Жалпы білім беретін мектептердегі оу жктемелеріні нормалары.
Максималды оу жктемесі минималды міндетті трдегі, згертуге жатпайтын сааттар жктемесінен, сонымен бірге, оушылар здері тадап алан сабатара, факультативтерге, курстара, жоары сыныптарда – салалы пндерге, олданбалы курстара берілетін сааттардан жне жеке балаа, балалар топтарына кеес беру мен белсенді–имыл сипатындаы сабатара блінетін сааттардан трады. Максималды оу жктемесі бірінші сынып пен он бірінші сынып аралыында 24 сааттан 39 саата дейін кбейеді. 10–11 сыныптарда, ол негізінен оушылар здері тадап алан сабатар, факультативтер, салалы пндер жне олданбалы курстар сабатарына блінген сааттарды едуір кбеюі есебінен седі. Факультативтерді тадау, балаларды бейімділігі мен алауы бойынша, екінші сыныптын зінен басталады. Бастауыш сыныптарда олара 1 саат, 5–9 сыныптарда – 3 саата дейін, 10–11 сыныптарда–14 саат блінеді. Факультативтік сабатар міндетті трдегі сабатарды саны е аз кндерінде жргізілуі керек.
Оу аптасы 5 кндік жне 6 кндік болуы ммкін. 6 кндік аптаа араанда, оу жоспарын орындау ыса мерзімге жоспарланатындытан, 5 кндік апта кбірек ажытады. Сонымен атар, сабатар саныны артуыны алдын алу масатында, дене шынытыру трбиесі мен эстетикалы трбие беру пндеріні сааттары ысартылады, нтижесінде иын пндер сабатары арасындаы тиесілі демалыс амтамасыз етілмей, балалара тсетін жктемені крт кбейтеді. Оу апталары арасындаы екі кндік зіліс, сондай–а, балалардаы динамикалы стереотипті бзылуына жне келесі аптаны басындаы жмыса тселу кезеіні едуір созылуына келеді. Сондытан, жеке пндер тередетіліп оытылатын жалпы білім беру жымдарында 5 кндік аптаа рсат етілмейді. Сондай–а, оны бастауыш мектепте де олдану орынды емес.
Мектептерде оу сабатары таертегі саат 8–ден ерте, ал 6 жастан баран оушыларда 9-дан ерте басталмауы керек. Сабаты одан ерте басталуы азаны биоыраына сйкес келмей, оу рдісіні тиімділігіне кедергі келтіреді жне тез ажу дамуына келеді. Бірнеше ауысыммен жмыс істейтін, жалпы білім беру мекемелерінде бастауыш мектеп сыныптары, бесінші, бітіруші жне орта жне жоары сыныптардаы оушылар шін– 45 минут. Бірінші сыныптаы оушылар шін сабаты мндай затыы, отыран кездегі шамада арты статикалы жктеме нтижесінде, ажытады. Сондай–а белсенді кіл блу абілеті тек 30–35 минут ана саталады, содан кейін жмыса абілеттілігі крт тмендейді.
Соан байланысты бірінші сыныпта, оу жктемесі біртіндеп кбейтілетін, оу сабатарыны сатылы режимі олданылуы керек. ыркйекте, кніне затыы 35 минуттан ш саба, екінші тосаннан бастап – р айсысы 35 минуттан 4 саба; екінші жарты жылдытан бастап сабатар 45 минуттан болады. Ебекке баулу сабатарынан баса, жпталан сабатара рсат етілмейді. Бірінші сынып оушыларына жыл ішінде осымша апталы демалыс кндері беріледі.
5 кндік те, 6 кндік те оу апталарында сабатарды саны кніне бастауыш мектепте – 5, ал негізгі мектепте – 6 сабатан аспауы керек. Мектепте кн тртібін растыруда, оу кні мен аптасы бойындаы оушыларды жмыса абілеттілігіні динамикасы ескерілуі ажет. Жмыс абілеттілігі тмен кндер дйсенбі мен жма болып табылады: дйсенбіде оуды игеруді бастау ана, ал жмада аптаны ткен кндерінде пайда болан ажу айын біліне бастайды. Сенбіде, детте, алдаы демалыса дмелену сезімімен, жмыса абілеттілікті аздап жоарылауы («соы арын») байалады. Жмыса е абілетті кндер - сейсенбі мен срсенбі, ал бейсенбіде ажуды алашы белгілері пайда болады. Жоары нтижелі кндерге, баса кндерге араанда, иын жне ажытатын пндер ойылуы тиіс, ал дйсенбі мен жмада олардан оай пндер оытылуы ажет. Бл кндері баылау жмыстарын жргізуге, сонымен атар, те крделі жне ке ауымды саба тапсырмасын беруге болмайды. Пндер иындыы баллмен берілетін, арнайы шкалалар (В.И.Агарков,1986 жне И.Г. Сивков, 1975, 9.9-, 9.10- кестелер) бойынша аныталады.
| 9.9.- кесте Бастауыш сынып оушыларына арналан пндер иындыыны шкаласы. (Агарков В.И.,1986) | 9.10.- кесте Жоары сынып оушыларына арналан пндер иындыыны шкаласы (Сивков И.Г., 1975) | |||
| Пндер | Балл | Пндер | Балл | |
| Математика | Математика, орыс тілі (лтты мектеп) | |||
| Орыс тілі (лтты тілдер) | Шет тілі | |||
| Табиаттану | Физика, химия | |||
| Орыс дебиеті (лтты дебиеті) | Тарих | |||
| Тарих | Жаратылыстану, география | |||
| Сурет пен н | Дене шынытыру трбиесі | |||
| Ебек | Ебек | |||
| Дене шынытыру трбиесі | Сызу | |||
| Сурет | ||||
| н-кй |
детте, иын пндерге жоары сыныптар шін – математика, тілдер, физика, химия, кіші сыныптар шін – математика, тілдер, табиаттану, дебиет жатады. Біра та, бл пндерге араанда, оушылара жаа мегере бастаан пндерді де ажытатын серіні айындылыы аз емес екені крсетілген. Мысалы, бастауыш мектепте бл - дебиет, тарих, табиаттану, ортаны сыныптарда – информатика, география, тарих, жоары сыныптарда - дебиет, география, салалы пндер.
Егер аптаны р кніндегі пндер бойынша балл жиынтыыны исыын сызса (график), онда дрыс растырылан саба кестесінде, исы сызыта екі су нктесі байалады – срсенбі мен жмада немесе бір су нктесі - срсенбіде немесе бейсенбіде (9.2.- сурет).
Оу жктемесі апта кндері бойынша біркелкі блінсе немесе дйсенбі мен сенбі кндерінде, баса кндерге араанда, жоары болса, бндай саба кестесі тымсыз деп саналады. ажуды аптаны ішінде ана емес, аптаны рбір кнінде оу жктемелерін жне иын пндерді тиімді блу арылы да алдын алу керек. Е иын пндерді траты жмыс абілеттілігіні жоары кезеінде – екінші немесе шінші сабатарда, ал орташа иындытаы немесе екінші дабылдар жйесі кшімен оытылатын пндерді (орыс тілі, дебиет, география жне т.б.) – оу кніні басында береді.
