Ышылды-негіздік титрлеудегі ателер
Титриметриялы анализді длдігі ерітінділерді клемін лшейтін ыдысты длдігімен шектеледі. Лабораториядаы лшемдік ыдыстарды пайдаланып клемдерді лшегенде жіберілетін абсалютті ате ±(0,01-0,02) мл. Тек клемді лшеуге сйкес салыстырмалы ате (С):
С 
Шындыында эквивалентті нктені анытаанда жіберілетін атені еске алса титриметриялы анализді длдігі жуы мнмен 0,5% сйкес болады. Индикаторлы ате эквивалентті нкте мен титрлеуді соы нктесіні сйкес келмеуіне байланысты, яни эквивалентті нктедегі ерітіндіні рН (рНЭ.Н.) мен пайдаланатын индикаторды тирлеу крсеткішіне (рТ) сйкес рН арасында айырмашылы боланы. Сондытан титрлеуді соы нктесінде ерітіндіде не анытайтын компонентті, не титрантты арты млшері жреді. Мысалы, жоарыда келтірілгендей HCl ерітіндісін NaОH ерітіндісімен титрлегенде рНэ.н.=7 боланымен, индикатор ретінде метилді ызылды (рТ=5,5) не фенолфталеинді (рТ=9,0) пайдалануа болады. рТ мен (рНЭ.Н.) арасындаы айырмашылытан туатын атені индикаторлы ате деп атайды. Кшті электролиттерді титрлегенде, егер рТ<рНЭ.Н. болса, титрлеуді соы нктесінде ерітіндіде арты Н3О+ иондары жреді, сондытан бл атені протонды (сутектік ате) дейді. Егер рТ>рНэ.н. болса, онда соы нктеде ОН- иондары арты жреді, осыан сйкес ате гидроксильді ате деп аталады. лсіз электролиттерді титрлегенде титрлеуді соы нктесінде арты лсіз ышыл алса, ышыл ионизацияланбаан трінде жргендіктен, атені протонды демей, ышылды ате дейді. Соы нктеде лсіз негіз арты алса негіздік ате пайда болады.
Индикаторлы ателерді есептегенде оларды табасын крсету ажет. ышылды титрлегенде протонды, не ышылды ате байалса, бл соы нктеде ышыл аяына дейін титрленбегенін крсетеді, сондытан атені теріс табамен белгілейді. Егер ышылды титрлегенде гидроксильді, не негіздік ате пайда болса, яни негіз эквивалентті млшерден арты йылса, онда атені о табамен белгілейді. Негізді ышылмен титрлегенде сйкес ателерді табасы керісінше белгіленеді.
Протонды атені былай табуа болады. Эквивалентіні молярлы концентрациясы СA болатын VA мл кшті ышылды титрлеуге VB мл кшті негіз жмсалды, титрлеуді соы нктесін анытауа титрлеу крсеткіші рТ сйкес индикатор пайдаланылды дейік. Анытайтын ышылды миллимоль-эквивалент млшері СA·VA те. Соы нктеде (с.н.) ерітіндіні 
боланда титрлеу тотатылады, бдан 
. Соы нктеде титрленбей алан Н3О+ ионыны миллимоль-эквивалент млшері мен титрленбей алан млшері белгілі болса салыстырмалы протонды атені 
пропорция рып табуа болады:
СA · VA – 100 %
осыдан
Мысалы, 25,0 мл 0,1 HCl ерітіндісін 0,1 М NaОH ерітіндісімен метилоранж индикаторы (рТ=4) атысында титрлесе протонды ате 
лкен мн, сондытан метилоранжды рТ>4 индикатормен ауыстыран жн. Мысалы, рТ=5 метилді ызылды алса, онда
Гидроксильді атені ышылды ате сияты табуа болады, тек 
, 
екенін еске алу керек: 
ышылды ате 
(6.11)
6.5.-кесте
Титрлеу исыын руа сйкес есептеу тедіктері
| Титрлейтін зат | Титрлегенге дейін | Эквивалентті нктеге дейін | Эквивалентті нктеде | Эквивалентті нктеден кейін |
| Кшті ышыл НА | 
| 
| рН=7 | 
|
| Кшті негіз В (КtОН) | 
| 
| рН=7 | 
|
| лсіз ышыл НА | 
| 
| 
| 
|
| лсіз негіз В (КtОН) | 
| 
| 
| 
|
| Кппротонды ышыл Н2А | 
|  
| 
| 
|
| 2 экв. нкте | – | 
| 
| 
|
Бл жадайда 
атынасы лсіз ышылды млшерін крсетеді, себебі титрленген ышыл ерітіндіде А- анионы трінде жреді. Егер ышылды протолиздену константасын еске алса:
; 
; 
;
; 
(6.12)
(6.12) тедігіні мнін (6.11) тедігіне ойса:
(6.13)
Мысалы, 0,1 М 
ерітіндісін 0,1М NaOH ерітіндісімен метилді ызыл (рТ=5) индикаторы атысында титрлесе ышылды ате 
те лкен мн. Егер индикатор ретінде фенолфталеинді (рТ=9) пайдаланса, 
. (6,13) тедігін пайдаланып титрлеуге ажетті инликаторды тадап алуа болады, ол шін ышылды ате лшеу атесінен (0,1 %) аспайтындай болу керек, яни:
, не 
(6.14)
(6.14) тедігінен лсіз ышылды титрлегенде индикатор ретінде титрлеу крсеткіші (рТ) ышылды крсеткіштен ( 
) е кем дегенде ш бірлікке арты индикаторды алу керек.
ышылды ате сияты негіздік атені былай есептеуге болады: 
пайдаланатын индикаторды титрлеу крсеткіші 
болу керек.