Топыраты санитарлы жадайыны крсеткіштері

 

Кесте

Елді мекендер топыратарыны эпидемиялы ауіпсіздік крсеткіштері

Крсеткіш	Айматарды топыраы
ауіп-атері жоары*	су кздеріні санитарлы кзет	санитарлы-ораныш
таза	ластанан	таза	ластанан	таза	ластанан
Ішек таяшасы, кл/г	1-9	10 жне жо.	1-9	10 жне жо.	1-99	100 жне жо.
Энтеробактериялар, кл/г	1-9	10 жне жо.	1-9	10 жне жо.	1-99	100 жне жо.
Патогенді энтеро- бактериялар, кл/г	-	+	-	+	1-9	10 жне жо.
Энтеровирустар, кл/г	-	+	-	+	-	+
Гельминт жмырталары**, дана/кг	-	+	-	+	5-ке дейін	5-тен жо.
Патогенді арапайымдыларды ішек цисталары***, дана/100г.	-	+	-	+	5-ке дейін	5-тен жо.
20х20см ауданындаы шыбын личинкалары	-	10-а дейін	-	10-а дейін	-	10-а дейін
20х20см ауданындаы шыбын уыршатары	-	жо	-	жо	-	Жо

*- мектепке дейінгі балалар мекемелері жне мектепті, саябатарды, скверлерді, й жануарларын ыдыртатын, башаларды ауматары;

**- аскаридалар, ылбастар, токсокарлар, онкосфералар, тениидтер;

***- лямблиялар, амебалар, балантидиялар, криптоспоридиялар.

 

серді болдырмайтын, оларды е жоары концентрациясы. Жоарыда крсетілгендей, топыратаы химиялы заттар суа, атмосфералы ауаа сімдіктерге миграцияланып, топыраты здігінен тазару абілетіне сер етуі ммкін.

Осыан байланысты, топыратаы заттарды гигиеналы нормалау кезінде оны е аз сер ететін (табалдырыты) жне е жоары сер етпейтін (табалдырытытан тмен) концентрацияларын зияндылыты транслокациялы (фитоаккумуляциялы), суа–миграциялануы, ауаа-миграциялануы, органолептикалы, жалпы санитарлы жне токсикологиялы сияты негізгі крсеткіштері бойынша анытайды (Е.И. Гончарук, т.б. 1999). Зияндылыты транслокациялы крсеткіші затты топыратан сімдікке ауысып, оларда жинаталу абілетін сипаттайды. Зиындылыты суа–миграциялануы крсеткіші - заттарды жер беті жне жер асты суларына ту абілетін крсетеді; ауаа-миграциялануы – топыратан атмосфералы ауаа булану, су буларымен жне баса заттармен бірге булану арылы жреді. Зияндылыты жалпы санитарлы крсеткіші химиялы заттарды топыраты здігінен тазару абілеті мен оны биологиялы белсенділігіне тигізетін серін сипаттайды; органолептикалы – экспериментті экстремальды жадайларында, таамды азытарды кректік ндылыы, атмосфералы ауаны иісі, таамды німдер мен суды иісі, дмі жне тсі згеруіні дрежесін сипаттайды. Токсикологиялы крсеткіш бойынша, адам азасына миграцияны белгілі бір жолы арылы немесе тікелей контакт арылы, сол сияты топыра шаымен бірге немесе барлы жолдар арылы тскен заттарды бірлескен серіні улылы дегейі аныталады. Зияндылы крсеткіштеріні ішіндегі затты сер етпейтін концентрациясы е тмен болан крсеткіш, зияндылыты лимиттеуші крсеткіші болып табылады (II тарау), ал осы крсеткіш бойынша сер етпейтін е жоары концентрациясы ШРЕК ретінде бекітіледі.

5.3.-кестеде крсетілгендей, химиялы трыдан ауіпсіз топыратара ЭХЗ млшері ШРЕК аспайтын топыратар жатады, салыстырмалы ауіпсіз топыратара – ЭХЗ млшері ШРЕК дегейінен 10 есеге дейін жоары топыратар жатады. ЭХЗ млшері ШРЕК дегейінен 100 есе жне одан да жоары болатын топыратар аса ауіпті болып табылады. Топыратаы млшері міндетті трде аныталуы тиіс химиялы заттар 5.5.-кестеде крсетілген.

Кесте