Бап. Авторлы ыты пайда болуы. Авторлыты презумпциясы
1. ылым, дебиет жне нер туындысына авторлы ы оны жасалу фактiсiне арай туындайды. Авторлы ыты пайда болуы мен жзеге асырылуы шiн туындыны тiркеу, туындыны зге де арнайы ресiмдеу немесе андай да болсын шарттылыты сатау талап етiлмейдi.
здерiнi айрыша млiктiк ытары туралы хабарлау шiн автор жне (немесе) ы иеленушi авторлы ыты орау белгiсiн пайдалануа ылы, ол белгi туындыны р данасына ойылады жне мiндеттi трде мынадай ш элементтен трады:
1) оршауа алынан латынша "С" рпi;
2) айрыша авторлы ытар иесiнi есiмi (атауы);
3) туындыны алаш жарияланан жылы.
Жарияланбаан туындыа жеке млiктiк емес ытарын куландыру шiн автор, сондай-а ы иеленуші туындыа айрыша мліктік ытарды иеленетiнiн растау шiн авторлы ыты оралатын не тиiстi шарттарды олданылатын мерзiмi iшiнде кез келген уаытта оларды авторлы ыпен оралатын объектілерге ытарды мемлекеттік тiзiлiмінде тiркеуге ылы. Тiркеудi осы Зада белгіленген тртiппен укiлеттi орган жзеге асырады.
1-1. алып тасталды
2. зге де длелдеме болмаан кезде туындыны тпнсасында немесе данасында автор ретiнде крсетiлген адам туындыны авторы – авторлыты презумпциясы деп есептеледі.
Авторлыты презумпциясы тек авторды зіне атысты ана олданылады.
3. Туынды жасырын немесе бркеншiк атпен жарияланан жадайда (авторды бркеншiк аты оны зi екенiне кмн туызбайтын жадайды оспаанда), туындыда есiмi немесе атауы крсетiлген баспагер зге длелдер болмаан кезде осы Заа сйкес авторды кiлi болып табылады жне оны кiл ретiнде авторды ыын орауа, оны жзеге асырылуын амтамасыз етуге ыы бар. Бл ереже сондай туындыны авторы зiнi кiм екенiн ашанша жне зiнi авторлыын млiмдегенше олданыла бередi.
4. Егер зiн жарияланбаан туынды олжазбасыны авторымын деп санайтын жеке тла оны басаларды засыз пайдалануына немесе иемденiп кетуiне жол бермеу шiн сатауа ткiзудi ажет деп тапан жадайларда укiлдiк берiлген орган олжазбаны абылдап алуа мiндеттi, ол туралы олжазбаны ткiзген адама оны тскен мерзiмi туралы анытама берiледi.
олжазбаларды тапсыру, абылдау жне сатау тртiбiн укiлеттi орган айындайды.
9-1-бап. Авторлы ыпен оралатын туындылара ытарды мемлекеттік тіркеу
1. Авторлы ыпен оралатын туындылара ытарды мемлекеттік тіркеуді (бдан рі – мемлекеттік тіркеу) укілетті орган авторды (авторларды) немесе ы иеленушіні тінішін алан кннен бастап жиырма жмыс кні ішінде жргізеді.
Мемлекеттік тіркеу авторды (авторларды) тініші негізінде немесе ы иеленушіні тініші негізінде жзеге асырылады.
Авторлы ыпен оралатын туындылара ытарды тіркеуге берілетін тінішті нысандарын укілетті орган бекітеді.
2. Мемлекеттік тіркеуге берілетін тініште авторды (авторларды) деректері, тініш берушіні тегі, аты, кесіні аты толыымен, тратын жері, байланыс телефондары, жеке басын куландыратын жатты деректері крсетіледі.
Егер тінішті ы иеленуші берсе, онда оны зады мекенжайы крсетіледі.
Егер туынды тл туындыдан жасалса, пайдаланылан туынды авторыны (авторларыны) тегін, атын, кесіні атын крсету ажет.
3. деби, ылыми, драмалы, сценарийлік туындылара ытарды тіркеу кезінде мынадай жаттар:
1) тініш;
2) туындыны бір данасы;
3) тініш берушіні жеке басын куландыратын жатты кшірмесі;
4) мемлекеттік тіркеу шін алымны тленгенін растайтын жатты тпнсасы сынылады.
