Стандартты ерітінділер дайындау

Стандартты (титрленген) ерітінділерді дайындауды бірнеше жолы бар:

1. Алашы стандартты затты дл массасын аналитикалы таразыда лшеп, оны лшеуіш колбада еріту (стандартты заттар, не фиксаналдар дісі). Еріген затты массасы (m) мен алынан ерітіндіні клемі белгілі болса (V), бл ерітіндіні титрін табу иын емес: T = m/V.

Дл массасын лшеуге мынадай шарттара жауап беретін заттар пайдаланылады:

а) Зат химиялы таза болуы керек, бгде оспаларды млшері 0,05-0,1 %- тен аспауы керек.

б) Затты рамы белгілі химиялы формулаа сйкес болуы керек.

в) атты жне ерітінді тріндегі затты рамы ауада сатаанда траты болуы керек.

г) лшеу атесіні мнін азайту шін алан затты молекулалы массасы лкен боланы ажет.

Тжрибеде стандартты ерітінділер дайындауа жиі фиксаналдар пайдаланылады. Фиксанал – днекерленген шыны ампулаа салынан, 1 л белгілі концентрациялы (С(f_экв,Х)=0,1М ерітінді дайындауа сйкес, дл лшенген зат. Фиксаналды пайдаланып ерітінді дайындау шін ампуланы ішіндегі затты толыымен 1 л лшем колбасында ерітеді.

2. Егер зат жоарыда келтірілген шарттара жауап бермесе, онда концентрациясы жуы мнмен белгілі ерітінді дайында­лады да, оны дл концентрациясы баса стандартты ерітіндіні пайдаланып аныталады.

Ерітіндіні концентрациясын анытаанда да жне анализ жргізгенде де титрлеуді келесідей екі жолын пайдалануа болады:

1. Алашы стандартты не анализдейтін затты наты мл­шерін лшем колбасында ерітеді, белгіге шейін сумен толтырып ерітіндіні дрыстап араластырады. Ол шін тыынмен жабылан колбаны бірнеше рет аударады. Осы ерітіндіні пипеткамен аликвотты млшерін алып, оны титрлейді.

2. Алашы стандартты (не анализдейтін) затты массасы бір-біріне жуы жеке наты млшерлерін алады, райсысын суда ерітіп, алынан ерітінділерді титрлейді. Бл діс жеке наты млшерлер дісі деп аталады.

Титриметриялы анализдегі есептеулерді негізі эквиваленттер задылыына сйенген. Реакцияласатын заттарды эквиалентті млшерлері бір-біріне те (n_Э1= n_Э2). Осыдан эквивалентті молярлы концентрациясына ауысса химиялы анализді негізгі есептеу тедіктерін аламыз. Эквивалентті молярлы концентрацияны анытамасы бойынша ол 1 л ерітіндідегі еріген затты мольэквивалент (мэкв), не 1 мл ерітіндідегі – миллимольэквивалент (ммэкв) млшері. Сондытан, клемні осы концентрацияа кбейтіндісі (С₁(f_э) ^. V₁) осы клемдегі затты реакцияа атысатын ммэкв млшерін крсетеді. Екінші затты да осындай ммэкв млшері реакцияа атысады (С₂(f_э) ^. V₂), яни С₁(f_э)^.V₁ = С₂(f_э)^.V₂ немесе

Мысалдар:

1. 25,00 мл тз ышылын титрлеуге 32,20 мл 0,0950 М натрий гидроксидіні ерітіндісі жмсалады. Тз ышылы эквивалентіні молярлы концентрациясы неге те?

 

С_HCl ^. V_HCl = С_NaOH ^. V_NaOH

 

 

2. 1 л 0,1 М тз ышылыны ерітіндісін дайындау шін оны 12,10 М ерітіндісіні андай клемін алу керек?

 

С_HCl ^. V_HCl = С_HCl ^. V_HCl

 

мл

 

3. 250 мл лшемдік колбадаы барий гидроксидіні ерітіндісінен титрлеуге оны 20,0 мл алынды, онымен реакцияласуа 22,40 мл 0,09884 М HCl ерітіндісі жмсалды. Барий гидроксидіні млшерін (m) табу керек.

 

Ba(OH)₂ + 2HCl = BaCl₂ + 2H₂O, f_экв (Ba(OH)₂ = 1/2

С(1/2Ba(OH)₂)^.V_Ba(OH)2= С_HCl^.V_HCl

 

20,00=0,09884^.22,40

 

М

Осыдан

 

250,0 мл ерітіндіде: m=T^. 250,0 = 0,009491 г/мл ^. 250,0 мл = 2,373 г Ba(OH)₂ бар.

