Идеалды жне реалды жйелер.

Активтік коэффициент

Массалар рекеттесу заына (3.1-3.2) сйеніп орытылып шыарылан тепе-тедік константасыны тедігі (3.4) заттарды кез-келген концентрацияларына сйкес деп есептелінеді. Біра, тжірибеде (3.1), (3.2), (3.4) тедіктері реакцияласатын заттар­ды те тменгі концентрацияларына ана ділетті, ал затты жоары концентрацияларында бл задылытар толы саталмайды. Реагентреді концентрациялары скен сайын жйені (3.1), (3.2), (3.4) тедіктерінен ауытуы артады. Реагенттерді концентрациялары згеруімен тепе-тедік константасыны мні де згере бастайды, демек тепе-тедік константасыны тратылыы саталмайды.

Массалар рекеттесу заына толы баынатын жйелерді (ерітінділерді) идеалды жйелер деп атайды. Бл реагенттерді концентрациялары те тмен жйелер, ал ерітінділерде – шексіз сйытылан ерітінділер.

Реалды ерітінділерде иондарды алашы концентрация­лары осы иондарды шын химиялы активтігіне сйкес келмейді, сондытан оларды идеалды ерітінділерден айырмашылыы бар. Реалды жйелерде рекеттесетін блшек­терге иондар мен молекулаларды сер етуіне байланысты реакцияласатын заттарды концентрацияларынан оларды шынды химиялы активтігі тмен болады.

Реалды жйелердегі реакцияласатын блшектерді идеалды жйедегі блшектерден айырмашылыыны бір себебі – электростатикалы ион-ион, ион-диполь, диполь-диполь рекеттесулері. Иондарды зара серлесу кші оларды химиялы рекеттесу абілеттігін азайтады. Сондытан иондарды эффектілі концентрациясын ескеру шін активтік концентрация (активтік ) деген ым енгізіледі:

 

= f ^. c

 

f – активтік коэффициент, иондарды бір-біріне сері мен блшектерді химиялы реакцияа абілеттігіні арасындаы байланысты крсетеді.

Идеалды жйелерде f 1, с. Реалды жйелерде активтік коэффициентті бірден айырмашылыы боландытан алашы концентрацияа те емес ( с).

Тепе-тедік константасы тедігіндегі концентрацияны орнына активтікті ойса К реагенттерді кез-келген концентрациясында зіні тратылыын сатайды жне термодинамикалы тепе-тедік константасы деп аталады:

 

(3.6)

рамында тек аниондар (f _–) , не катиондар (f₊) бар ерітінділерді дайындауа болмайтындытан, электролитті судаы ерітіндісінде иондарды активтік коэффициенті ерітіндіде жрген барлы иондара байланысты. Сондытан тжірибеде анытайтын мн – орташа ионды активтік коэффициент f_±.

рамы АВ сйкес электролитте , не болмаса 2lgf_±=lgf_A+lgf_B. рамы А_хВ_у сйкес электролитте , (x+y)lgf_±=xlgf_A+ylgf_B.

Шексіз сйытылан электролитті ерітіндісінде f_±1, егер электролитті концентрациясын арттырса ол f_± згеруіне кеп соады (3.1- сурет).

II С [HCL] I С   3.1-сурет f±-ті [HCl]-а байланысы

3.1 суретінде келтірілгендей реалды ерітінділерді идеалды ерітінділерден ауытуыны екі трі бар екен: І – теріс ауыту f_±<1, ал <c; ІІ–о ауыту f_±>1, ал >c. Аналитикалы химияда электролиттерді сйытылан ерітінділері пайдаланылатындытан, аналитик 1.1 суреттегі исыты І – блігіне сйкес жадайда жмыс істейді, яни концентрация артанда f_± бірден кемитін (f_±<1), ал активтік концентрациядан аз жадайда (<c).