4. Мтіні бар немесе мтіні жо музыкалы туындылара жне музыкалы-драмалы туындылара ытарды тіркеу кезінде мынадай жаттар:
1) тініш;
2) туындыны жазбасы бар жеткізгіш, мтін, партитура немесе клавира тріндегі ноталар;
3) тініш берушіні жеке басын куландыратын жатты кшірмесі;
4) мемлекеттік тіркеу шін алымны тленгенін растайтын жатты тпнсасы сынылады.
Блек те авторлыпен шыарылан музыкалы туындылара ытар те авторлы ытары саталан жадайда блек те, бірлескен трде де тіркелуі ммкін.
5. Хореография, пантомима туындыларына, дыбыстау-бейнелеу туындыларына ытарды тіркеу кезінде мынадай жаттар:
1) тініш;
2) туындыны жазбасы бар жеткізгіш;
3) туындыны сипаттамасы;
4) тініш берушіні жеке басын куландыратын жатты кшірмесі;
5) мемлекеттік тіркеу шін алымны тленгенін растайтын жатты тпнсасы сынылады.
6. Сулет, ала рылысы, дизайн, бау-саяба нері туындыларына ытарды тіркеу кезінде мынадай жаттар:
1) тініш;
2) эскиздер, сызбалар, суреттер;
3) туындыны толы сипаттамасы;
4) тініш берушіні жеке басын куландыратын жатты кшірмесі;
5) мемлекеттік тіркеу шін алымны тленгенін растайтын жатты тпнсасы сынылады.
7. Сурет нері, мсін, графика, бейнелеу жне олданбалы нер туындыларына ытарды тіркеу кезінде мынадай жаттар:
1) тініш;
2) туындыны бір данасы немесе туындыны фотосурет тріндегі бейнеленуі;
3) туындыны толы сипаттамасы;
4) тініш берушіні жеке басын куландыратын жатты кшірмесі;
5) мемлекеттік тіркеу шін алымны тленгенін растайтын жатты тпнсасы сынылады.
8. Фотосурет туындыларына жне фотосурет сияты тсілдермен алынан туындылара, сондай-а географияа, топографияа жне баса да ылымдара жататын карталара, жоспарлара, эскиздерге, иллюстрациялара жне ш лшемдік туындылара ытарды тіркеу кезінде мынадай жаттар:
1) тініш;
2) туындыны бір данасы;
3) тініш берушіні жеке басын куландыратын жатты кшірмесі;
4) мемлекеттік тіркеу шін алымны тленгенін растайтын жатты тпнсасы сынылады.
9. ЭЕМ-ге немесе дерекорлара арналан бадарламалара ытарды тіркеу кезінде мынадай жаттар:
1) тініш;
2) ЭЕМ-ге немесе дерекорлара арналан бадарламасы жне бастапы коды (бастапы мтіні) бар жеткізгіш (дискета немесе баса да электронды жеткізгіштер);
3) ЭЕМ-ге немесе дерекорлара арналан бадарламаны атауын, тініш берушіні атауын (тегін, атын, кесіні атын), жасалан кнін, олдану саласын, масатын, функционалды ммкіндіктерін, негізгі техникалы сипаттамаларын, бадарламалау тілін, іске асырушы ЭЕМ-ні типін амтитын ЭЕМ-ге немесе дерекорлара арналан бадарламаны рефераты;
4) тініш берушіні жеке басын куландыратын жатты кшірмесі;
5) мемлекеттік тіркеу шін алымны тленгенін растайтын жатты тпнсасы сынылады.
рамында ЭЕМ-ге арналан бірнеше бадарламалар болатын ЭЕМ-ге арналан бадарламалар (бадарламалы кешендер) ттастай тіркеуге жатады.
10. Бір жеке немесе зады тлаларды тауарларын (крсетілетін ызметтерін) баса жеке немесе зады тлаларды біртектес тауарларынан (крсетілетін ызметтерінен) ажырату шін ызмет ететін (арналан) туындылар (тауарларды, жмыстарды немесе крсетілетін ызметтерді азаматты айналымына атысушыларды, дараландыру ралдары) авторлы ы объектілері ретінде тіркелмейді.
