Таырып Делинквинтті жріс-трыс жне леуметтік-педагогикалы ызмет

Жоспар:

1. Кмелетке толмаан балаларды ылмыса бару мселелері.

2. Жеткіншек жастаы балалар ылмысы жне оны себептері.

Дріс тезистері:

азіргі кезде кмелетке толмаан балаларды ылмыса баруы бкіл лемді толандырып тран басты леуметтік-педагогикалы мселе болып отыр. Дамыан капиталистік мемлекеттерде ылмысты кбеюіні басты себептеріні бірі – леуметтік тесіздік, жмыссызды жне адамдарды ертегі кніне сеніміні жотыымен тсіндіреді. Мндай леуметтік тесіздік бізді елімізде де орын алып, жастарды нашар жола тсуі себебіне кедейшілік, материалды амсыздануды жеткіліксіздігі екені аныталып отыр.

Америкада ылмыса баран балаларды 75% отбасыны кйреуі, балаа деген арым-атынастаы аталды, баланы отбасында жбірлеу, ру, орлау себептеріні трткісінен боланын крсеткен. Ал Жапонияда жеткіншектер мен кмелетке толмаан балаларды ылмыса баруын трмыс нашарлыымен емес, жасы трмысты салдары ретінде оудаы стрестермен, трбиені жеткіліксіздігімен, отбасындаы ндылытарды нашарлауы, жеке меншкті ныаюы, адамны жеке басыны мддесін ана ойлайтын «зімшілдікті» кшеюімен тсіндіріледі.

ылмыса тосауыл ою шін Ресейді ылмыс кодеексі бойынша 14 жастан бастап ы бзандар жауапа тартылады. 18 жастан кейін жасспірімдер, бойжеткендер мен бозбалалар 10 жыла дейін жазаланады деп крсетілген.

азастан ылмыс кодексінде 16 жастан бастап балалар жауапа тартылады деп крсетілген. Ал кмелетке толмаан балалармен тсіндіру жмыстарын жргізіп, ескертулер беру не болмаса ы ызметкерлеріне тапсыру арастырылан.

р трлі себептермен кйзеліске шыраан соны ішінде бгілікке берілген балалар, жеткіншектер мен жасспірімдер шін ашы типтегі мекемелер алдын алу іс-шараларын йымдастырады. Ондай мекемелерге мынадай балалар абылданады:

- Жріс-трысы кмнді, мінез-лында тртіпсіздіктер байалан балалар;

- Психологиялы теріс ыпалдара шырап, ішкі жан дниесі мен рухани лемі ауытуа дшар боландар;

- р трлі себептермен мектепке барудан бас тартан балалар;

- йінен ашандар, отбасынан безгендер.

азастан Республикасында жасспірімдер мен жеткіншектер, жастар тарапынан жасалатын ылмыстарды мынадай трлері тіркелген:

- Наркобизнес;

- Засыз жолмен тапан ашаларды жмсау;

- рлы;

- мар ойнау;

- Миграция;

- Терроризм;

- Жмыс бабы пайдалану т.б.

Жеткіншек жастаы балалар ылмысы жне оны себептері. Жеткіншек жастаы балаларды ылмысты істерге душар болуыны басты себептеріні бірі – материалды ахуалыны тмендегі, леуметтік жай-кйін нашарлыы. Бойындаы абілеттері мен ызыуы енді ана крініс беріп, байала бастаан кезде оны анаттандыруа аражатыны жетпейтін атты тйсінген олар осы кемшіліктерді толытыру масатында засыз істере барып, ылмысты жола тседі. Осыны кесерінен рлы, арашылы, орыту, кейде лтіру секілді жаман істерге барады.

Мндай істерге барудаы негізі масат – ашалы болу, рбыларынан алыспай соы лгімен киіну, ерлігін крсету, ш алу т.б. Кп жадайда жеткіншек балалар ылмыса спирт ішімдігін ішкен со, не бгі заттарын абылдаан со баратыны аныталан.

