Німді ткізу жне тарату

Кіріспе

І. Негізгі блім

1.1. німді ткізу жне тарату

1.2. німді ткізуді маркетингтік жйелері

1.3. Шыындарды мні.

1.4. Шыындарды трлері.

1.5. Табыс жне пайда.

 

 

німді ткізу жне тарату

ткізу – німді кеістік пен уаыт ішінде жылжытып ауыстыру жніндегі іс – рекет трлеріні жиынтыы, сондай – а меншік ыын ндірушіден ттынушыа беру. ысаша айтанда: нім мен ызметтерді ттынушыа жеткізу.

ткізу арнасына атысушыларды міндетті ызмет аясы

1. Апаратты – маркетингті зерттеулер жргізу, апаратты жинау жне оларды тарату.

2. Комуникациялы – жарнамалы апаратты жасау жне тарату.

3. Тауарды бейімдеу – тауарларды сатып алушыны талабына сай ыайлау (ндіріс, іріктеу, растыру жне орау.)

4. Байланыстарды орнату – ммкін болатын сатып алушылармен байланысты орнату жне олдап отыру.

5. Келіссздер жргізу – тауар меншігін иемденуге беру рекетін жзеге асыру шін бааны жне баса да шарттар туралы келіссздер жргізу.

6. Тауар озалысын йымдастыру – тауарды тасымалдау жне оймаа ою.

7. аржыландыру – арананы ызмет атаруына ажетті шыындарды жабатын аржыны іздеу жне пайдалану.

8. Туекелге бару – ткізу арнасыны жауапкершілігін з міндетіне алу.

9. Тлем жасау – тауарды ндірушіден алуа жне ттынушыа сатуа байланысты операциялар.

10. Меншік ыын табыстау – тауарларды иемдену ыын бір жеке немесе зады тладан екінші бір тлаа табыстау.

Арнаны ткізу ызметтерін тек ндірушілер де, делдалдар да жзеге асыруы ммкін. ткізу процестерін жалпы сипаттай келе, оны арналар, дегейлер, жйелер жне ткізу нысандары деген рамдастарын бліп айтады.

ткізу арнасы – ол ндірушіден ттынушыа дейін тауарды жылжыту процесіне атысатын фирмалар мен жеке тлалар жиынтыы.Маркетингтік дебиеттерде кездесетін тарату арналары, тауар озалысыны арналары, ткізу арналары немесе маркетингтік арналар деген терминдерді маынасы бірдей.

ткізу арналарын тадау кезінде мынадай факторлар ескеріледі:

• ндіруші фирманы мінез – лы оы масаттары, пайдамен табатын ткізу процесін баылау ммкіндігі; ресурстары, ндіріс клемі жне мерзімділігі, жк жнелту жиілігі, тжірибесі, дістері, ткізу жйесі.

• Ттынушылар, оларды саны, территориялы орналасуы, сатып алуды орташа млшері, сраныс дегейі, ттынушыларды мінез – лы, нары сегменттер, тлем тсілдері (олма – ол тлеу, несие алу, арыза алу), сатып алу орындарыны нысандары (супермаркет, пошта арылы тапсырыс жне т.б.).

• Тауар немесе ызмет крсетуді сипаты, ассортименті жне сапасы. Тауарларды ткізу кезінде сапалы асиеттері, оны жасау крделілігі, жаалыы, ны жне баса да параметірлері ескеріледі. ызмет крсетуді сатып – ткізу кезінде – оны материалды еместігі, сапасыны згергіштігі, за уаыт саталмайтындыы, ндіру мен ттынуды блінбейтіндігі арастырылады.

Маркетинг жнініндегі мнеджерді стратегиялы шешімі тікелей немесе ктерме жне блшек саудадан тратын жанама ткізуді тадауына байланысты. Жанама ткізуді тадаан кезде оны міндеттеріні бір блігін маркетингтік концепциялары сенімді, іскер серіктес болып табылатын делдалдара беріледі. Отайлы ткізу арналарын тадаанда, анша жне андай сауда орындарын жмылдыру ажет екенін шешу керек.

Тжірибеде ткізу арналарыны тікелей жне жанама деген 2 негізгі типі олданылады. Оларды райсысы бірнеше топтара блінеді.

Тікелей ткізу арнасы – тауарлар мен ызмет крсетулерді ндірушілерден ттынушылара туелсіз делделдарсыз тікелей ауысып, жылжуы. ндіріс ралдарын ндірушілер тікелей ткізуді жиі олданады, йткені оларды масатты нарытары шектеулі, олар ттынушылармен тыыз байланыста болуа тырысады. Мысалы, Алматы ауыр машина зауыты (АЗТМ), «азмнайгаз» жне «азхром» компанияларына поршеньдік насостарды, тербелмелерді, редукторларды, ал Соколов – Сарыбай тау-кен байыту ндірістік бірлестігіне (ССГПО) – сым созатын станоктарды.

Жанама ткізу арналары – тауарлар мен ызметтерді ндірушіден туелсіз делдала, одан кейін – ттынушыа жылжуына байланысты арналар. Мндай жадайда ндіруші тауарды кімге сатанын білмеуі ммкін. Мысалы, тама нерксібінде ндірушілер детте тауаларын ктерме саудагерлер арылы сатады, ал олар блшек сауда дкендерімен жмыс істейді.