11. Жмыс берушіні ызметтік міндеттерін немесе ызметтік тапсырмасын орындау тртібімен шыарылан ызметтік туындылара ытарды тіркеу кезінде тіркеу шін сынылатын жаттардан баса, ебек шартыны кшірмесін, автор мен жмыс берушіні арасында ызметтік туындыны пайдалануа мліктік ытарды тиесілігі туралы осымша шарт жасалан жадайда, осындай шартты кшірмесін, сондай-а, егер жмыс беруші йым болса, зады тланы мемлекеттiк тiркеу (айта тіркеу) туралы анытаманы сыну ажет.
Егер туындыа ытарды ы иеленушісі зады тла болса, тіркеу шін сынылатын жаттардан баса, зады тланы мемлекеттiк тiркеу (айта тіркеу) туралы анытаманы сыну ажет.
12. рамдас немесе тл туындыдан жасалан туындылара ытарды тіркеу кезінде тл туындыны авторымен (авторларымен) немесе ы иеленушісімен жасалан авторлы шартты кшірмесі сынылады.
13. Автор (авторлар) немесе ы иеленуші тіркеуге сынылатын материалдарды нмірлеуге, тігуге жне олара ол оюа тиіс.
14. сынылан жаттарды толытыын жне оларды ресімдеуді дрыстыын тексеру он жмыс кні ішінде жзеге асырылады.
жаттарды толы болмау фактісі аныталан жадайда укілетті орган крсетілген мерзімдерде, сынылан материалдарды айтара отырып, жазбаша, толы дйектелген трде араудан бас тартуды береді.
Автор (авторлар) немесе ы иеленуші укілетті органны ескертпелерін жойаннан кейін мемлекеттік тіркеу туралы тінішпен айта жгінуге ылы.
15. Мемлекеттік тіркеуді жзеге асыру шін укілетті органа сынылатын туындылар оларды жеткізгіштерде объективті нысанда болуын тексеру шін арап круге жатады.
16. Авторлы ы объектісіне ытарды мемлекеттік тіркеу туралы кулікті беру жне авторлы ыпен оралатын объектілерге ытарды мемлекеттік тізіліміне мліметтерді енгізу авторлы ыпен оралатын туындылара ытарды мемлекеттік тіркеуді расталуы болып табылады. Авторлы ы объектісіне ытарды мемлекеттік тіркеу туралы кулікті нысанын жне авторлы ыпен оралатын объектілерге ытарды мемлекеттік тізіліміне енгізілетін мліметтерді тізбесін укілетті орган бекітеді.
17. Авторды (авторларды) немесе ы иеленушіні тініші бойынша укілетті орган мемлекеттік тіркеу туралы кулік жоалан немесе блінген жадайда он жмыс кні ішінде оны телнсасын береді.
18. Авторлы ыпен оралатын туындылара ытарды мемлекеттік тіркеу, сондай-а оларды айта тіркеу, авторлы ыпен оралатын туындылара ытарды тіркелуін куландыратын жатты телнсасын беру шін азастан Республикасыны салы занамасында белгіленген тртіппен алым алынады
Бап. Те авторлар
1. Екi немесе одан да кп адамны (те авторларды) бiрлескен шыармашылы ебегiмен жасалан туындыны авторлы ыы, мндай туындыны блiнбес бiрттас болуына немесе райсысы з алдына жеке мнге ие блiмдерден тратындыына арамастан, те авторлара тиесiлi болады.
Егер туындыны бiр блiгiн осы туындыны баса блiктерiне арамастан пайдалану ммкiн болса, бл блiгi дербес мнi бар туынды деп танылады.
Егер те авторлар арасындаы келiсiмде згеше кзделмесе, оларды райсысы туындыны дербес мнi бар зi жасаан блiгiн з алауы бойынша пайдалануа ылы.
2. Ттас аланда туындыны пайдалану ыы те авторлара орта. Те авторларды зара атынастары оларды арасында жасалан келiсiм арылы белгiленуi ммкiн. Егер те авторларды туындысы блiнбейтiн бiрттас дние болса, те авторларды бiр де бiрiнi туындыны пайдалануа жеткiлiктi негiздерi болмайынша тыйым салуа ыы жо.
3. Те авторларды райсысы з атынан, соны iшiнде, баса те авторларды рсатын алмастан, егер оларды арасында келiсiммен згеше кзделмесе, з ытарын орауа байланысты осы Зада жне азастан Республикасыны зге де за актiлерiнде кзделген шараларды олдануа ылы.
11-бап. рамдас туындылара авторлы ы
1. Жинаты жне баса да рама туындыларды авторына (растырушысына) шыармашылы (растырушылы) ебек нтижесi болып табылатын материалдарды iрiктеудi жне (немесе) орналастыруды жзеге асырандыы шiн авторлы ы берiледi.
растырушыны зi рама туындыа енгiзiлген рбiр туынды авторларыны ытарын сатаан жадайда авторлы ыты пайдаланады.
Егер авторлы шартта згеше кзделмесе, рама туындыа енгiзiлген туындыларды авторлары з туындыларын рама туындыа арамастан пайдалана беруге ылы.
растырушысыны авторлы ыы баса адамдарды сол материалдарды баса рама туындылар жасау шiн дербес iрiктеуiне жне (немесе) орналастыруына кедергi жасамайды.
2. Энциклопедияларды, энциклопедиялы сздiктердi, мерзiмдi жне шыуы жаласа беретiн ылыми ебектер жинатарын, газеттердi, журналдарды жне баса да мерзiмдi басылымдарды жарыа шыаратын баспагерге мндай басымдарды ттас пайдалануа айрыша ы берiледi. Баспагер мндай басылымдарды кез-келген жадайда пайдаланса да зiнi атауын крсетуге немесе оны крсетудi талап етуге ылы.
Мндай басылымдара енгiзiлген туындыларды авторлары жалпы басылыма арамастан з туындыларын пайдалануа айрыша ытарын сатап алады.
12-бап. Туынды шыармалара авторлы ы
1. Аудармашылара жне баса да туынды шыармаларды авторларына здерiнi жасаан аудармасына, айта жасаанына, музыкалы уендерден немесе баса да деуден ткiзгенiне авторлы ы берiледi.
Аудармашы жне баса да туынды шыарма авторы зi аударатын, айта жасайтын, музыкалы уендейтiн немесе баса да деуден ткiзетiн туынды авторыны авторлы ыын сатаан жадайда зi жасаан туындыа авторлы ыты пайдаланады.
2. Аудармашыларды жне баса да туынды шыарма авторларыны авторлы ыы сол туындыларды зге адамдарды аударуына жне деуiне кедергi болмайды.
13-бап. Дыбыс-бейнежазу туындысына авторлы ы
1. Дыбыс-бейнежазу туындысыны авторлары (те авторлары):
1) сценарий авторы;
2) дыбыс-бейнежазу туындысына арнайы жасалан музыкалы туындыны (мтiнi немесе мтiнсiз) авторы (сазгер);
3) оюшы-режиссер;
4) оюшы-оператор;
5) оюшы суретшi болып табылады.
Брын шыарылан, айта делген немесе дыбыс-бейнежазу туындысыны рамдас блiгi ретiнде енгiзiлген туынды авторы да дыбыс-бейнежазу туындысыны те авторы болып саналады.
2. Дыбыс-бейнежазу туындысын жасауа немесе брын жасалан туындыа ы беруге авторлы шартты жасалуы, осы бапты 3-тармаында кзделген жадайды оспаанда, осы туынды авторларыны (немесе брын жасалан туынды авторларыны жне зге де авторлы ытар иелерiнi) дыбыс-бейнежазу туындысын жасаушыа, егер авторлы шартта згеше кзделмесе, дыбыс-бейнежазу туындысын пайдалануа айрыша ы беруiне кеп соады.
Дыбыс-бейнежазу туындысын жасаушы бл туынды кез келген жадайда пайдаланылса да з есiмiн немесе атауын крсетуге, не солай крсетiлуiн талап етуге ылы.
3. Дыбыс-бейнежазу туындысына арнайы шыарылан музыкалы туындыны (мтiнмен немесе мтiнсiз) авторы осы музыкалы туындыны дыбыс-бейнежазу туындысы ретiнде кпшiлiк алдында рбiр орындалуы жадайында оны кпшiлiкке хабарлананы, сондай-а дыбыс-бейнежазу туындысы данасыны проката (жала) берiлгенi шiн сыйаы алу ыын сатап алады.
4. Дыбыс-бейнежазу туындысына рамдас блiк ретiнде енген, брыннан бар (сценарий негiзiне алынан роман авторы жне басалар), сондай-а жмыс процесiнде туан (оюшы-оператор, оюшы-суретшi жне басалар) туындылар авторларыны райсысы з туындысына авторлы ыты пайдаланады.
14-бап. ызметтiк туындылара авторлы ы
1. ызмет бабында мiндеттердi немесе жмыс берушiнi ызметтiк тапсырмасын орындау тртiбi бойынша жасалан туынды авторыны млiктiк емес жеке ыын ызметтiк туынды авторы иеленедi.
2. Егер жмыс беруші мен автор арасындаы шартта згеше кзделмесе, ызметтік туындыа мліктік (айрыша) ытара жмыс беруші ие болады.
3. ызметтiк туынды кез келген жадайда пайдаланылса, жмыс берушi з атауын крсетуге немесе солай крсетiлуiн талап етуге ылы.
4. алып тасталды
5. ызмет бабындаы мiндеттердi немесе жмыс берушiнi ызметтiк тапсырмаларын орындау тртiбiмен энциклопедияларды, энциклопедиялы сздiктердi, ылыми ебектердi мерзiмдi жне жаластырыла беретiн жинатарын, газеттердi, журналдарды жне баса да мерзiмдi басылымдарды (осы Заны 11-бабыны 2-тармаы) жасауа бл бапты ережелерi олданылмайды.
15-бап. Млiктiк емес жеке ытар
1. Авторды з туындысына атысты мынадай млiктiк емес жеке ытары болады:
1) туындыны авторы деп танылу ыы жне оны тануды, соны iшiнде, егер iс жзiнде ммкiн болса, туынды кез келген жария пайдаланылан кез келген жадайда оны даналарына авторды есiмiн тиiстi трде крсету арылы тануды талап ету ыы (авторлы ы);
2) туынды пайдаланылан кез келген жадайда оны даналарына авторды шын есiмiнi орнына лаап есiмiн (бркеншiк есiмiн) крсету жне соны талап ету немесе есiмiн крсетуден бас тарту ыы, яни жасырынды (есiмi аталу ыы);
3) туындыны атауымен оса, оан ол сылмаушылы ыы, туындыны кез-келген жолмен блдiруге, брмалауа немесе зге жолмен згертуге, сондай-а авторды абыройына немесе беделiне нсан келтiре алатын баса кез-келген ол сушылыа арсы рекет ету ыы (авторды беделiн орау ыы).
4) ызметтік міндеттерді немесе жмыс берушіні ызметтік тапсырмасын орындау тртібімен жасалан туындыларды оспаанда, туындыа белгiсiз адамдар тобыны ол жеткiзуiне жол ашу ыы (халыа жария ету ыы).
2. Брын абылданан шешiмнен пайдаланушыа келтiрiлген зиян, соны iшiнде оны айрылып, алан пайдасы телген жадайда авторды туындыны жариялау туралы ондай шешiмнен бас тартуа ыы бар (керi айтарып алу ыы). Егер туынды жарияланып кеткен болса, автор оны керi айтарып алатыны туралы жария трде хабарлауа мiндеттi. Бл ретте ол туындыны брын дайындалан даналарын з есебiнен айтып алуа ылы.
ызметтiк туындыларды жасаан кезде бл тарматы ережелерi олданылмайды.
3. Авторды млiктiк ытарына арамастан, оны млiктiк емес жеке ытары болады жне оларды туындыны пайдалану жнiндегi айрыша ытарын бiреуге берген жадайда да сатап алады.
4. Авторды оны осы бапта кзделген млiктiк емес жеке ытарынан айыруа болмайды.
5. Автор айтыс боланнан кейiн оны млiктiк емес жеке ытары осы Заны 30-бабында белгiленген тртiп бойынша жзеге асырылады.
