Пнні оу - дістемелік картасымен амтамасыз етілуі
Негізгі дебиеттер
1. л-Фараби. Философиялы трактаттар. Алматы, «алым», 2012 ж.
2. Т.Т. Трлыл. Мектепте азастан тарихын оытуды теориясы мен дістемесі. Алматы, «Мектеп», 2011 ж.
3. Концепция образования Республики Казахстан до 2015 года // Учитель Казахстана №1-2; 2004, 15 января.
4. Найзаарин Т.А. азастан тарихы курсын оыту дістемесі. Алматы, 2014 г.
5. Сарсекеев Б. Активные тренинговые формы занятий в курсе основ государства и права Казахстана.- Алматы, 2013 г.
6. Ш.Т. Таубаева. Исследовательская культура учителя методологии. Теория и практика формирования. Алматы, 2000.
7. Жанпеисова М.М. Модульная технология обучения как средство развития ученика.- Алматы, 2002.
8. Гин А. Приемы педагогической техники.- Алматы, 2002.
9. Кусаинов А.К. Основные тенденции развития среднего образования в Республике Казахстан. Материалы международной научно-практической конференции.- Астана, 2002.
10. Концепция развития образования Республики Казахстан до 2015 г., «Казахстанская правда» от 26.12.2003.
11. Кудайбердиев Т. Образование, ориентированнгое на результат: компетентностный подход и функциональная грамотность учащихся. // Перемена.- 2003.- 15 января.
12. Ч.Мусин. азастан тарихы. Алматы, 2003.
13. оянбаев Ж.Б., Коянбаев Р.М.Педагогика. Алматы, 2004.
14. Студеникин М.Т. Методика преподавания истории в школе. Москва, 2004.
осымша
1. Трсын Х. Мектепте тарихты оыту дістемесі. Алматы, 2004. (2013 ж. айта басылып шыан)
2. азастан Республикасында білімді дамытуды Мемлекеттік бадарламасы. 2005-2010 жж..Алматы, 2004.
3. Р «Білім туралы» Заы. Астана, 2007.
4. Проект Государственной программы развития образования Казахстана 2011-2020 гг. Астана, 2010.
5. C. Мирсеитова Оыту ізденіс ретінде жне ізденіс оыту ретінде. араанды, 2011
6. Малімдерге арналан нсаулы ІІ дегей, «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББ, 2012.
7. лестірме материалдар ІІ дегей, «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББ,2012.
8. Р педагог ызметкерлеріні біліктілігін арттыру курстарыны бадарламасы.
9. Психолого-педагогический словарь по одаренности, МОН РК Республиканский научно-практичесий центр «ДАРЫН» Астана, 2006.
10. Ой ебегі мдениеті немесе оуды 101 техникасы растырушы Г.А. Рудик останай,2010
Лекциялы кешен
Лекция таырыбы. Тарихты оыту дістемесіні пні мен масаты жне Р мектептерде тарих пнінен білім беруді дамытуды заманауи стратегиясы
Тарихты оытуды масаттары мемлекет дамуыны р трлі кезедерінде згеріп отырды. Кеестік кезеге дейінгі мектептерде тарихты оытуда кптеген обьективтік жетістіктер боланымен, оны мазмнында лы орысты шовинизм, лы державалы астамшылды басым болды. азастандаы мектептерді зінде азастан тарихына атысты мселелер оытылмады. Кеестік кезе тарих пніні мазмнында жоарыда аталан саяси белгілер коммунистік, тапты сипат алды. Дегенмен азастан тарихы жеке пн ретінде оу бадарламасына енгізіліп, оытыла бастады. Ол кезедегі тарих пніні масаты маркстік-лениндік дниетаныма негізделіп, коммунистік идеялара баытталды.
Тарихты оыту дістемесі з дамуында бірнеше кезенен тті. Егер ХХ асырды басында педагог кадрларды дайындауа баса назар аударылып, осы істе аза зиялылары А.Байтрсынов, М.Жмабаев, Ж.Аймауытов, .Стпаев, .Ермеков т.б. белсенділік танытса, 1918 жылы кеестік ебек мектебіні негізі аланандыы баршаа млім.
рине, туелсіздік алан кезеге дейін елімізде тарихты оыту саат санынан пнні мазмнындаы басымдытара дейін талай згерістерімен сипатталады. ХХ асырды 90-шы жылдары «Білім туралы» заа сйкес білім беру жйесін реформалауда тла дамуына басымды беру аидасы басшылыа алынып, плюрализмге жол ашылды. Тарихи білім беруді айталамау (линейный) аидасындаы рылым орныа бастады. Жергілікті жадайды ескере отырып, біртіндеп бадарлы мектеп жйесіне кшірілді.
