Йымны ішкі ортаны негізгі факторлары.
Басару процесі жне оны элементтері.
Басару процесі дегеніміз – бл шешімді шыаруды, абылдауды, абылданан шешімні орындалуын баылауды жзеге асыру.
Басару процесінде кім не істеу керектігін анытап, шешім шыару ажет, оны орындау шін жадай жасап, алай орындау керектігін айтып тсіндіріп, жмыс барысында пайда болан кемшіліктерді жою керек.
рбір йымда кздеген масата жету шін басару ызметі бірінші кезектегі міндет болып табылады, ол барлы салаларда жзеге асуы керек. Басару процесіні негізгі элементтері: хабар, масат,міндеттері, шешімдер, атару жйесі, кадрлар, ресурстар, уаыт, баылау.
йымда ртрлі масат болуы ммкін, мны сіресе р трлі типтегі ймдара атысы бар. Басты масат, оны орындалуын амтамасыз ететін бірнеше масата блінеді. Блар: ндірісті дамыту жне тиімділігін арттыру, ресурсты немдеу, табысты кбейту, ебек німділігін арттыру, жоары ебек німділігі шін олайлы ммкіндіктер жасау, адамдарды, оршаан ортаны орау жне жасарту.
Іскер менеджер кздеген масатына жету шін басару функцияларын блжытпай орындауы тиіс. Басару процесі жзеге асу шін мынандай негізгі функциялар орындалуы ажет:
1. Жоспарлау
2. йымдастыру
3. Мотивация
4. Баылау
Жоспарлау дегеніміз ала ойан масата жетуді жолдары мен амалдары. Жоспар туындаан жадайлара байланысты згертуге ыайлы болу керек.
йымдастыру функциясыны масаты – басарушы жйе мен басарылатын жйені арасындаы байланыстар мен арым-атынасты алыптастыру.
Мотивация дегеніміз – кздеген масата жету шін зін жне басаларды жмыса ынталандыру. Мотивация адамдарда болатын ртрлі ажеттіліктерге негізделген.
Баылау — бл йымны з масатына жетуін амтамасыз ету процесі. Баылау бл олда не барын жне де не болу керектігін дайы салыстыру.
Басшылар баылау ызметін масат пен міндетті айындап, йымды ран сттен бастап ола ала бастайды. йымны калыпты жмыс істеуі шін баылауды маызы зор. Баылау болмаан жерде берекесіздік етек алады, Баылау — йымны мір сруіні негізгі элементі болып саналады.
йымны ішкі ортаны негізгі факторлары.
йым ала ойылан масата жету барысында адамдар тобы ебегіні саналы трде йлестірілуі. рбір топты йым болып есептелуі шін келесі сипаттамалар болуы ажет: осы топты мшесі болатын кем дегенде 2 адамны болуы, барлыыны алдына ойылан орта масат немесе нтижені болуы, топты масатына жету шін мшелеріні бірегей арнайы ебек етуі.
йымны ішкі ортасына мынадай факторларды жатызуа болады:
- йымны йымдастырушылы – ыты формасын дрыс тадай білу;
- іс-ызмет трін тадай білу, ріптестерді іріктеу;
- нары жадайын білу, маркетингтік зерттеуді жоары дрежеде жргізу;
- кадрларды тадай білу, персоналды басару жне оларды материалды ынталандыру мселелері;
- ксіпкерлік пияны сатай білу механизмі жне т.б.
йымны ішкі ортасыны элементтері: масаты, рылымы, міндеттері, технология, адамдар.
Ø Масаты – бл йымны жмысыны соы наты нтижесі. йым зіні жмыс жоспарын дайындау алдынданегізгі масатын анытап, оны йымны мшелеріне таныстырады, йым мшелері з жмысыны нтижесі не екенін, андай болатынын білу арылы соан жетуге талпынып, ебектенеді. ртрлі йымны масаттары, рине, зіні тадап алан баытына байланысты ртрлі болады (трлі німдер ндіру, ызмет крсету, білім беру т.с.с.). Сонымен бірге йымны блімдеріні де з алдына трлі масаттары болады жне олар йымны негізгі масатына жетуге баытталады. Негізгі масата жету жолындаы кіші масаттара нары лесін, німні жаа трін ндіру, німні, ызметті брыныдан да жоары сапасын т.б. жатызуа болады.
Ø рылымы дегеніміз – ебекті (жмысты) адамдара кездейсо блу арылы емес, мамандытарына, салаларына, функцияларына, дегейлеріне сай блу арылы пайда болады. йым мшелеріні кздеген масатына жету шін басару дегейін исынды йлестіру (тікелей жне клдене (клбеу) ебек блінісі арылы) йымны рылымын крсетеді
Ø Міндеттер жеке адамдара емес, рылымдаы ызмет орнына жктеледі. рбір ызмет орныны негізгі масата лес осу шін бекітілген арнайы міндеттері болады жне ол белгілі бір уаытта, белгілі бір діспен орындалуы тиіс.
Міндеттерді ш трі болады:
а) ададмдармен жмыс істеу;
) заттармен жмыс істеу (техника, рал-жабды, шикізат т.б.;
б) мліметпен жмыс істеу.
йым мшелері з міндетін атару шін сол орындалатын жмысты технологиясын білуі тиіс.
Ø Технология дегеніміз – шикізатты трлендіру жолы, яни кздеген масата жету шін рал-жабдытар мен шикізатты, сол жмыса сай білімні басын біріктіріп жмысты орындау.
Адамдарды йымдаы іс рекеті ш трлі кріністе аныталады: адамны жеке басыны ерекшелігі, адамдармен арым-атынаста топ арасында зін крсетуі, сонымен бірге менеджерді жетекші, лидер ретінде зін крсетуі жеке адама жне адамдар тобына ыпалы.