осымша тексеру дістері.
1.Асазанны гастринмен (0,005мг/ кг – 0,024мг/кг дозада) немесе пентагастринмен 6 мг/кг дозада стимуляцияланан секрециясын зерттеу. Оны мліметтері атрофия процессін шамалап баалауа жне ем жобасын тиімді тзуге ажет.
2. Асазанны рентгеноскопиясы. Бл кезде гастритті диагностикасында рентгеноскопияны маызы жойылан. Оны асазан рагынан кдіктенгенде ауруды анытау шін олданады.Рентген зерттеудегі гастритке тн белгілер: асазан атпарларыны ртрлі алыдауы, иаш орналасуы; асазан абырасыны ригидтілігі; тонусыны кшеюі, перистальтикасыны жойылуы.
3. Фиброгастродуоденоскопия- созылмалы гастрит диагностикасыны басты дісі.
Визуалды згерістер гастритті тріне туелді. В типті гастритте антропилоробуль-битті крінісі аныталады: аталан айматарды ала-ла ызаруы, ісінуі, атрофия-лануы; кілегей абыты жарааттаныштыы, анаыштыы, жайпа немесе тмпек эрозиялар. Кампилобактерлік гастритті 20% -на жара ауруы осылады. детте жаралар асазанны шыа берісінде жне онекіелі ішекті буылтыында орналасады.
А типті гастритте асазан тбіні, денесіні диффузды атрофиясы аныталады(ыр-тыстарыны аласаруы , жойылуы,кілегей абыты ашылданып жаруы, астындаы тамырларды крінуі). Ахилияа байланысты асазанны алтысы кейде аырайып ашы трады. Антралды блікте айтарлытай згерістер болмай-ды, эрозиялар сирек кездеседі. Эрозиялар болса , онда аутоиммунды гастритке хеликобактериозды осылуынан кдіктену керек- мндайда биоптаттардан НР –ды іздеу ажет.Диагнозды наты анытау шін, кдік туызатын ошатардан биоптат алынып, гистологиялы жне цитологиялы зерттеулер жргізіледі. Ережесі бойынша биоптатты саны 5-тен кем болмауы тиіс(2 антралды бліктен,алтыдан 2 см жоары жерден, асазан денесінен(кардийден 8 см ашытан), арты жне алдыы абыраларынан жне асазанны брышынан).
4. Хеликобактерлік инфекцияны анытау. Соы кезде НР анытауды кптеген дістері табылан
| Зерттеу дістері | Сезімталдыы% | Длдігі% | масаты |
| Уреазалы экспресс тест | Эндоскопияны жасау кезінде зерттеу | ||
| гистологиялы | Диагнозды анытау | ||
| Себіндісін зерттеу | Антибиотиктерге сезімталдыты анытау | ||
| серологиялы | 90,4 | Скрининг жне диагностика | |
| Тынысты уреазалы тест | >95 | >95 | Эрадикацияны анытау |
| Полимеразалы тізбектік реакция(ПТР) | 94,7 | Диагнозды анытау |
дістерді ішіндегі е олайлысы жне міндетті трде жасалатындары – биоптат табасыны жаындысын жне кампи- тестпен бактерияны уреазалы белсенділі-гін экспресс діспен зерттеу. Биоптатты табалы жаындысын кептіріп, Паненгеим немесе Романовский –Гимза дісімен бояп, микробтарды санын анытайды.НР кілегейді арасында жатан спираль , S трізді немесе «шан с анатына» сайтын рылымдар трінде крінеді, 630 есе лкейтілген микроскопиялы зерттеуде хеликобактермен ластануды ш дрежесін айырады:
а) шамалы (+)- кру алаында микробты денелер саны 20- дан аспайды
б) орташа (++) – микробтарды саны 40-а дейін;
в) биік (+++) – микробтарды саны 40-тан арты.
Хеликобактериозды наты длелдеу шін бактериоскопиямен бірге уреазалы «кампи- тест» олданады. Бл экспресс- тест кампилобактерді мочевинаны бейтараптайтын ферментті – уреазаны тзетін табии асиетіне негізделген. Ол шін рамына мочевина ,натрий азидіні 0,02% ерітіндісі, фенолротты 0,05% ерітіндісі осылан арнайы гельден тратын стерильді ортаа биоптатты блшектерін салып ояды. Егерде НР болса , олардан блінетін уреаза мочевинаны гидролиздей бастайды. Гидролизден блінетін аммиак ортаны рН –ын сілтілендіріп, фенолрот-ты сары тсін алызыл тске айналдырады. Индикаторды тсі ослайша згеруі НР болуын длелдейді. Фенолрот тсіні згеру жылдамдыы бактерияларды санына
Туелді. Орта тсіні згеру жылдамдыынан бактерияларды санын шамалап анытайды,мысалы ортаны тез, бір саатта алызыла айналуы- едуір ластануды
(+++), 2саатта – орташа (++), ал тулікті соында (+) –аз ластануды белгілейді.
Емдеу. Емдеу блімдері.