Бгінгі тада пнді оытуда озы тжірибе мен жаашыл идеяларды штастыру заман талабына айналан. Оушыларды сыни трыдан ойлауа йрету, диалогтік оыту, зыреттілікке баытталан білім беру, дарынды жне талантты оушылармен жеке жмыс жасау, оыту шін баалау жне оуды баалау жне тарих пнін оыта отырып оушыларды оу сауаттылыын дамыту, пнні трбиелік пніні жзеге асырылуына кіл блінуін адаалау зектілікке ие болан.
азіргі кезеде тарихи білім беруді масаттары былай айындалан:
- оушыларды ежелгі дуірден бгінгі кнге дейінгі адамзатты тарихи даму жолы туралы тарихи білімдерді игеруі;
- тарихи білім негізінде оиалар мен мірлік былыстарды ой елегінен ткізе алу абілетін дамыту;
- отансйгіштік, тарихи тжірибе,гуманизм идеялары негізінде оушыларды рухани ндылы бадарлары мен кзарасын алыптастыру;
- халытарды тарихы мен мдениетіне ызыушылы пен рметін дамыту.
азіргі кезде тарихты оытуды масаттарын айындау одан рі жаласуда. Соан сйкес мынадай міндеттерді атауа болады.
- лтты жне жалпыадамзатты ндылытарды рметтейтін, табиатты мдениетті жне оршаан ортаны байланыстарын орау ажеттілігін сезіне білетін отансйгіш азамат трбиелеу;
азастанны лемні білім кеістігімен ыпалдасуы «азастан Республикасындаы 2015 жыла дейінгі білім беруді дамыту тжырымдамасы» жне «азастан Республикасында 2005-2010 ж.ж. білім беруді дамытуды Мемлекеттік бадарламасы» талаптарына сйкес отанды білім беруді модернизациялау мен орта 12 жылды оуды лтты моделін орнытыру-білімдік шоыр нышанын згерту жне оны діснамасына пара пар біліктілікке, мектептегі білім беру мазмнын тбегейлі згертуге жне жаатуа ластыра шешуі тиіс.
Ол екпінні білім, білік жне дады жиынтыын игеруге баытталан масатты станымына білімді здігінен алу, талдай білу, рыльшдау жне оамды мірде зін зі барынша жмылдыра отырып, апартты тиімді олдану біліктілігін алыптастыруа ыысуын білдіреді.
Бадарламада тарихи білім беруді жаа тжырымдамасы сынылан, онда мектепте тарих пінін оыту тбегейлі згертілген келіспен сипатталады; отанды тарихты оып йренуге басымдылы беру, оны лемдік дамуды контексінде оыту, тарихи білім беруде саясаттандырудан бас тарту.
Адамзат тарихыны дамуыны ркениетті тжырымдамасын игеру нтижесінде орта асырлар тарихы, жаа жне азіргі заман тарихы курстарыны хронологиялы шеббері згертілді, тарихи білім беру мазмны азастан трихы мен дниежзілік тарихын жааша кезедендіруі сынылан.
Негізгі дебиеттер: [6, 23, 31, 35]
осымша дебиеттер: [5, 8, 9]
Лекция таырыбы. Тарихты оытудаы интерактивтік инновациялы дістер мен технологияларды олдану. ОТК жне компьютер ммкіндіктерін пайдалану
Оытуды барлы дістері малімні ксіби шеберлігіне байланысты. «Технология» грек сзі- «шеберлік туралы ылым» деген ымды білдіреді. Педагогикалы технология оу рдісімен малім мен оушыны, оытушы мен студентті іс-рекетімен тыыз байланысты. азіргі кезде олданылып жрген оытуды жаа технологиялары: ынтыматасты, білім беруді ізгілендіру, мселелі оыту, тірек сигналдары арылы оыту, тсіндіре басарып немесе арынды оыту, модульдік.
растырмалы пікір талас, семинар, диспут, ойын-жарыс, проблемалы саба- зерттеу, проблемалы жобалаушы дискуссия. Биоинформатика, синэргетика, т.б. технологиялар. Озы технология авторлары: Ш.А.Амоношвили, Л.В.Занков, Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов, Б.Ф.Шаталов, т.б. Барлы жаа технологияны масаты- пнді оытуда оушыны жеке басыны дара жне дербес ерекшеліктерін ескеріп, оларды з бетінше ізденуін арттырып, шыармашылытарын алыптастыру болып табылады.
