Зен учаскесін тадау.

Сомен,су тімін лшеу длдігі жеткілікті болу шін тадалан учаскеде суды козалысы біралыпты болу керек,негізгі арнасы зенні жайылмасындаы аысты баыты бір баыт болу керек. Су сабасына тскенде аыс жылдамдыы 0,15-0,25км болмау керек.Су тасыан кезде аыс жылдамдыы 3-4м с-тан арты болмау тиіс,учаскіде су тотап тран ж/е кері аыс болмау керек ыста су бетін ттас су жамылысы жабу керек,жылым болмау керек, немесе су млдем атпау тиіс. Блаан баса учаскеде анжыр байалмау керек.Сондай-а бекетті жоары жаында орналасан гидротехникалыимараттарды серінен байалатын біралыпсыз озалыс айнымалы тежелу болмау керек..

19.Су тімі жніндегі тсінік. Су тімі деп-зенні клдене имасы арылы 1 лшем уаыт аралыында аып тетін су млшері. лшем бірлігі м3/с кіші блада, з-де лаб. науларда л/с лшем бірлліг.Су тімі негізгіаынны праметрлеріні бірі су тімі арылы зенні баса параметрін анытауа болады,мыс,су де-і,аыс жылдамдыы еістігін.Су тімін анытауды 2 дісі бар.1).Су тімін тікелей лшеу. 2).жанама діс.олар мыналар 1)топа клемдік діс жатады,аып тран суа лшеуші ыдысты ояды лшеуші ыдысты толу уаыты лшенеді.Су тімі ыдыстаы су клемін,ыдысты толу уаытына блу арылы аныталады бл діс те лкен длділігімен лшенеді. 2)Жанама діс кезінде трлі діс олданылады бл кезде су тімі тікелейлшенбейді аынны жекелеген элементтері лшенеді бл дістерге мыналар жатады,1су тімін аыс жылдамадыы Е біріншіден зырылдауыты идеясын сынан – Леонардо да Винчи. Біра ол

зырылдауыты принципін желді баытын лшеу шін олданылан.

Біріншіге – ГР-21, ГР-21М, ал екінші трге – Прайс зырылдауытары жатады. азіргі уакытта ГР-21М, ГР-55, ГР-99 жне баса да маркалы зырылдауытар олданылады. Кез келген зрылдауыты негізгі бліктеріне: 1) алаты брандасы бар жріс блігі (ходовая часть) жне тйісу механизмі; 2) зырылдауыты аасы, 3) аы баытын алыптандырушы; 4) сигналды рылы. Жріс блігі зырылдауыты негізгі тйіні болып табылады, ол ішкі камерада орналасатын осьтен, алаты брандадан, тйісу еханизмінен трады. Механизмні тйісуі – алаты бранда белгілі сана те айналымды жасаан со тйіседі

з.клдене имас- ауданы б/ша аныталады бл діс жылдамды аудан деп аталады,2су тімін лшеуші рылыларды кмегімен анытау гидроме – науалар су аарлар кмегімен.

20.Су тімін лщеуді тсілі.Су тімін гидрометриялы зырылдауыпен лшеуді тслі.Бл жадайда жылд- тіктемелері азайтылады сонымен оса тікте-де нктелерде азайтылады.Арна ашы боланда жылд- тіктемені екі негізінде тіктеме нк-де 0,2-0,6 нк лш-і.Мз жамылысы болан жадайда 0,15-0,50. 0,85 тередік боланда.Зырылдауыты трлері жне рылымдары р трлі болады. Зырылдауытар біратар белгі бойынша ерешеленеді: Айналу осіні баыты, алаты бранданы немесе роторды рылымы, тйісу жне есептеу механизмдарыны рылымы жне зырылдауыты суа тсіру тсілдері бойынша. Айналу сіні баыты бойынша тік жне клдене ості зырылдауытара блінеді. Біріншіге – ГР-21, ГР-21М, ал екінші трге – Прайс зырылдауытары жатады. азіргі уакытта ГР-21М, ГР-55, ГР-99 жне баса да маркалы зырылдауытар олданылады. Кез келген зрылдауыты негізгі бліктеріне: 1) алаты брандасы бар жріс блігі (ходовая часть) жне тйісу механизмі; 2) зырылдауыты аасы, 3) аыс баытын алыптандырушы; 4) сигналды рылы. Жріс блігі зырылдауыты негізгі тйіні болып табылады, ол ішкі камерада орналасатын осьтен, алаты брандадан, тйісу механизмінен трады. Механизмні тйісуі – алаты бранда белгілі сана те айналымды жасаан со тйіседі з.клдене имас- ауданы б/ша аныталады бл діс жылдамды аудан деп аталады,2су тімін лшеуші рылыларды кмегімен анытау гидроме – науалар су аарлар кмегімен.

