Сурет. Пндерді апталы иындыыны е жасы динамикасы.

 

Дене шынытыру трбиесі, ебек, н-кй, сурет сабатарын, ажуды алашы белгілері пайда болан кезде, 3-4- сааттара ою сынылады. имыл белсенділігі ажеттілігін жзеге асыру жне ой ебегінен дене ебегіне ту, осы сабатарда оушыларды белсенді демалуына ммкіндік береді.

осарланан сабатар жне екі немесе ш иын пндерді атарынан койылуы оушыларды жмыса абілеттілігіне теріс серін тигізеді.

осарланан сабаты бастауыш мектептерде жргізуге рсат етілмейді. 5–9 сыныптар оушыларына зертханалы, баылау жмыстарын, ебек жне нысаналы масаттаы дене шынытыру трбиесі (шаы, жзу) сабатарын жргізу кезінде, осарланан сабатар рсат етіледі.Негізгі жне салалы пндер бойынша осарланан сабатарды 5–9 сынып оушыларына дене шынытыру трбиесі сабаынан кейін немесе затыы 30 минуттан кем емес, динамикалы зілістен кейін ана жргізуге рсат етіледі. Ал 10–11 сыныптарда осарланан сабатарды негізгі жне салалы пндер бойынша жргізуге болады.

Саба, оу аптасы мен оу кні сияты, жмыса абілеттілік исыына сйкес рылуы ажет: максималды жктемені сабаты ортасына береді, сабаты соына арай тмендетеді.

Оу рдісінде жмыса абілеттілігі мен пнге ызыушылыын арттыру, жаа апаратты жасы мегеру жне сабаты бірсарындылыын тмендету масатында техникалы оу ралдарын (ТО): видео–, кинофильмдер, дыбысты жазбалар, компьютерлік технологияларды белсенді трде олданады. Біра, сабата ТО кп олданбау керек, себебі олар орталы жйке жйесіне, кру жне есту анализаторларына тсетін жктемені арттырады. Сондытан, апта бойында, ТО олданумен жретін сабатар саны кіші сыныптар оушыларында – 3–4, жоары сыныптарда – 4–6 сабатан аспауы ажет. Оу сабатарында дыбысты техникалы заттарды крнекті дыбыс ралы ретінде ана олдануа болады.

Компьютерлік технологияларды саба оытуда 2-ші сыныптан бастап олдануа рсат етіледі. Компьютерде жмыс істеу затыы жазу сабатарында екінші сыныпта – 20 минуттан, шінші сыныпта – 26 минуттан, математика сабатарында екінші сыныпта – 15 минуттан, шінші сыныпта – 20 минуттан аспауы керек.

Оу кні рылымындаы, зорлануды жоятын жне белсенді демалу арылы ажуды алдын алатын, міндетті рамдас блігі - зілістер. зілістер рбір сабатан кейін болуы керек. Оларды затыы 10 минуттан кем болмауы керек, ал екінші сабатан кейін детте болатын лкен зілісті затыы 30 минут болуы тиіс. Бір 30 минутты зілісті орнына екі 20 минутты лкен зіліс жасауа да болады. Таза ауада, имылды ойындармен жргізілетін зілістер оушыны азасына е тиімді сер етеді.

Мектепке дейінгі балаларды кн тртібіне араанда, оушыларды кн тртібінде жаа рамдас блік – й тапсырмасы пайда болады, оларды затыы кіші сыныптарда 1–2 саат болып, жоары сыныптарда 4 жне одан да кп сааттара дейін жетеді. здігінен орындауа берілетін тапсырманы лкен клемі мен крделілігі, жмысты тымды йымдастыра алмау, таырыпты тсінудегі иыншылытар, й тапсырмасын орындауа жмсалатын уаыт шыыныны едуір кбеюіне келеді.

Бл жадай балаларды таза ауада болу уаытыны шыл ысаруына жне соны нтижесінде белсенді имыл рекетіні жне азаны арсы тру абілетіні тмендеуіне себеп болады. й тапсырмаларыны шамадан арты жктемелерінен болатын теріс былыстарды болдырмау шін, оларды рсат етілген затыын сатау (9.7 кесте) жне тапсырма орындауды белгілі бір стереотипін алыптастыру ажет. Сабаа дайындалуа мектептен келгеннен жне тама абылдааннан кейін бірден кірісуге болмайды. Саба оуа дейін, 1,5–2 саат алдымен имылды ойындара, содан кейін, демалысты соына арай таза ауада тыныш серуендеуге жмсау керек. Сабаа дайындалуды немі бір уаытта бастау жне рбір 40–45 минуттан кейін ыса зілістер жасау керек. Егер тапсырма орындауы 2–3 жне одан кп сааттара созылса, таза ауада заыра зіліс жасаан дрыс болып табылады.

Таза ауада болу – кшті сауытыру, дамыту жне шынытыру сері бар, оушыларды кн тртібіні ажетті рамдас бліктеріні бірі. Оны затыы кіші сыныптаы оушыларда 3–3,5 сааттан, жоары сыныптаы оушыларда 2–2,5 сааттан кем болмауы керек.

Сабатан бос уаытта, з алауы бойынша демалу азаа олайлы сер етеді. Сабатан тыс іс–рекеті р-алуан: йірмелерге атынасу, музыкамен айналысу, жабыстыру ісімен, хореографиямен, спортпен шылдану, кітап оу, теледидар кру, компьютерде ойнау, концерттерге бару, оамды пайдалы жмыс, йге кмек беру жне т.б трінде болады. Мжбрлеу элементі жо, демалуды бл трінде, жаымды сезімдер алыптасады, орындалан жмысына анааттану сезімі пайда болады, зіне деген сенімділік, балаларды икемділігі дамиды жне т.б. Біра, з алауы бойынша шылдану уаыты жне жктеме дрежесі бойынша шектеусіз бола алмайды. Рсат етілген дегейлерден арты болуы, детте айын ажу белгілеріні дамуына жне жиі кніл аударуды ажет ететін патологияа кеп соады. сіресе бл теледидарды алдында кп саат отыруына жне компьютерге марту белгілері пайда болан компьютермен жаанды уестенуіне байланысты.

з алауы бойынша айналысатын жмыстар белсенді демалуы мен йы уаытын ысарту есебінен жргізілмеу тиіс. Тнгі йыны затыы кіші сыныптардаы оушыларда – 10 сааттан, орта сыныптардаы оушыларда – 9 сааттан, ал жоары сыныптардаы оушыларда – 8–8,5 сааттан кем болмауы керек. Сонымен бірге, 6 жасар оушыларда 1 саатты кндізгі йы міндетті трде болуы керек. Кндізгі йы 7 жасар балалара да жне оу жктемелері кбейген кезедерде р трлі жастаы балалара да сынылады.