Білім беру саласында ол жеткізілген птуаны мні оушылар шін білімні де, дадыларды да те дрежеде маызды екендігін мойындады. Заманауи тсілді е негізгі ерекшелігі оушыларды алан білімдерін жай ана иеленіп оймай, оларды орынды жерде олдана білуіне басты назар аудару болып табылады, ал 21-асырда талап етілетін дадыларды мні осында. Экономикалы Ынтыматасты жне Даму йымы (ЭЫД) жасаан зыреттерді Анытау жне Іріктеу Жобасы дадыларды барынша ке ауымын амтитын 21-асыр дадыларыны моделі болып табылады. Аты аталан жоба оушыларды тере тжырымдамалы тсінікпен астасан негізгі сауаттылыты мегергендігін крсететін, ке маынасында шешімдер мен іс-рекеттерді тадау абілеттілігі сияты тйінді зыреттер жйесін сипаттайды. Малімдер жмыстарына жеткілікті уаыт бле білулері керек, оушыны білімі мен дадыларын дамытуда ана емес, жалпы аланда оны оуын барынша жекешелендіру жне баланы бойында метасананы – алай оу керектігін йренуді алыптастыруа мн бере отырып, оны тла ретінде дамытуда икемділік танытулары тиіс.
Елбасымыз Н.Назарбаев 2012 жылы 27 атардаы «леуметтік-экономикалы жаырту – азастан дамуыны басты баыты» атты азастан халына Жолдауында мектеп оушыларыны функционалды сауаттылыын дамыту бойынша бес жылды лтты жоспарды абылдау жнінде наты міндет ойды.
Аталан міндет азастанны лемдегі бсекеге абілетті 30 елді атарына кіруі процесінде де маызды болып табылады. Еліміз шін маызды болып табылатын аталан стратегиялы міндетті шешу жадайында тланы е басты функциялы сапалары белсенділік, шыармашыл трыда ойлауа жне шешім абылдай алуа, ксіби жолын тадай алуа абілеттілік, мір бойы білім алуа дайын труы болып табылады. Бл функционалды дадылар мектеп абырасында алыптасады.
Сондытан малімдерді алдында тран басты міндет – білім алушыларды университетте оуа емес, «мірге дайындау» болып табылады.
азастан тарихы- гуманитарлы пндерді ішінде трбиелік мні жоары пн. Адамзат баласыныны пайда болуынан бастап бгінгі кнге дейін ел тарихы 5 сыныптан бастап 11 сыныпа дейін р ырынан арастырылады.
азастан тарихын оыту заман аымына сай заманауи белсенді дістермен оытуды ажет етеді. рбір саба оушыны пнге ызыушылыын арттырып, табыс кілтіне ие болуын амтамасыз ету керек. Мндаы сабаты кезедерініні жйелілігі мен бірізділігін амтамасыз ету аса маызды. жне зге де трлердегі сабатарды ткізу оушыны пнді оуа ынтасын арттыра тседі. Оушылара наты тапсырмалар беріліп олардын танымды дадыларыны алыптасуына жадай жасалуы тиіс.
Бекта (2003) сыныпта жоары дегейдегі АКТ пайдалануа байланысты оуды бірталай жасарандыын байаан. Бл ретте зерттеу нтижелері жалпы сердегі жадайларды едуір ртрлі болуына арамастан, АКТ андай жадайда нерлым наты ілгерілеуге келетіні тсініксіз екенін крсетті. Оуды олдайтын апаратты-коммуникациялы технологияларды біратар сипаттамалары аныталды (Kennewell and et al., 2008), алайда сонымен бірге АКТ кп жадайларда оуа кедергі келтіретіні аныталды (Birnbaum, 1990). АКТ оушыларды танымды жне метатанымды тапсырмаларды орындауа атыстыруа ынталандыра алатындыыны длелдері жеткілікті (Сох, 1997). Дегенмен бл ынталандыру барлы пндер бойынша лгерімді жасартуа келуі де ммкін.
йтсе де тарих пнін оыту барысында олданылатын оытуды коммуникативтік технологиялары оушыларды оу процесіне ызыушылыын арттыратыны сзсіз.
Негізгі дебиеттер: [6, 7, 32, 42, 43, 44, 45]
осымша дебиеттер: [5, 14, 18]
Лекция таырыбы. Тарих пні бойынша оытуды йымдастыру формасы, дістемелік діс-тсілдері жне тарих пнін оытуда крнекілік ралдарды пайдалану.
Педагогикалы технология оу рдісімен малім мен оушыны іс-ркетімен тыыз байланысты. Оны рамына мыналар кіреді:
а) тжырымды негізі;
) оытуды мазмнды блімі;
- оытуды наты жне жалпы масаты;
- оу материалдарыны мазмны;
б) рдістік блім-технологиялы рдісі;
- оу рдісін йымдастыру;
- оушыларды оу ызметіні дістер мен формалары;
- малімні материалдарды мегеруді басарудаы іс-рекеті.
