Балалар мекемелеріні ішкі ортасын йымдастыруа ойылатын гигиеналы талаптар.

Мектепке дейінгі жне жалпы білім беретін мекемелерді барлы негізгі блмелерінде табии жарыы болуы тиіс, оны ішінде, затыы жеткілікті инсоляциясы болуы тиіс. Мектепке дейінгі балалар мекемелеріндегі балаларды немі болатын блмелеріні: топты, музыкалы жне гимнастика залдарыны терезелерін отстікке баыттау е олайлы болып табылады, себебі ол кзгі жне кктемгі кезедерде за инсоляцияны амтамасыз етеді жне тым ызып кетуіні алдын алады. Дегенмен, топты блмелер шін 85-градустан 275 градуса дейінгі азимутта, залдар шін кез келген баытталуы рсат етілуі ммкін. йытайтын блмелер мен медициналы пункттерде шыыса баытталуы отайлы болып саналады, біра, кез келген баса баытталуы да рсат етіледі.

Жалпы білім беретін мекемелерді оу блмелеріні терезелері отстікке, отстік-шыыса немесе шыыса баытталуы ажет. Солтстік немесе солтстік-шыыса сызу, сурет салу, информатика жне есептеу техникасы кабинеттеріні терезелері баытталады. Батыса баытталу олайсыз болып табылады, йткені блмелерге кнні екінші жартысында кн сулесі тікелей тсіп, оларды едуір ызуына алып келеді. МДМ блмелеріндегі жне ЖББМ барлы негізгі оу блмелеріндегі ТЖК 1,5% кем болмауы ажет. Топты блмелерді тередігі 6 м ден аспауы керек, тередігі одан арты болса, терезелерін екі жаында немесе кршілес абыралара брыштап орналастырылуы ажет. Терезелер биік глдермен кленкеленбеуі ажет. Оларды ілетін немесе тасымалданатын ыдыстарда орналастыран жн. Кзге тікелей немесе шаылысып тсетін кн сулесіні серін жою шін, терезелерді жалюздермен, перделермен жабдытайды.

Поливинилхлоридті пленкадан жасалан перделерді олдануа тыйым салынады, йткені олар ызан кезде зиянды химиялы осылыстар блуі ммкін. Блмені абыралары мен тбесі, шаылыстыру коэфициенті лкен, ашы тске боялуы ажет, себебі ол блмеде жары дегейі жоары болуына ыпал етеді.

Жасанды жарыы тек ана бір трлі, ызу немесе люминесцентті, шаммен амтамасыз етілуі ажет. Шыратар жары тсетін абыралара параллель орналастырылады, олар шашыраан суле аымын беруі ажет. Жасанды люминесцентті шамдармен жарытандыру кезінде е аз жары дегейі МДМ ойын блмелерінде 200 люкс, йытайтын блмеде – 75 лк болуы ажет. ЖББМ сыныптарында, кабинеттерінде жне зертханаларында жары дегейі - 300 лк, сынып татасында жне сызу кабинеттерінде 500 лк, информатика жне есептеу техникасыны кабинеттерінде - 300-500 лк, спорт залында - 200 лк, рекреацияларда - 150 лк кем болмауы керек.

Барлы блмелерде табии тпелі немесе брышты желдетілуі есебінен толы нды аэрация амтамасыз етілуі тиіс (жетхана блмелері арылы желдетуге болмайды). МДМ ауа алмасу еселігі - 1,5, ал ЖББМ желдетілу клемі бір адама саатына 20м³ кем болмауы ажет. Е жасы терезені ойытарын жоары фрамугалармен жабдытау болып табылады. Фрамуганы сырты блігі сырта, ал ішкісі ішке ашылады, нтижесінде таза ауа аымы блмені жоары жаына баытталып, балаларды шамадан арты салындауыны алдын алады. Сорып шыаратын желдетуді жекелеген жйесімен сынып блмелерін жне оу кабинеттерін, зертханаларды, спорт залдарын, медициналы пунктті, асхананы, санитарлы жйелерді жабдытайды.

Жылды суы уаытында МДМ желдету балалар жо кезде жргізіліп, оларды келуіне 30 мин брын аятайды. ЖББМ оу блмелері де балалар жо кезде, зіліс уаытында, ал рекреациялар – саба кезінде желдетілуі тиіс. Жылды жылы уаытында аэрация балалар барда да жргізіледі. Спорт залдарында, сырты ауаны температурасы +5⁰С жне одан да жоары боланда жне лсіз жел кезінде сабаты, ы жаындаы терезелерді бір-екеуін ашып ойып, ткізу керек. Тменірек температурада жне кшті жел кезінде, терезелерді орнына фрамугаларды ашы алдырады. Спорт залдарындаы желдетілу клемі 1 адама саатына 80м³ кем болмауы тиіс.

Талап етілген температураны стап тру шін панельді – сулелік, сумен жне ауамен жылытуды олданады. МДМ ауаны температурасы климатты жадайа, баланы жасына, блмені таайындалуына жне т.б. байланысты болады. Бала нерлым кіші болса, сорлым блмедегі ауаны температурасы жоары болуы ажет, себебі бл жастаы балаларды жылу реттелу механизмі лі жетілмеген. Мысалы, мектепке дейінгі топтарды абылдау жне топты блмелеріндегі ауаны температурасы 20ºС кем емес арастырылса, мектеп алдыа дейінгі топтар шін блмені температурасы - 22ºС кем емес болуы керек. ЖББМ-ні терезелері жй йнектелген сынып блмелерінде, оу кабинеттерінде жне зертханаларында негізгі жне орта мектептер шін жобадаы есептеу бойынша ауаны температурасы 18ºС, ал бастауыш сынып шін - 20ºС дегейінде сталынып труы тиіс. Жылуды едуір тмендететін, бкіл абырасыйнектелген жадайда температура біраз жоары - 21ºС дейін болуы керек. Спорт залдар мен оу шеберханаларында олайлы температура 15ºС кезінде амтамасыз етіледі, себебі спортты жаттыулар мен имылды ойындар жне дене ебегі жктемесі кезінде жылу ндірілу мен жылу берілу едуір седі.

МДМ жне ЖББМ блмелеріндегі салыстырмалы ылалдылыы 40-60%, ал ауаны озалу жылдамдыы 0,2м/сек артпауы керек.

8.5. Балалар мекемелеріні жабдыталуына ойылатын гигиеналы талаптар.р трлі жас кезедеріндегібалалар азасыны анатомиялы-физиологиялы ерекшеліктеріне сйкес, жабдытарды дрыс тадау, р трлі функционалды ауытулар мен ауруларды дамуыны алдын алатын факторларды бірі болып табылады. Жабдытар, соны ішінде жиаздар да, балаларды бойы мен дене лшемдеріне сйкес болып, оларды дене алпына дрыс, ыайлы жадай амтамасыз ету керек. Дрыс дене алпы азаа тсетін статикалы жктемені тмендетеді, траты тепе-тедік жадайын сатауа жне жрек-ан тамырлар, тыныс алу, ас орыту жйелеріні, кру мен есту мшелеріні алыпты ызмет етуіне ммкіндік береді, за уаыт жмыса жоары абілеттілікті амтамасыз етеді, тла бзылыстарыны, омыртаны исаюыны, алыстан крмеушілікті, ішкі мшелер ауруларыны дамуыны алдын алады. Жазу жазан кезде ауырлы центрі 9-10- кеуде омырталарыны арасында, ал ауырлы центріні сызыы жамбас-сан буыныны артында отырышты иып тетін болса, дене алпы дрыс болып саналады. Бл кезде басы аздап ала арай екейеді кзден дптерге дейінгі ара ашыты 25-35 см болады. Иы белдеуі клдене жадайда болады, о жаына да, сол жаына да исаймайды. олды білегі мен білезігі салбырамай, стел стінде жатады. стелді шетінен тлаа дейін 3-5 см кем емес ара ашыты саталынады. Оушы арасын орындыты аралыына, аяын еденге немесе басыша тіреп отырады. Аяы жамбас-сан буындарында жне тізе буынында тік брыш жасап бгіледі, бл кезде тізе асты ойыындаы ан тамырлары ысылмайды. Оыанда немесе жазумен байланысты емес баса бір жмысты орындаанда, отыру алпы еркінірек болады.

Балалар жиазын тадаанда дрыс бадар беретін негізгі крсеткіш балананы бойы болып табылады. Мектепке дейінгі балалар мекемелерінде жиаздар мен жабдытарды р трлі трлері: манеждер, тбешіктер, стелдер, орындытар, тсектер, ойыншытара арналан шкафтар жне т.б. олданылады. Атап айтанда, 1-5 жас аралыындаы балалар топтарында екі немесе трт орынды трапеция трізді (осымша) стелдер, лкенірек балалар (5-7 жас) топтарында – стел бетіні клбеулігі згермелі болатын жне оу ралдарына арналан жшіктері бар, екі орынды стелдер орнатылады. Трмыс жадайында бір орынды стелдер де олданылады. Балаларды бойына байланысты мектепке дейінгі жастаы балалара арналан стелдер мен орындытарды 6 топа бледі (9.11.- кесте):

 

Кесте