Жалпы трде:

 

4. 2,606 г техникалы сода 250,0 мл лшемдік колбада ерітілген. Осы ерітіндіні 25,00 мл клемімен рекеттесуге 22,45 мл 0,1095 М тз ышылы жмсалды (индикатор метил-оранж). Na₂CO₃-ті массалы лесі неге сйкес?

Метилоранж индикаторы атысындаы реакцияны тедігі:

 

Na₂CO₃ + 2HCl = H₂O + CO₂ + 2NaCl, f_экв.(Na2CO3) = 1/2

 

г.

 

Жеке наты млшерлер дісі бойынша есептеу.

Мысалдар:

1. 0,1590 г кез келген суды клемінде еріген ымызды ышылын титрлеуге 24,60 мл NaOH ерітіндісі жмсалан. Осы ерітіндіні эквивалентіні молярлы концентрациясы мен титрі неге сйкес? (ымызды ышылы – H₂C₂O₄^.2H₂O).

Бл есепті шыару шін екі реакцияа атысатын затты мольэквивалент млшерлерін табу керек. Реакция мынандай тедікпен жргендіктен:

 

H₂C₂O₄ + 2NaOH = Na₂C₂O₄ + 2H₂O, f_экв (H₂C₂O₄) = 1/2

 

M_r/f_экв(Х)М(Х)г/моль, немесе

 

Екінші жаынан NaOH ерітіндісіні бастапы концентрациясы болса, ол 1 л ерітіндіде С мольэквивалент NaOH, не 1 мл-де С/1000 мольэквивалент NaOH бар екенін крсетеді. Осыдан реакцияа атысан 24,60 мл NaOH ерітіндісіндегі мольэквивалент млшері:

 

 

Эквивалент задылыынан:

мэкв NaOH = мэкв H₂C₂O₄^.2H₂O

 

, осыдан

 

 

 

Бл есепті ерітіндіні анытайтын зат арылы титрін пайдаланып та шыаруа болады – T_NaOH/H2C2O4._2H2O:

 

 

Бл 1 мл NaOH ерітіндісі 0,006382 г H₂C₂O₄^.2H₂O -пен рекеттесетінін крсетеді. Эквивалентті нктеде заттарды эквивалентті млшерлері рекеттесетін боландытан:

 

Осыдан

2. Сірке ышылыны ерітіндісін титрлеуге 20,50 мл 0,1145М NaOH ерітіндісі жмсалды. Есепте неше грамм сірке ышылы боланы?

Жоарыда келтірілгендей NaOH-ты мольэквивалент млшері , реакцияа осыншама мольэквивалент (n_э(CH3COOH)) сірке ышылы атысады n_э(NaOH) = n_э(CH3COOH).

 

г.

3. Техникалы бураны 0,2298 г млшері суды белгісіз клемінде ерітілді. Осы ерітіндіні титрлеуге 10,60 мл 0,1000 М HCl ерітіндісі жмсалды. Таза бураны массалы лесін табу керек.

Na₂B₄O₇+2HCl+5H₂O=4H₃BO₃+2NaCl

f_экв(бура) = ; n_э(бура) = n_э(HCl)

 

;

 

Кері титрлеу дісі бойынша есептеу.

Анализдейтін ерітіндіге (В) стандартты ерітіндіні (А) арты млшері осылады, арты алан А-ны млшерін екінші бір стандартты ерітіндімен (С) титрлейді.

Мысалы, Фольгард дісімен Cl^- ионыны концентрациясын анытау:

 

NaCl + AgNO₃ AgCl¯ + Na NO₃ (арты алан AgNO₃)

 

арты алан AgNO₃ + NH₄SCN AgSCN¯ +NH₄NO₃

Егер AgNO₃, NH₄SCN ерітінділері эквиваленттеріні малярлы концентрациялары жне титрлеуге жмсалан клемдері белгілі болса, хлор-ионыны млшерін былай табуа болады:

 

(С_AgNO3^. V_{AgNO3­ –} С_NH4SCN ^. V_NH4SCN) – хлор-ионымен реакцияласуа кеткен AgNO₃ ерітіндісіні миллимольэквивалент млшері.

Егер анализде лшемдік колба мен пипетка пайдаланылса: