Мектеп оушыларыны кн тртібі мен оу – трбие рдісіні гигиеналы негіздері.

Мектепке тскеннен кейін балаларды кн тртібінде жаа рамдас бліктер пайда болады. Оу сабатарын орындауа блінетін уаытты лесі жоарылау есебінен жне демалу, йы, таматануа арналан уаытты ысаруы нтижесінде кн тртібі айын згереді, жеке рамдас бліктеріні мазмнында жаа ерекшеліктер пайда болады. Мектеп оушыларыны кн тртібіні рылымына мектепте жне йде саба оу, ашы ауада белсенді демалу, з тадауы бойынша демалу, таматану, жеке бас гигиенасы, йытау кіреді (9.7.- кесте). Кн тртібін ру жоарыда аталан барлы принциптерді есепке ала отырып жзеге асырылады

Оушылар азасыны биоыраы мен жмыса абілеттілігіні динамикасына ерекше кіл блінеді (9.1.-сурет). Басында жмыса абілеттілік жоарылайды (жмыса тселу кезеі), одан кейін, максималды дегейге жетіп, біраз уаыт осы дегейде трады (жоары жмыса абілеттілік кезеі), содан кейін біртіндеп тмендейді (жмыса абілеттілікті тмендеу кезеі немесе ажу). Жмыса абілеттілікті осындай динамикасы кптеген балаларда (біра барлыында емес) байалады. Ол жмыс кніні бірінші жне екінші жартысында да жмыса абілеттілікті 8–12 жне 16-18 саат аралыында жоарылаумен сипатталады. Осыан сас балаларды жмыса абілеттілігі оу аптасы, тосаны, жылы ішінде згереді: осы кезедерді басы мен соында жмыс німділігі тмендейді, ал ортасында е жоары болады. Жмыса абілеттілікті. динамикасына сйкес кн, апта, тосан, жыл бойына кн тртібі растырылады жне оу жктемесі блінеді. азіргі кездегі мектептерде оу, апаратты жктемелерді кбеюіне жне крделенуіне, уаытты немі тапшылыына, денені за уаыта созылан статикалы алыпта болуына, гипокинезия мен гиподинамияа, сондай–а, леуметтік сипаттаы стресс серлеріні себептерінен пайда болатын ажу мен зорыуды дамуына, азаны арсы тру абілетіні тмендеуіне, функционалды бзылыстар мен р трлі ауруларды дамуына байланысты, балалар мен жасспірімдерді азасына жоары талаптар ояды.

Кесте

Мектеп жасындаы балаларды кн тртібіні рамдас бліктері жне затыы (саат)

Кн тртібіні рамдас бліктері	7 жас	8 жас	9-10 жас	11-12 жас	13 жас	14 жас	15-16 жас
Оу сабатары: -мектепте			4 4,5			5-6	5-6
- йде		1,5		2,5
Таам абылдау	1,5	1,5	1,5	1- 1,5	1- 1,5	1- 1,5	1- 1,5
Ашы ауада болу	3-3,5	3-3,5	3-3,5	2,5-3	2,5-3	2,5-3	2,5-2
з тадауы бойынша оудан тыс рекет	1-1,5	1-1,5	1-1,5	1,5-2,5	1,5-2,5	1,5-2,5	1,5-2,5
Жеке бас гигиенасы	1,5	1,5	1,5	1- 1,5	1- 1,5	1- 1,5	1- 1,5
Тнгі йы	10-11						8-8,5
Кндізгі йы		-	-	-	1*	1*	1*

*– жоары оу жктемелері кезеінде боланы жн

Сондытан, мектептегі оу–трбие рдісін йымдастыруды негізгі принциптері:

· оу жктемесін нормалау, яни балалар азасыны жасына жне жеке басыны ммкіншіліктеріне сйкес жктемелерді шегін орнату

· ылыми негізделген жолмен оу рдісін йымдастыру

· балаларды мектепте болуы жне оуы кезінде оптималды жадайлар жасау болып табылады.

Оу жктемесін нормалау деп оу аптасыны, сабатарыны, зілістеріні, демалыс кндеріні затыын, кнделікті жне апталы сабатар сандарыны нормалануын жне сабаты, оу кнін, аптасын жне оу жылыны баса кезедерін дрыс йымдастырылуын тсінеді. Жалпы білім беретін жымдарды барлы трлерінде (мектептерде, гимназияларда, лицейлерде жне т.б.) аптадаы саат саны 9.8-кестеде берілген нормативтік жктемеден аспауы керек.

а б в

I II III