды су эмбриогенез кезінде жне шеміршек тініні регенерациясы кезінде байалады.

Шеміршекті суі мен дамуы барысында оны орталы айматары жаын жатан антамырлардан алыстап, диффузды трде шеміршек абы арылы оректенуі иындайды. Сондытан хондроциттер су абілеттілігінен айырылып, кейбіреулері

 

Гиалинді шеміршек тіні.

Гиалинді шеміршек тіні, млдірлігіне жне ашыл-кк тсіне байланысты шыны трізді деп те аталатын, азада е кп таралан шеміршек тіні тріне жатады. Ересек адамдарда гиалинді тін абыраларды тс сйегімен байланысан штарында, кмекейде, тыныс алу жолдарында, жілік сйектеріні буынды беттерінде кездеседі.

р трлі азаларды гиалинді тініні састытары кп боланымен, олар жасуша аралы затыны рылысына, жасушаларыны орналасуына байланысты ерекшеленеді. Адам организміндегі гиалинді тінні кп блігі шеміршек абы – перихондриймен апталан.

Шеміршек абы екі абаттан ралан: сыртысы рамында кптеген антамырлары бар талшыты днекер тінді; ішкісі хондробласттар мен прехондроблаттардан ралан жасушалы. Шеміршек абыны астындаы аралы абатта зын осьтері шеміршек бетімен баыттас ршы трізді жас хондроциттер орналасады. Тменгі абаттарында шеміршек жасушалары сопаша немесе дгелек пішінді болады. Бл жасушаларды синтетикалы жне секреторлы ызметтері нашарлаандытан, олар блінгеннен кейін ажырамай, 2-4 хондроцииттерден тратын изогенді топтар тзеді.

Дифференциалданан шеміршек жасушалары жне изогенді топтарды базофильді боялан жасуша аралы зат оршайды. Бндай асиеті жасуша аралы заттардаы химиялы компоненттер – ауыздар мен гликозамингликандарды біркелкі орналаспауына байланысты.

Кез келген гиалинді шеміршекті территориялы аймаы, яни матриксі болады. Мнда екінші типті коллагендік талшытар мен шеміршек жасушалары бар. Олар изогенді шеміршек жасушаларын оршап, механиалы ысымнан орайды. Коллагенді рылымдар арасы протеогликандармен толтырылып трады.

Шеміршекті жасуша аралы затыны рылысында хондронектин ерекше рл алады. Бл гликопротеин жасушаларды зара жне баса субстраттармен байланыстырады. Шеміршек тініні тіректік ызметі оны талшыты каркасыны ана емес, гидратация дрежесі жоары гидрофильді протеогликандарды болуына да байланысты. Жасуша аралы затты гидрофильді болуы оректік заттар мен тздарды, газдар мен метаболиттерді еркін диффузиясына ммкіндік береді. Біра антигендік асиеті бар жоары молекулалы ауыздар те алмайды.

Шеміршектерді барлыыны рылысы бірдей емес. Гиалинді шеміршекті буынды бетіні буын уысына араан бетінде шеміршек абыны болмауы оны рылымды ерекшелігі болып табылады. Буынды шеміршек ш абаттан трады: беткі, аралы жне базальды.

Беткі абатында майда, аз маманданан хондроциттер орналасады. Аралы абатындаы хондроциттер ірірек, дгелек пішінді болады. Олары митохондриялары лкен, тйіршікті эндоплазмалы торы мен Гольджи аппараты жасы дамыан. Базальды абат базофильді сызыпен екі абатта блінеді, екінші абатында антамырлар болады.

Гиалинді шеміршек тіні:


  1. Шеміршек абы;

  2. Жас хондроциттер;

  3. Меншікті зат;

  4. Изогенді топтаы хондроциттер.

· Эластинді шеміршек тіні.

Эластинді шеміршек тіні шеміршек пішіні иілген бліктері бар мшелерде кездеседі.Тсі сарыш, гиалинді тін сияты млдір емес. Жалпы рылысы гиалинді тінні рылысына сас. Сырты шеміршек абымен апталан. Шеміршек жасушалары капсулаларда бір-бірден немесе изогенді топтармен орналасады. Эластинді шеміршек тініні е негізгі ерекшелігі – жасуша аралы затында коллагендік талшытармен атар эластинді талшытарды болуы. Шеміршек абына жаын жатан абаттарындаы эластинді талшытар зіліссіз шеміршек абына теді. Гиалинді шеміршекке араанда рамында липидтер, гликоген мен хондроитинсульфаттар аз болады.



Эластинді шеміршек тіні:


  1. Хондроциттерді изогенді топтары;

  2. Эластинді талшытар.

· Талшыты шеміршек тіні.

Талшыты шеміршек тіні омырта аралы дискілерді, талшыты тінні гиалинді тінге ауысатын жерлерінде, озалысы аз байламдарда кездеседі. Жасуша аралы затындаы параллель орналасан коллаген талшытары біртіндеп сиректеп, гиалинді шеміршекке теді. Жасушалары – хондроциттер жекеленіп те, топталып та орналасады.

Талшыты шеміршек тіні:


  1. Коллаген талшытары;

  2. Хондроциттер.