Болжауды жасаталу мерзімі функ- блоктары мен ірлендіру деіг.б. трлері.

Болжам дегеніміз белгілі бір объектіні болашатаы жай-кйі, даму жолдары туралы ылыми-длелді пікір. Болжамдарды зерттеп дайындау процесі болжау деп аталады. Болжау – оам міріні барлы саласында теория мен практиканы байланыстырып тратын те маызды тйін болып саналады. Болжау кеістігіне (масштабына) байланысты: макроэкономикалы (халы шаруашылыыны); рылымды (салааралы жне аймааралы); экономикалы кешендер (отын-энергетикалы, агронерксіптік, т.б.) жне салалы жне айматы болжамдар. Болжау мерзіміне байланысты: байланысты оперативті (1 айа дейін); ыса мерзімдік (1 айдан 1 жыла дейін); орта мерзімдік (1 жылдан 5 жыла дейін); за мерзімдік (5-15-20 жыла дейін); алыс мерзімдік (20 жылдан ары мерзімге) болжамдар. Зерттеу объектісіне байланысты: ндірістік атынастарды даму болжамы; ылыми-техникалы прогресті даму болжамы; халы шаруашылыы дамуыны динамикасы; ебек ресурстарыны даму болжамы; табии ресурстарды пайдалану болжамы т.б. Функционалды белгісі бойынша: барлау болжамдары; нормативтік болжамдар. Нормативтік болжам алдын ала айындалан масаттар негізінде жасалынады. Зерттеу объектісіні ытимал хал-кйіне анша мерзімде, андай жолдармен жететіндігін анытауа арналан. 30 Болжамдар жіктелуі мен болжау дістері жне керекті млімет алу туралы мселеге тыыз байланысты. Болжам жасау ісінде жалпыылымды дістермен бірге болжау мен жоспарлауа тн, спецификалы, зіндік діс-амалдар олданылады. азіргі кезде, алымдарды баасы бойынша экономикалы болжам жасауды 150- ге жуы дісі бар. Іс жзінде соны 15-20 шатысы е негізгі дістер ретінде кп олданылады. Сырты белгісіне сйкес болжау дістерін екі топа блуге болады: интуициялы дістер (эксперттік баа дістері) жне математикалы дістер. Интуициялы дістер екі топа блінеді; дербес баа беру жне коллективтік эксперттік баа беру дістері. Бірінші топа: интервью жргізу; логикалы анализ жасау; сценарий ру дістері жатады. Екінші топа: комиссия ру; коллективтік идеяны жинатау жне “Дельфи” дісі кіреді. Математикалы дістер екі топа блінеді: экстрополяциялы дістер жне модельдер ру дістері. Бірінші топа е кіші квадраттар; экспоненциялы тзеу; трасыз орташа крсеткіштер дістері енеді. Екінші топа рылымды модельдер, матрицалы модельдер дістері жатады.

2.Инвестициялы сфераа сер ету формалар.Салы жйесі,аржылы кмек нес.амарт. саясатИнвестицияны 2 трыда арастырамыз:-1)Капиталды ел ішіндегі жне шетелдегі экономикаа за мерзімді жмсалымы2)Ксіпкерлік ызметті жне нтижесінде пайда ралатын немесе леуметтік тиімділікке ол жеткізілетін ызметті баса да трлеріні обьектілеріне жмсалан мліктік жне зияткерлік ндылытарды барлы трлері.

Инвестициялы концепция мына берілген ш баыт арылы жзеге асырылады:

1)мемлекеттік бюджеттік орларды пайдалану арылы;

2)ішкі несие орлары мен жеке зады тлаларды зіндік аражаттарын тиімді олдануды ынталандыру арылы;

3)шетелдік инвестициялар тартумен тиімді пайдалану механизмі арылы.

Мемлекет табыстарыны негізгі кзі – салы болып табылады. Салытаы кез келген згерістер саяси кресті, апарат ралдарындаы сынны объектісі болады.

Салы –бл алдын ала белгіленген зады тртіпте шаруашылы субъектісіні табысыны бір блігін мемлекет пайдасына алу. Салы жйесі дегеніміз –салыты жиынтыы сондай –а салыты баылау дістері мен нысандары жне салы заын бзбауа жауапкершілік.Салы жйесіні негізгі тсініктері: салыты ауыртпалы, салы базасы, салы млшерлемесі, салы жеілдіктері, салы салуды шегарасы. Салытарды мынандай трлері болады: тікелей жне жанама; салыты ндіріп алатын органдарды басару бойынша; айматы, жергілікті, мемлекетаралы; олдану тртібі бойынша; жалпы жне арнайы.Тікелей салытар- жеке немесе зады тланы табысынан ндіріп алынады, ол наты жне жекеге блінеді. Наты тікелей салыа жер салыы, баалы ааздара алымдар енеді. Жеке тікелей салытар: азаматтардан алынатын табыс салыы; табыс кзінен немесе декларация бойынша ндіріп алынатын салытар; пайдаа, мраа, сыйа, млік бойынша салытар. а) резидент азаматтарды жне резидент емес азаматтарды табыстарына салынатын салытар;Жанама салытар- бл тікелей емес тауарларды немесе ызметтерді баасына енгізілетін, тауарлар мен ызметтерге салынатын салытар. Бл салыты тауарлар мен ызметтерге деген сраныма байланысты соы ттынушыа ауысады. Олар ш трлі болады: акциздер, С, сатуды кейбір тріне салытар, кедендік баж салытары.