Шикізатты асиеттері мен деу процестеріні шгуге серін зара байланыстырыыз.

Термошгу – бл температураны серінен полимерлі материалдан алынан ттікті (трубка) «отырызу» немесе сыу процесі. Шгу кезінде ттік шгетін беткі абата оны рельефтерін айталай отырып жне берік, герметикалы жабынды тзіп, тыыздалып жатады.

Неліктен термоттіктер температураны серінен балып, аып кетпейді, себебі оларды ішінде «клдене тігілу» процесі жреді. Полимер рылымында мндай згерістер электронды немесе гамма сулелермен, пироксидті немесе силанды діспен алынады. Полимерді тігілген рылымын оны бал температурасынан жоары температураа дейін ыздыруа болады. Ттікті ажетті лшемін тадаанда шгу коэффициентіне, басаша айтанда ттікті ішкі диаметрі анша есе кішірейетінін ескеру ажет. Ол термошгетін ттікті тріні функционалды ерекшеліктеріне туелді 2:1-ден 6:1-ге дейін ауытиды.

азіргі кезде термоотыратын лдірлер тама німдерін, банкілерді, бутылкаларды, галантереялы жне шаруашылы бйымдарды, газет, журнал, кесе тауарлары жне т.б. орауа олданылады.

Бл ораыштарды дстрлі лдірлермен салыстырандаы ерекшеліктері:

· Тауарды тыыз сыу серінен кіші клемді ылып орау;

· лдірді массасыны жеілдігі;

· Арзандыы жне тартымдыы;

· Тауарды оршаан ортаны серінен сенімді орау.

Шгу дрежесі келесі факторлара туелді:

1. Полимерлерді асиеттеріне жне табиатына (молекулаларды тарматалуына, тігу дрежесіне, кристалдану дрежесіне, тыыздыына), сонымен атар композиция рамына;

2. лдірді алуды технологиялы режимдеріне жне жадайларына (температура, сыып шыару жиілігіне, экструзия жылдамдыына жне т.б.);

3. Шгуді болу шарттарына (уаытына, термокамерада лдірді стау температурасына т.б.).

Технологиялы параметрлерді шгуге серін арастыранда баытына сйкес келетін сорып (вытяжка) шыаруды жиілігі шгуді артуына келеді. Барлы жадайда тізбекті саны ана артып оймай, соруды баытында полимерді аморфты фазасыны баытталу дрежесі де артады.

ндіруді жоарылату бойыны баытыны шгуіні артуына келеді, ал клдене шгу згеріссіз алады. лдірді алыдыыны артуы шгуді тмендеуіне келеді (1 сурет). Бл кбінесе 100 мкм-ден жоары алыдыты німде жасы байалады жне алыдыыны артуы сорыш валкаларды жылдамдыыны тмендеуімен немесе экструдерді німділігіні артуымен тсіндіріледі.

Термопласттарды ішінен кристалды полимерлерді шгуі е жоары болады, себебі оларды клемдік жне сызыты кеею температуралы коэффициенті жоары. ысыммен юда кейбір термопласттар шін шгу: полиамид – 0,8-2,5%, тмен тыыздыты полиэтилен 1,5-3,0%, жоары тыыздыты полиэтилен 2,5-8%, полипропилен 1,3-3,5%. Аморфты полимерлер тменгі шгуімен сипатталады: полистирол 0,4-0,6%, поливинилхлорид 0,5-1,0%, полиметилметакрилат 0,5-1,0%. Термопласттара жне реактопласттара толтырыштарды енгізу клемдік жне сызыты кееюді температуралы коэффициентін жне шгуін тмендетеді. рамында шыш заттарды жне ылалдылыты болуы шгуді артуына келеді.

Шгуге алыптау температурасы лкен серін тигізеді. Реактопласттарды пресстеуде жне юда алыптау температурасыны артуымен атаю процесі толы жне лкен млшерде шыш жне ылалдылыты блінуіне жне шгуді артуына келеді. Аморфты термопласттарда ысыммен юда шгу алыпты температурасына туелді. алыпты температурасы тмен болан сайын, сорлым салындау жылдамдыы жоары жне шгуі тмен болады. Кристалды полимерлерден жасалан бйымдарды шгуі де алыпты температурасын тмендеткеннен тмендейді, бл жадайда жылу тез беріледі де, кристалдану процесі толы жрмейді.