-этиологиялы ем
- диеталы ем
- секрециялы бзылыстарды реттеу
- асазанны моторлы ызметін алпына келтіру
- асазан кілегей абыыны регенерациялы асиетін жасарту.
Этиологиялы ем созылмалы гастритті тріне туелді жргізіледі.Аутоиммунды гастритті себебі белгісіз боландытан этиологиялы емді жасау ммкін емес, біра ауруды ршуін туызатын себептерді - ішімдікті, дрмектерді тиімсіз олдануды темекі тартуды тотату ажет.
Этиологиялы ем хеликобактерлік гастритте ана жргізіледі.Бл ем негізгі масаты- НР –ны жою, яни эрадикацияны жзеге асыру. Хеликобактериозды емінде олданылатын антибактериалы дрілер:
· 5-нитроимидазол туындылары (метронидазол, тинидазол);
· Жартылай синтезделген аминопенициллиндер (амоксициллин);
· Макролидтер (кларитромицин, рокситромицин, азитромицин);
· Нитрофуран туындылары (фуразалидон);
· Коллоидты висмутты дрмектері (денол, вентрисол, бисмофальк);
· Тетрациклин.
Сонымен эрадикацияа олданатын дрмектер санаулы: висмут осындылары, метронидазол немесе тинидазол, амоксициллин немесе кларитромицин(клацид) жне тетрациклин.
Эрадикациялы емні жобалары:
шрамды ем. ем курсы 1-2 апта.
Схема.
· Висмутты дрмек ( де –нол немесе висмут субсалицилаты 120 мг 3 рет таматан 30 минут алдын жне 4 –ші рет жатар алдында, кешкі таматан 2 саат кейін).
· Тетрациклин 250- 500 мг тулігіне 4 рет, таматан кейін;
· Метронидозол 250 мг тулігіне 4 рет немесе тинидазол 500 мг тулігіне 2 рет
Бл емні бір апталы курсынан кейін эрадикацияны саны 87,9%, екі апталы емінен кейін-89,2%, тетрациклинді амоксициклинге ауыстыранда эрадикацияны саны (72%) тмендейді.
Схема
· Де-нол 1 таб. 4рет
· Амоксициллин 500мг 2рет
· Клион 250 мг 4 рет
Схема
· Бисмофальк 1 таб. 4 рет
· Клацид 500 мг 2 рет
· Клион 500мг 2 рет
Схема
· Бисмофальк 1 таб. 4 рет
· Клацид 500 мг 2рет
· Фуразалидон 100 мг 4 рет
шрамды емді арнайы дрмек – гастростатпен жргізуге болады. Оны рамына висмут субцитраты(108 мг) , тетрациклин гидрохлориді(250 мг) , метронидазол (200мг) кіреді.Гастростат 3 таблеткадан кніне 5 рет( бірдей аралыпен) 10 кн ішкізіледі. Бл емдегі эрадикацияны саны жоары-98%.
Антибактериялы емні серін арттыру масатында, висмут дрмектеріні орнына секрецияны тежейтін дрмектерді- (Н2 –гистаминблокаторларды немесе протонды помпаны ингибиторларын) осады. Висмут дрмектерін антисекрециялы дрмектермен бір уаытта олдану тиімсіз, йткені сілтілі ортада висмут дрмекте-ріні емдік сері тмендейді.
Емдм. Созылмалы гастриттін ршу кезінде науастарды 2-3 кун N1a немесе N1б емдмде стап, N1 емдмге ауыстырады. Таамдар сйытау, желе трінде дайындалады. Дертті ршу басыла келген кезде науастарды біртіндеп N15 емдмге кшіреді. Таматану жиілігі кніне 4-5 рет. ышыл, тзды, майлы, уырылан жне ткір таамдара тыйым салына ды.
Созылмалы гастритті гиперсекрециялы трінде, секрецияны оздыратын таамдар берілмейді: сыра, газды сусындар, кофе, какао, ою шай, сорпа.
Рефлюкс- гастритте (С типті) демпинг-синдромны белгілерін жеілдету масатымен таматы жатып ішуді сынады. Секреция бзылыстарын реттеу. Бл емді секреция бзылысыны тріне арап растырады. Секреция тмендеген, біра оны ммкіндігі саталса-стимулдаушы, ал секрецияны айтымсыз жетіспеушілігі алыптасса –орынбасу емі жргізіледі. Секрецияны кшейту масатымен лимонтар, пентагастрин, прозерин, инсулин, эуфиллин, кальций глюконатын т.б.олданады. Аутоиммунды гастритте, секрецияны траты шамасыздыы дамыан кйде, емні негізгі шарасы-орынбасу емі. Осы масатта олданылатын дрмектер:табии асазан слі 1-2 ас асытан 3-4рет тамапен бірге жне пепсидил, пепсин, бетацид, ацидин-пепсин, абомин, панзинорм т.б. бл дрмектерді абыну процесі бден басылан со олданады.