Арнайы мекемелерде не болмаса абатыда отыран жеткіншектер мен ересек адамдар жалпы мынадай екі топа блінеді:

- Траты, жоары мртебеге ие топтар

- Трасыз, мртебесі тмен топтар

Жеткіншек жастаы ылмыскер балалармен леуметтік-педагогикалы жмыс. Жеткіншек арасындаы ылмысты дей тсуіне байланысты мемлекеттік,оамды, леуметтік ызметкерлер мен леуметтік педагогтарды алдына ойылан негізгі масат – олармен жмыс формалары, дістері мен тсілдері, технологиясыны жаа, рымтал трлерін іздеп тауып, жаман мінезді, тзетуге жне алыбына келтіруге, бейімдеуге, атара осуа кмектесу.

леуметтік педагогикада ке олданып келе жатан дістерді бірі – алдын алу.

Балалар мен жастарды, жеткіншектерді ылмыса баруын болдырмау, алдын алу шараларын жзеге асыру жне ол нтижелі болу шін мынадай жмыс трлері йымдастырылады.

- ыты сана- сезімін трбиелеу іс-шаралары

- Жріс-трыс ережелерін бойына сііріп, дет ретінде алыптастыру;

- Балаа жаын микроортаны жаымды ыпалын йымдастыру.

Жеткіншек балалармен жеке іс- шаралар жргізу жолдарын арастыратын бадарлама тзу арылы жмыста жасы нтижеге жетуге болады. Ол бадарламалар мынадай негізгі мселелерді амтуы керек :

- Жеке тламен жмысты масаты жне мндеттерін крсету;

- Баланы жан дниесіне, санасына прменді ыпал ететін дістер мен тсілдерді тадап алу;

- Трбиелік іс-рекетіні трлерін анытау;

- Трбиелік іс-шараларды мазмны бай жне р трлі болуы;

- Баланы тлалы ерекшеліктеріне баытталан іс- шараларды здіксіз болуы;

- оамны талабы мен баланы жеке мддесін штастыру;

- Іс-шараларды рбір жеткіншекті ішкі жандниесін, абілетін, ызыуын, ажеттіліктерін теу масатында йымдастыру;

- Іс-рекетті жзеге асыруда тзімді, жігерлі болу;

- Баланы белсенділігін олдап, ойы мен масатын бірлесе отырып жзеге асыру.

- Осыларды барлыын іске асырудаы леуметтік педагогты міндеттеріні е бастысы – баланы мддесін орап, алыбына келтіру, рбыларымен арым – атынас орнатуа кмектесу, жаа ортаа бейімдеу, леуметтік тртіпті сатауа жне жауапкершілікті сезуге йрет болып табылады.

леуметтік педагог тмендегі сыныстарды жмыс барсында ескеруі тиіс:

- леуметтік педагог з жмысын мектеп, ксіптік колледждер мен лицейлерде, баса да оу-трбие мекемелері малімдерімен бірлікте, ынтыматаса отырып жргізеді. Трбие жмыстарында белгілі спортшылар, нер айраткерлері, ылым – білімге ебек сіірген, белгілі огам айраткерлерін шаырып кездесулер ткізу;ы орау, медицина, психолог, наркологтармен кездесулер йымдастырыпр трлі келесіздіктерді алдын алу шараларын жргізу.

- Жмысты тымдылыын арттыру масатындамектеп оам жне отбасыны трбие жмысындаы сабатастыын амтамасыз ету; мнда р айсысы з жмысы жне барлыы бір жмысты нтижелі болуын кздеп, біріні кемшілігін екіншісіні тзетіп, толытырып тру да кзделеді;

- Жеткіншектер мектеп, кше, оамды демалыс орындары, базар, дкенде, жаа жымда, жат адамдар арасында, балаларды зі секілді рбыларыны арасында т.б. ортада адамгершілік, ізгілік арым- атынасты, мдениетті жріс-трыс, сый-рмет, кешірімді істерді сезініп, жасы нрселерді кріп, оан араласанда ана жасы асиеттер алыптасатыны педагогикада белгілі. Демек, айда, ашан болмасын оларды жасы істерге ку болып, жасылыты тйсініп, сезініп суі керек.