21.Гидрометриялы зырылдауытар. .Гидрометриялы зырылдауы аысты кез келген нктесіндегі жылдамдыты жоары длдікпен лшеуге ммкіндік береді. Зырылдауыты трлері жне рылымдары р трлі болады. Гидрометриялы зырылдауыпен лшеу шіе мына жмыстар жасалады:1)Бекеттегі суды дегейі аныталады (рейкалы немесе адалы).

2)зенні клдене имасыны ені бойынша тіктемелерге блінеді:-тіктемелерді араашытыы лшенеді; -тіктемелерді тередігі лшенеді.

3) Жылдамды тіктемелерде крделі детальды діс кезінде 5 нктеде: су беті, 0,2h, 0,4h, 0,8h, cу тбі: 2 нктеде: 0,2h, 0,8h: 1 нктеде: 0,6 h жылдамды лшенеді. Зырылдауы жылдамдыы 100 сек.кем емес стау керек. лшеу уаытыны ішіндегі сигнал санын санаймыз. 1 секундта алаты бранданы айналым санын 20-а кбейтеміз. рі арай жылдамды тіктемедегі аысты жылдамдыын анытау шін, рбір зырылдауыа заводтан шыанда оса берілетін тарировкалы кестені кмегіне жгінеміз.

Гидрометриялы зырылдауы аысты кез келген нктесіндегі жылдамдыты жоары длдікпен лшеуге ммкіндік береді. Зырылдауыты трлері жне рылымдары р трлі болады. Зырылдауытар біратар белгі бойынша ерекшеленеді: Айналу сіні баыты, алаты бранданы немесе роторды рылымы, тйісу жне есептеу механизмдарыны рылымы жне зырылдауыты суа тсіру тсілдері бойынша. Айналу сіні баыты бойынша тік жне клдене сті зырылдауытара блінеді: Біріншіге- ГР-21, ГР-21М, ал екінші трге – Прайс зырылдауытары жатады. азіргі уаытта ГР-21М, ГР-55, ГР-99 жне баса да маркалы зырылдауытар олданылады. Кез келген зырылдауыты негізгі бліктеріне: 1) алаты брандасы бар жріс блігі жне тйісу механизмі; 2) зырылдауыты аасы; 3) аыс баытын алыптандырушы; 4) сигналды рылы; Жріс блігі зырылдауыты негізгі тйіні болып табылады, ол ішкі камерада орналасатын осьтен, алаты брандадан, тйісу механизмінен трады. Механизмні тйісуі алаты бранда белгілі сана те айналымды жасаан со тйіседі. Аысты жылдамдыын зырлдауыпен лшеу оны ала брандасыны соан суды серімен принципіне негізделген. Аыс жылдамдыы (V, м/с) мен зырылдауыты алаыны 1 секундта айналу саныны (n, айн/сек) арасында келесі туелділік бар: Y=/(П) Бл туелділік рбір зырылдауы шін арнайы су бассейндерінде аныталады жне исы трінде крсетіледі. Аыс жылдамдыын лшеу кезінде арнайы сырыты немесе тросты кмегімен суа тсіріледі. Зырылдауыты алатары аысты жылдамдыы нерлым скен сайын жылдам айнала бастайды. алаты айналымынан кейін тйыталу жабдыы іске осылады, сйтіп дыбыспен белгі береді. Дыбыс белгісіні аралыы секундомермен есептеледі белгіні арасындаы уаыт бойынша секундтаы айналыс саны аныталса, айналыс саныны кмегімен аыс жылдамдыы аныталады.