Титриметриялы анализ

Титриметриялы анализді мні

Титриметриялы діс анытайтын затпен реакцияласуа жмсалатын реактивті млшерін дл лшеуге негізделген.

Жиі реактивті млшерін табу шін концентрациясы белгілі ерітіндіні рекеттесуге кеткен клемін анытайды, сондытан бл діс клемдік анализ деп те аталады.

Аналитикалы химияда титр (Т) ерітіндіні концен­трациясын белгілеуді бір жолы. Титр – 1 мл ерітіндідегі еріген затты грамм не миллиграмм млшері. Титрі аны белгілі ерітіндіні титрленген, не стандартты ерітінді дейді. Титрлеу деп стандартты ерітіндіні анализдейтін ерітіндіге ептеп эквивалентті нктеге жеткенше осу процесін айтады. Эквивалентті нкте осылан титрантты анытайтын зата химиялы эквивалентті мні. Химиялы элементтер, не оларды осылыстары бір-бірімен оларды химиялы эквиваленттеріне сйкес белгілі массалы млшерде рекеттеседі. Баса сзбен айтанда бір затты мольэквиваленті (мэкв) екінші затты сонша мольэквивалентімен реакцияласады. Титрлейтін ерітіндіні жиі жмыс ерітіндісі, не титрант деп атайды.

Титриметриялы дісте кез-келген химиялы реакциялар пайдалана берілмейді. Титриметрияда пайдаланылатын реакция­лар белгілі шарттара жауап берулері керек:

1) Реакция аяына шейін жруі керек. Анализді нтижесі дрыс болу шін титрантты эквивалентті млшері осыланда реакцияны толы жру мні 99,9%-тен кем болмау керек.

2) Реакция лкен жылдамдыпен жруі керек.

3) Ерітіндіде титрант тек анытайтын затпен белгілі стехио­метриялы атынаста реакцияласуы ажет.

4) Реакцияны аяталанын, яни эквивалентті нктені анытайтын ммкіншілік болу керек. Егер бл нкте тжрибеде индикаторды тсіні згеруіне, не ерітіндіні электрохимиялы не физикалы асиетіні згеруіне сйеніп табылса, оны титрлеуді соы нктесі (т.с.н.) деп атайды. Титрантты теориялы жолмен есептелген млшері йылан нктені титрлеуді эквивалентті нктесі (т.э.н.) дейді. Идеалды жадайда титрлеуді соы нктесі мен эквивалентті нкте бір-біріне сйкес келеді, біра ртрлі себептерге байланысты (мысалы, индикаторды бояуыны титрантты сл арты млшерін йанда ана згеруі т.б.) бл нктелерді арасында азыра айырмашылы болуы ммкін.

 

4.2. Титриметриялы анализ дістеріні классификациясы (жіктелуі)

Титриметриялы анализ дістерін анализде пайдаланылатын химиялы реакцияларды тріне арай бледі. Бл реакциялар: протондар алмасатын, электрондар алмасатын, аз диссоциацияланатын (комплекстік) блшектер тзетін жне нашар еритін осылыстар тзетін реакциялар. Осыан байланысты титриметриялы анытауды мынадай дістерге блуге болады:

1. ышыл-негіздік титрлеу (протолитометрия);

2. тотыу-тотысыздану титрлеуі (редоксиметрия);

3. комплексометриялы титрлеу (комплексометрия);

4. тнба алып титрлеу (седиметрия).

Титриметриялы дістерді титрлеу жолына арап та бледі;

1. тікелей титрлеу дісі – анытайтын зат концентрациясы белгілі ерітіндімен титрленеді;

2. ауыстыру (жанама) дісі – бл діс анытайтын зат пайдаланатын реагентпен рекеттеспейтін, не реакция стехиометриялы жолмен жрмейтін жадайда пайдаланылады. Мысалы, кальций иондарын перманганатометрия дісімен анытау. Кальций иондарын ымызды ышылы аниондарымен тнбаа тсіреді:

 

Ca²⁺+C₂O₄^2-CaC₂O₄

 

Жуылан тнбаны ккірт ышылында ерітеді:

 

CaC₂O₄+2H₃O⁺H₂C₂O₄+Ca²⁺+2H₂O

 

Пайда болан ымызды ышылын калий перманганаты ерітіндісімен титрлейді:

 

5H₂C₂O₄+2MnO₄^-+6H₃O⁺ 10CO₂+2Mn²⁺+14H₂O

 

3. кері титрлеу дісі – анализдейтін ерітіндіге арты млшерде алынан титрантты белгілі клемін яды, яни анытайтын компонентпен реакция толы жргеннен кейін ерітіндіде титрантты бос млшері алады. Реакцияласпай алан титрантты млшерін концентрациясы белгілі баса ерітіндімен титрлейді. Алашы осылан титрантты клемі мен оны реакцияласпай арты алан клеміні арасындаы айырмашылы титрантты анытайтын затпен рекеттесуге кеткен клемін крсетеді.