Санды аспаптапрды тораптары

СА-да электронды элементтерін пайдаланатын бір атар арнаулы тораптар олданылады. азіргі кезде САндірісінде микроэлектроникалы бйымдар-те шаын, рі сенімді функционалды тораптар болып табылатын интегралды схемалар кеінен олданылады.

Жалпы трде кейбір жиі кездесетінСАтораптарын арапайым трде арастырып крейік.

Триггерлер (Тг) - екі траты тепе-тедіктегі кйі бар, сырты сигналды кмегімен бір кйден екінші кйге секіріп те алатын абілеті бар рылы. Жаа траты кйі баса сырты сигнал келіп, оны згерткенше саталады.

азіргі уаытта СА-да кйлері шыысты тйіспелерді потенциалды дегейімен айрышаланатын, потенциалды деп аталатын триггерлерді олданады. СА-да олданылатын триггерлер шала ткізгіш элементтерді (транзисторларды, диодтарды) резисторларды, конденсаторларды пайдалана отырып жасалынады.

Триггерлер сондай-а интегралды микросхема трінде жасалады.

2-суретте триггерді ш крінісі: нлдік Х0, бірлік Х1, сана кірмесі СК, екі шыысы: нлдік У0 жне бірлік У1 бейнеленген.

Басару импульсі Х0 кіріске келіп тскенде триггер "1"-ші жадайында болады да, ал импульс Х1 кіріске тскенде "0" жадайда болады. "0" жадайында боланда шыыстаы потенциал уо тмен, ал у1 шыысындаы потенциал жоары болады "0" жадайында уо шыысында потенциал жоары, ал у1 шыысында потенциал тмен болады. Басару импульсін сана кірісінде берген кезде триггер р импульске байланысты бір кйден екінші кйге теді. Сонымен атар триггерлерді баса трлері де олданыс табуда.

 

28) Терморезисторлы трлендіргіш. растыру принципі, негізгі осылу слбасы, параметлері жне сипаттамасы:азіргі уаытта жартылай ткізгіш терморезисторлар (термисторлар) жиі олданылады, олар трлі метал: мыс, кобальт, магний, марганец, т.б. окидтері оспасынан дайындалады. Дайындау процесі кезінде трлендіргіш жоары температурада кйдіріледі. Кйдіру кезінде оксидтер шарик, баана немесе шайба тріндегі тыыз массаа пісіріледі, оан электродатр тозаданады жне мыс сымдар днекерленеді. Сырты серлерден орау шін термисторды сезімтал элементі орайтын бояумен жабылады, герметикалы металл корпуска орналастырылады немесе шыныа днекерлейді.Температура скен сайын термистор кедергісі азаяды. Кедергіні температурадан туелділігі былайша рнектеледі . , мнда А – материала, оны лшеміне жне пішініне туелді траты; В – жартылай ткізгішті физикалы асиеттеріне туелді траты; Т – абсолютті шкала градусындаы трлендіргіш температурасы. нерксіп ММТ, КМТ-4, МКМТ типті трлі конструктивті орындаудаы кедергі терморезисторларын жасап шыарды. артышылытары: те жоары температуралы кедергі коэффициенті (2,5...4% на 1°С), сезімталдыы металл терморезисторынан 6…10 есе жоары, кіші жылу сыйымдылы жне инерциялы. Кемшіліктері: кедергіні температу­радан бейсызы туелділігі (3.12-сурет), лкен шашылу жне лгіден лгіге сипаттамаларыны трасыздыы. Бл ралды сызыты шкаласын алуды жне істен шыан жартылай ткізгішті алмастыруды иындатады. Сонымен атар, оларда температуралы диапазон те аз (-100... +120 °С).

 

3.12-суреттерморезисторды трлену функциясы:

1 — ММТ типті; 2 - мысТрлендіргіштерді олданып, барлы факторларды трлендіргіш кедергісіне аз сер етуіне тырысу ажет. Соан байланысты трлендіргішке ойылатын талаптар, оны ателіктері мен асиеттері оларды олданылуына байланысты аныталады. Трлі электрлік емес шамаларды лшеу шін жылулы трлендіргішітерді олданылу принципін арастырайы.