16-бап. Млiктiк ытар
1. Авторды немесе зге ы иеленушiнi сол туындыны кез келген нысанда жне кез келген дiспен пайдалануа млiктiк (айрыша) ыы бap.
2. Авторды туындыны пайдалануа айрыша ытары тмендегi рекеттердi жзеге асыру, рсат ету немесе жзеге асыруа тыйым салу ыын бiлдiредi:
1) туындыны айта шыару (айта шыару ыы);
2) туындыны тпнсасын немесе даналарын кез келген дiспен таратуына: сатуына, айырбастауына, проката (жала) беруiне, зге де операциялар, оны ішінде ашы телекоммуникациялар желісінде операциялар жасауына (тарату ыы);
3) тарату масатында туынды даналары, соны iшiнде авторды немесе авторлы ытарды зге иесiнi рсатымен дайындалан даналарын импорттау (импорта келу ыы);
4) туындыны жария крсету (жария крсету ыы);
5) туындыны жария орындау (жария орындау ыы);
6) туындыны жария хабарлау (туындыны жалпы жртты назарына арнап хабарлау), соны iшiнде эфирде немесе кабель арылы хабарлау (жария хабарлау ыы);
7) жалпы жртты назарына арнап эфирде алашы жне (немесе) кейiнгi хабарлауды оса аланда туындыны эфирде хабарлау (эфирде жариялау ыы);
8) жалпы жртты назарына арнап кабель арылы алашы жне (немесе) кейiнгi хабарлауды оса аланда туындыны кабель арылы хабарлау (кабель арылы хабарлау ыы);
9) туындыны аудару (аудару ыы);
10) туындыны айта жасау, музыкалы уендеу немесе басаша трде айта деу (деу ыы);
10-1) туындыны жалпы жртты назарына жеткізу (жалпы жртты назарына жеткізу ыы)
11) азастан Республикасыны за актiлерiне айшы келмейтiн зге де рекеттердi жзеге асыру ытарын бiлдiредi.
3. Егер туындыны зады трде жарияланан даналары оларды сату арылы азаматты айналыма тсiрiлсе, онда оларды авторды келiсiмiнсiз жне сыйаы тлемей одан рi таратуа жол берiледi.
Туындыны тпнсасын немесе даналарын жала беру (жне кпшiлiкке жала беру) арылы тарату ыы, ол даналара меншiк ыына арамастан:
1) ноталы мтiн трiндегi музыкалы туындыны;
2) фонограммаа тсiрiлген туындыны;
3) дыбыс-бейнежазу туындысыны;
4) деректер базасыны;
5) ЭЕМ бадарламаларыны авторына немесе авторлы ы иесiне берiледi.
4. Сулет, ала рылысы жне бау-саяба жобаларын пайдалануа айрыша ытар мндай жобаларды наты iске асырылуын да амтиды.
5. Авторды немесе зге ы иеленушiнi туындыны пайдалануды рбiр трi шiн сыйаы алуа ыы бар, оны млшерi мен есептелу тртiбi авторлы шартпен, сондай-а авторларды млiктiк ытарын жымды негiзде басаратын йымдармен жасасатын шарттармен белгiленедi.
6. Осы бапты 2-тармаында кзделген млiктiк ытарды шектеулер, егер мндай шектеулер туындыны дрыс пайдалануа зиян келтiрмей, авторды немесе зге де ы иеленушіні зады мдделерiне негiзсiз ысым жасамайтын болса, осы Заны 18-26-баптарымен белгiленедi.
16-1-бап. Авторлы сыйаыны е тмен ставкалары
Туындыны сипатына немесе оны пайдалану ерекшелiктерiне (жртшылы алдында, оны iшiнде радиода жне телевизияда орындауа, туындыны механикалы, магниттiк немесе зге де жазба арылы айта шыаруа, кшiрмелеуге, туындыны авторды келісімінсіз жеке масатта айта шыаруа жне баса да жадайлара) байланысты млiктiк (айрыша) ытарды жеке тртіппен iс жзiнде жзеге асыру ммкiн болмаан жадайда, азастан Республикасыны кiметi авторлы сыйаыны е тмен ставкаларын белгiлейді.