Орталытандырмай сумен амтамасыз ететін су кздеріндегі суды сапасына ойылатын талаптар
| Крсеткіштері | лшем бірліктері | Нормативтері |
| Иісі | Балл | 2-3 арты емес |
| Дмі | Балл | 2-3 арты емес |
| Тстілігі | Градус | 30 арты емес |
| Лайлылыы | мг/л | 2 арты емес |
| Нитраттар (NO3) | мг/л | 45,0 арты емес |
| Ішек таяшасы тобы бактерияларыны саны (коли-индекс) | ІТТБ 1000 мл судаы саны | 10 арты емес |
| Химиялы заттар | мг/л | ШРЕК |
Бл кестеде крсетілгендей, орталытандырмай сумен жабдытайтын су кздеріндегі суды химиялы крсеткіштері (улы заттары) бойынша сапасында ауыз сумен жабдытауды орталытандырылан жйесіндегі суды сапасынан айырмашылыы болмауы керек. Алайда, бл суды, ауыз су масатында олданылуы алдында міндетті трде айнатылуы керек екенін ескеріп, органолептикалы жне микробиологиялы крсеткіштері бойынша, кейбір ауытулар болуына рсат етіледі.
Орталытандырмай сумен амтамасыз ететін су кздеріндегі суды радиациялы ауіпсіздігі, халыты санитарлы-эпидемиологиялы аман-саулыы саласындаы кші бар нормативтік–ыты актілерге сйкес баалануы керек жне ауыз сумен орталытандырылып жабдытаудаы сияты, радиациялы ауіпсіздік нормаларына (РН) сайкес болуы тиіс.
Осы блімні басында крсетілгендей, трындар арасында су факторына байланысты ауруларды алдын алу шараларыны бірі – суды сапасын ртрлі дістер арылы жасарту болып табылады, йткені, ашы су кздеріндегі табии сулар, сол сияты шаруашылы-ауыз су масатында пайдаланылатын жер асты сулары, кптеген параметрлері бойынша гигиеналы нормативтерге сай емес.
Бірнеше ондаан жылдар брын зендерді здігінен тазаратын абілетіне байланысты сулары тазарып отыратын. Ал азір, жаа алалар мен кптеген нерксіп орындары салынуына байланысты, ттыну шін су алатын рылыстар соншалыты тыыз орналасандытан, кейде аынды сулар жіберілетін жерлер мен су алатын жерлер бір-біріні жанында орналасады. Сондытан, аынды суларды тазартуды жне айталап, аяаны дейін тазартуды, су бырлары суларын тазарту мен зарарсыздандыруды тиімді дістерін дайындау мен практикаа енгізуге баран сайын кп кіл блінуде.
азіргі заманы соы лгідегі жетілдірілген тазарту рылыстары аынды суларды органикалы ластаушы заттардан бар боланы, 85-90%-а ана тазартады, тек жекелеген жадайларда - 95% ана. Сондытан, су тазартыланнан со да, су экожйелеріні алыпты тіршілік етуін сатап алу шін 6-12 рет, тіпті кейде бдан да кп есе таза сумен араластырылуы керек.
азіргі кездегі ксіпорындарында аынды суларды ізбелестіріп тазарту кезінде бірінші, механикалы тазарту (тнбаа оай тсетін жне су бетіне алып шыатын заттардан) жне екінші реттік, биологиялы (биологиялы белсенді органикалы заттардан) тазарту жргізіледі.
Соы кезде аынды суларды биологиялы тазартудан кейін радиациялы, электрохимиялы, сорбциялы, магнитті жне т.б. сияты тазартуды, айталап, аяына дейін, тазартуды жаа, анарлым тиімді дістері дайындалуда жне олданылуда. Аынды суларды тазартуды технологияларын жетілдіру, тазарту дрежесін одан рі жоарылату – табии суларды ластанудан орау саласындаы аса маызды міндет болып табылады.
азастандаы е ірі мегаполис болып саналатын – Алматы аласы жылына 290 млн кубометр су жмсайды, осыан байланысты, аынды суларды клемі де кбееді. алада суды тазартуды олданылып отыран жйесі ажеттіліктерге сай емес. Осыан байланысты Алматы аласында азіргі заманы су тазартатын (аынды суларды тазартуды мембраналы жйесі бар) рылыстарды салу жобасы абылданды.
Су кздері суларын антропогендік ластанудан орау мселесіні аншалыты маызды екендігіне Ресейді Хабаровск лкесінде болан ттенше жадай длел бола алады. Цзилинь аласындаы (ХР) 13.11.2005 жылы химия нерксібінде орын алан апат нтижесінде Сунгари зеніні суы бензолмен, нитробензолмен ластанан.
Ластанан айматы затыы шамамен 110 км болды. Ресейді ттенше жадайлар Миністірлігіні иыр шыыс айматы орталыыны мліметтері бойынша, бір тулік ішінде ластану зонасы саатына 1-1,5 км-ге жылдамдыпен жылжып, 30 км-ге дейін тіп, 16 желтосанны зінде-а Сунгари зенінен Амур зеніне ткен. Осы тенденцияны жне Сунгари зеніні ятын жерінен тменірек, Амур зені аарыны ерекшеліктерін ескергенде, ластану аймаыны затыы Хабаровск аласына дейін жеткенде 200 км болар еді, ал бл зонаны Хабаровск жанына тетін уаыты - 4-5 тулік болар еді.
Осы жадайа байланысты, тез арада шыл шаралар абылданды: Хабаровск аласыны жне лкедегі баса да алаларды су тазартатын бас рылыстарында белсендірілген кмір арылы суды сзетін ондырылар орнатылды.
Шаруашылы-ауыз сумен амтамасыз етуге арналан суды сапасы, жоарыда арастырылан гигиеналы талаптара сай болуы шін, суды алдын ала деуден ткізеді,оны нтижесінде су араласан заттардан, иістен, дмнен, микроазалар мен р трлі оспалардан арылады. Су асиеттерін жасарту су бырлары станцияларында іске асырылады. Су сапасын жасарту кезедеріні сызбасы мен оны деуді негізгі дістері 4.10- суретте крсетілген.
I III
 | |||
 | |||
|
 | |||
 | |||