ткізу арнасын алыптастыруды кезінде басты мселе оан атысушылар саны. ткізу арналарыны дегейі – бл тауарды ндірушіден ттынушыа жылжыту бойынша тізбектегі айсыбір жмысты орындайтын кез келген делдал. ткізу арнасыны зындыы арнаны аралы дегейлеріні санымен аныталады, осыан байланысты ткізу арналары ыса жне зын болып алыптасады.

Нлдік дегейдегі арна. Бл арна ттынушы мен ндірушіден ана трады. Ол екеуіні арасында ткізу дегейі болмайды, сондытан тікелей маркетинг деп аталады.Тікелей маркетингке шыарып сату, йде сату, телемаркетинг, пошталы сауда жне таы басалары жатады.

Бір дегейлі арна. рамына бір делдал кіреді. Ттыну нарыында делдал ретінде детте блшек сатушы, ал ндірісте пайдалану тауарлары нарыында – ткізуи жніндегі агент, дистрибютор жне дилер атарады. Мысалы: трмысты техникалы негізгі трлерін, жиазды, теледидарды ндірушілер з німдерін ірі блшек сатушылара сатады, ал олар оны тпкі ттынушылара ткізеді.

Екі дегейлі арна. рамына екі делдал кіреді. Ттыну нарыында ктерме жне блшек саудагерлер, ндірістік ралдары нарыында – дистрибьютор жне дилерлер. Мндай арналарды детте азы-тлік, дрі-дрмек ндірушілер жне таы басалары олданады.

ш дегейлі арна. рамында ш делдал: ктерме, са ктерме жне блшек сауданер болуы ммкін. Мысалы, ет деу ндірісінде ктерме сауда жне блшек сауда сатушыларыны арасында са ктермелеуші орналасады.

Блардан да зын ткізу арналары болады, біра олар сирек кездеседі. Мысалы: Жапонияда азы-тлік німдерін ткізу арналары дегейлеріні саны 6-а жетеді. Арнада делдалдар саны кбейген сайын, ндірушіге нім ткізуді баылап отыру крделене тседі.

ндіріске арналан тауарларды ткізуді ттыну тауарларын ткізуге араанда, зіндік ерекшеліктері бар. Осындай нарытарда сатушылары мен ттынушылары аз боландытан жне ттынатын тауарларды крделілігіне байланысты ттынушылар ндірушілермен тікелей арым-атынасата болуды алайды. Бл жадайда олар делдалдара араанда, ндірушіні сауда ызметкерлеріні біліктілігіне сенім артады. Сондытан ндіріске арналан тауарлар нарыында тікелей маркетинг елеулі орына ие болады. Мысалы, «Hewlett – Packard» кампаниясы з німдерін ірі сатып алушылара ана сатады.

ндіріске арналан тауарларды ткізген кезде делдалдарды, (дистрибьютерлерді, агенттерді) ызметі са ттынушылара ажет немесе компанияны нарытыы пазициясы берік боланда пайдаланылады. Фотопленкаларды деуге арналан крделі ралдарды шыаратын «Kodak» компанясы з німдерін агенттер арылы ткізеді. Ксіби дегейі жоары боландытан, компания агенттерді з блімшелері ретінде арап олара зор сенім артады.

ызмет крсетуді ткізу тауарды ткізуден ерекшеленеді. ызметті кбі ттынушыа ттыну кезінде крсетіледі, сондытан осы салада негізінен тікелей ткізу олданылады. Мысалы, денсаулы сатау ызметтері, онай, жеке ызмет крсету жне таы басалары. ызмет крсету делдалдар арылы да сатылады. Мысалы, авиабилеттер туристік агенттіктер арылы сатылады, ал жылжымайтын млік жніндегі брокерлерге тініш жасайды.

Белгілі бір ткізу трін олдану, зіндік (собственные) жне сырты (сторонние) арналарды тадауды талап етеді.

зіндіктер — блар тікелей ксіпорына жататын ткізу органдары. ыты трыдан араанда, олар дербес немесе дербес емес болуы ммкін.

Ксіпорындарды зіндік ткізу органдарына мыналар жатады:

• еншілес ткізу компаниялары.

• саудалы кілдіктер жне блімшелер.

• фирмалы дкендер.

• коммивояжерлер, дилерлер, сауда агенттері.

Сырты ткізу йымдары категориясына мыналар жатады:

• тауара меншік ыы бар дербес ктерме жне блшек ксіпорындар.

• сататын тауарларды меншікті иесі емес жне коммерциялы туекелді ксіпорындар. Олар іскерлік байланысты орнату, делдалды ызметті крсету немесе ммлелерді жасау жолымен ксіпорынны ткізу ызметін олдайды. ткізу жніндегі кмекшілерге бір немесе бірнеше фирма атынан кілдік ететін, делдалды іс-рекетпен немесе баса біреуді атынан жне баса біреуді атынан ммле жасаумен шылданатын жеке тла; сауда кілі; комиссионер (з атынан, біра итапсырыс берушіні шотына сатады, делдалды тауарды ткізуге ыы бар); маклер (ммлелер кезіндегі делдалды елісім-шарттар жасауа кмектесушілер, ммлеге атысушы екі жаты да мдесін орайды) жатады.