азіргі кезде олданылып жрген оытуды жаа технологиялары:
1. Ынтыматасты;
2. Білім беруді ізгілендіру технологиясы (Ш.А.Амоншавили бойынша)
3. Проблемалы оыту;
4. Тсіндіре басарып оза немесе арынды оыту;
5. Дегеймен саралап оыту;
6. Модульдік.
7. Тлаа бадарлы педагогикалы технология
8. Адамгершілікті алыптастыруа негізделген дебиетті оыту жйесі (Е.Н.Ильин бойынша)
9. Ойын технологиясы
10. В.Ф.Шаталовты тірек сигналдар технологиясы;
11. Интербелсенді оыту технологиясы;
12. Нысаналы оыту технологиясы;
13. Дифференциалды оыту технологиясы;
14. Дидактикалы бірліктерді ірілендіру технологиясы;
15. жымды оыту технологиясы (Дяченко Ривин бойынша)
16. Топты оыту технологиясы;
17. Модульдік оыту технологиясы;
18. Оу мен жазу арылы сыни трыдан ойлауды дамыту технологиясы;
19. Дамыта оыту технологиясы;
20. Компьютерлік оыту технологиясы;
21. ТРИЗ технологиясы (нертапышты тапсырмаларды шешу теориясы)
Барлы жаа технологияларды масаты-пнді оытуда оушыны жеке басыны дара жне дербес ерекшеліктерін ескеріп, оларды з бетінше ізденуін арттырып, шыармашылытарын алыптастыру болып табылады. азіргі заман талабына сай, электронды оулы, интернет, web сайдты олданудаы жаа апаратты технологияларды пайдалану тарих шін маызды.
Оушыларды ымдар мен тсініктерін, оылатын былысты тікелей немесе оны бейнесіні кмегімен абылдау арылы алыптастыратын оыту трі крнекі оыту деп аталады. Тарих сабаында крнекі оытуды атаратын ролі ерекше. Тарихи білім кзі ретінде трлі крнекі ралдар пайдаланылады. Крнекі оыту ткен кеземен танысу кезінде сезімге сер етумен бірге ойлау жйесіне де ыпал жасап, біратар осымша ызметтер атарады.
Крнекі ралдарды сабата оладну жадайында оушыларды ткен тарихи кезе туралы арылы алынан наты бейнесі алыптасатындыын есте стау керек. Крнекі ралдар тарихи фактілерді натыландырып, оушыларды ткен кезе туралы білімдерін жаыртады. Крнекіліктер тарихи былыстарды мнін ашып, негізгі тарихи ымдар мен задылытарды алыптастыруды амтымасыз етеді. Крнекіліктер сырты белгілеріне арай: баспалы, экранды, дыбысты, ал мазмны мен тарихи бейнесіне арай затты, бейнелеу, шартты-кескіндемелік деп топтастырылады. Жне де тарихты оытудаы крнекіліктер таы да мынадай болып топтастырылады.
- табии алып трдегі крнекілік: тпнса тріндегі тарихи ескерткіштер немесе тарихи орындар(Египет пирамидалары, ызыл Ала, Республика алаы)
- материалды мдениетті тпнса заттары: (археологиялы азбалар, ебек ралдары, нумизматика т.б. (Макеттер, лгілер т. б.)
- Бейнелі крнекіліктер: (оу картиналары, репродукциялар)
- Шартты-кескіндемелік крнекіліктер: ( олжазбалар, тарихи картиналар, аппликация, слба, диаграммалар)
- Оытуды техникалы ралдары
Шартты ккескіндемелік крнекілік тарихи процесті санды жне сапалы мазмнын ашып, оамды былыстарды басты белгілерін, даму баыттарын айындап, тарихи ымдарды задылытарды себеп-салдарлы байланыстарын игеруге кмектесетін рміздік бейнелерді жиыны. Оан жататындар:олжазбалар, тарихи картиналар, аппликация, слба, диаграммалар.
Крнекілікті ерекше трі татаа салынатын суреттер. Сондытан пн малімі татаны ммкіндігін саба стінде барынша кеінен пайдалану малімнен шеберлік талап етеді.
Оытуды техникалы ралдары білім беруді крнектілігін, бейнелігін, серлілігін кшейтіп, оушыларды шыармашылы иялы мен ойлауын ынталандырады. Техникалы ралдара оу фильмдері, слайд-презентация, флипчарттар, оытуды санды ресурстарын олдануа болады.
Негізгі дебиеттер: [6, 9, 12, 14, 15]
осымша дебиеттер: [1, 5, 7, 9]