Созылмалы гастритті крінісінде ауырсыну немесе асазанды диспепсия синдромдары басым болса, онда асазан слін, асазана ткен т ышылдарын байланыстыратын антицидтерді 5-6 кн олданан тиімді: маалокс, фасфалюгель, гастал, антал, гастерин-гель, протаб т.б. Жрек айнуы, су мазалаанда прокинетиктер тиімді сер етеді, мселен реглан (церукал) 5-10 мг кніне 3рет тама алдында, мотилиум 10 мг кніне 3-4 рет таматан 30 минут брын немесе 30 мг суппозиторий трінде; цизаприл (координакс, препульсид, цизап) 5-10 мг кніне 3рет немесе 30 мг кніне 2 рет суппозиторий трінде.
Асазан кілегей абыыны регенерациясын тездету шін трофиканы жасартатын жне белок синтезін кшейтетін дрмектерді олданады: облепиха майы,карнитин, бефунгин, плантаглюцид, рибоксин, ретаболил. Біра бларды сері айтарлытай нтижелі емес. мегалобластты анемия осыланда В12витаминін(6 кн 1000 мкг, кн сайын, 1-2 ай-аптасына 1рет, кейін мір бойы айына 2 рет) блшыетке енгізеді.
Асазан обыры.
Асазан обыры атерлі ісіктерні ішінде бірінші орын алады.
Асазан обырыны жіктелуі:
І сатысы-2см , обыр шышты абыта орналасады жне метастаздары болмайды.
ІІ - сатысы -3 см – ден кп, жаын орналасан лимфа бездеріне метастаз берген.
ІІІ – сатысы обыр крші мшелерге жабысан.
ІV – сатысы обыр алыста орналасан мшелерге,( аналы без, тік ішек, бауыр) метастаз береді.
Этиологиясы .
1. Полипоз 100% жажайда малигнизацияа келеді.
2. ышылдыы тмендеген созылмалы гастритте.
3. Асазанны жаралы ауруы ( каллезды жара).
Ыпал етуші факторлар:
1. Тымуалаушылыа бейім болу
2. Шылым шегу, ішімдік ішу
3. Таматану тртібіні бзылуы
Клиникасы :
1. Науас жадайыны згеруіне, себепсіз жалпы лсізденуіне,ебектену абілетіні тмендеуіне шаым жасайды.
2. Себепсіз траты трде тбетіні тмендеуі, кейде тбетті млдем болмауы, ет таамдарына жиіркеніш сезіміні пайда болуы мазалайды.
3. Асазан тсындаы жаымсыз сезімдер ( асазанны толуы, ауырсынуы, жректі айнуы, су) мазалайды.
4. Себепсіз дей тсетін ждеу.
5. Теріні бозаруымен атар жретін траты анемия, ісінулер.
6. Депрессия( оршаан ортаа, ебекке ызыпау, енжарлы, апатия).
7. Ауру синдромы. Науасты детте эпигастрий тсында орналасатын, сыздап ауыратын демелі ауырсынулар, ас абылдауа байланысты емес аурулар мазалайды. Ауруларды кезе мен маусымды мінезі болмайды. Бл – обырды асазан жарасымен созылмалы гастриттегі аурулардан айырмашылыы болып табылады.
8. Дисфагия – асазанны кордиалды блігінде орналасан обырлара тн, біра бл ауруды ерте белгісі болып есептелмейді.
9. Ауруды асынан саыларында кахексия дамиды. Науастар ас ішуге, зін- зі ктуге шамасы келмейді. Пальпация кезінде тыыз, кедір- бдырлы ісікті байауа болады.
Диагностикасы .
1. Ренгенологиялы зерттеу – кілегей абаты атпарларыны зілуін, заымданан жерді перистальтикалы озалыстарыны болмауын, толу дефектісін круге болады. Асазанны пішіні згереді, лшемдері кішірейеді, пішіндері тегіс емес. Рентген зерттеулерді асазан обырыны кпеге, сйекке берген метастаздарын круге болады.
2. Эндоскопиялы зерттеу – эндоскопиялы дісті кмегімен обыр орналасан жерді байауа болады. Биопсияа материал алып, морфологиялы зерттеуге жіберіледі.
3. Лапороскопия кмегімен асазан обырыны рса уысына таралуыны бар- жоын анытауа болады.
4. Компьютерлік томография арылы обырды лшемдерін, су формаларын, оны айналасындаы мшелермен байланысын анытауа болады.
5. Ультрадыбысты зерттеу асазан обырыны бар – жоын анытайды.
6. Лабораториялы зерттеу – ан анализі аралы жасырын ан кетіді, анемияны бар – жоын анытауа болады.
Емі.
1. Химиотерапия ,сулелі терапия ,хирургиялы ем.Оларды кешенді трде олдану.
2. Диета – друмендер ,белока бай ,сіетін таамдар болуы тиіс.
3. Ауру синдромы кезінде :2 % промедол – 1 мл тері астына,к\т,2 % папаверин 2 мл,2 % но-шпа -2 мл блшы етке.
4. Седативті дрілер.
5. Друменді терапия.
ансырауда – топтас немесе плазма алмастырыш сйытытар