ЖИЫРМА СЕГІЗІНШІ СЗ 4 страница

Арман

Жаз шыып, жаманшылы жоаланда,
Тал глдеп, шалын сіп, оаланда.
Клбедеп ккорайда крілдетіп,
Орашы пішен шауып шп аланда.
Блдірген, араатты тереміз деп,
ыз-келіншек сай-сайа жоаланда.
Аулата марымды андырам деп,
Асыы іздеп барар со баранда.
Олара тал - шымылды, шалын - тсек,
Басына жасты ылар томардан да.
Кз тойып, кіл толма пендеде жо,
Болады айрылан со со да арманда.

Адамды, санай берсе, кп арманда,
«Мінсіз ба, сансыз дулет» деп арманда.
Жанны брін жалмайтын кш те керек,
Айлакеске алдайтын еп арманда.

Ит пен ара, шошаа бо арманда,
Мергенге тзу мылты, о арманда.
Тамасыз табысы жо кріптерге
Жалыз кнгі таматы тоы арманда.

Жалааша киімні жоы арманда,
Тоана отын менен шо арманда.
Талап ылса, табылар соны брі,
Мал жаусын ба олара жоарыдан да.

Жасты кксеп кемпір мен шал арманда,
сіп лкен бола алмай бала арманда,
Еркектей еркін мір срмедік деп,
йелдер де болады жне арманда.

Тамам жана ба пенен мал арманда,
рыа жйрік атты жалы арманда.
Жерді жзін жесе де кзі тоймай,
Патшалар да болып жр лі арманда.

Кербезге киіміні сні арманда,
Науаса жалыз шыбын жаны арманда.
Кек уан кер, ызаор, кншілдерге
Жтатын дшпаныны аны арманда.

Бааласам, адамны брі арманда,
Санай берсем, табылар сан арман да.
зі білмес, білгенні тілін алмас,
Аны ойлап арасам, не, арманда.

Шын сырым

Жиырма ш жасымда
Бл ле жазылан,
Басында табылмай
зіне лайы н.
Млы, кйсіз,
Жесір бон жатыр еді,
Мінеки, ойланып,
з ні табылан.

Баытсыз жрегім
Жалындап жанып тр.
мітті тілегім
Орынсыз алып тр.
Аыл, айрат,
Сабырды брі кетіп,
Адасан асыы
Млы нге салып тр.

Кзіме крінді,
Ашылмас сорыма,
Байамай іліндім
Сиырлы торыа.
Жаду кзі
Басымды айналдырып,
рбан ып шалды ба
Жарыды жолыа?

Кетпестей суле бар
Ойымда нрынан,
Ол неге жоалар,
Айрылман мымнан.
арааттай кзімен ызытырып,
стады жанымды
Тза ып тлымнан.

адала арайды
іліп маан жар.
Жректен тарайды
Сондытан млы зар.
Жзін крмей транда,
лсем нетті,
Енді жо жанымда
Жанбауа ытияр.

Нрынан нр алып
Аспанда жары ай,
Келеді озалып,
Жаындап бері арай.
Аямады лер деп
Мен арыпты,
Мейірімсіз сулем-ау,
Сырыды айт, бл алай?

ртеніп, жанды ішім,
Аыл жо бойымда,
Кетсе де, сулешім,
Суреті ойымда.
Нрлы жзі сипаттап зарланайын,
Айтайын лемні
Істеген тойында.

Жібектей ап-ара
Таралан шашы бар,
Блдырсыз тап-таза
Жаралан басы бар.
ардай аппа
жімсіз мадайы ке.
ынаптан суыран
анжардай асы бар.

Кірпігі тізіліп,
Миыма адалар,
Нр кзі сзіліп,
Ойыма от салар.
Сиыр жзі
Аылды байлап алып,
Тор шашы шырмалып,
Басымды ноталар.

Сйем деп бір рет
Келді жан ерінге,
Сезіп тр асиет
Аузынан, тегінде.
Прменіді айт,
Шысын ба, не айтсын ба,
Жолыа рбан боп,
Шыдап тр лімге.

Кн батып жоалды
Нрынан ялып,
Жлдыз бен Ай алды
Суленен нр алып.
Жетіарашы айналып
Сені іздеп жр,
Брі де сені ойлап,
Мас болып сандалып.

ркер мен Таразы
Шашылды шашуа,
Шолпан да арады
Мауын бір басуа.
Теміразы арандап осбозатын,
Жаратып, ойы бар
Тойыа осуа.

Та атты бозарып,
Жоалды жлдыз, Ай,
Шыдасын о не ып,
Есі ауып жыылмай.
Тойа келген та желі сыбырласып,
Сызылтып н салып,
Шырады бозторай.

Жзіді кргелі
Кн шыты айтадан,
Бір кріп лгелі
мтылды бері таман.
Блт перде бркеніп сыалап жр,
Кз жасы — жабыр ой,
Асы боп жылаан.

Гл билеп жайалып,
Блблдар сайраан,
Жора су тайпалып,
Брадар жайнаан.
Жел мен блт — дуана,
Басы болып,
Дрілдеп, крілдеп,
От-анжар айраан.

Бл лем ойланан
Асы боп сен шін.
Шашыа байланан
Дертіні емі шін.
ят, ынсап бар ма екен,
Ойла, менде,
Жаралды деп білем,
Сулем-ау, мен шін.

Аыл-ес срама
Дуана сорлынан,
Менде аыл тра ма,
Байаса, пормымнан.
Жаным, тнім еркіде
Не ылса да,
зісі аямай
урелеп ор ылан.
Кілде сулемсі,
Кздегі, нрым-ау,
Аылды астыртын
рлаан, рым-ау.
мір бойы ртеніп жргенімше,
Не лтір, не тірілт,
Осы шын сырым-ау!

Ашу мен ынсап

Білгенімді жазушы ем
Бекем буып белімді.
Мінін айтып азушы ем,
Тзетпек боп елімді.
Блдарлы ой менде жо,
Бан шыан терімді.
тырарлы пенде жо,
ате басан жерімді.

Кні-тні ойланып,
Жазудан да жалытым.
Газет, кітап ола алып,
Оудан да талытым.
Ел тіліме кнбеді,
Жыладым да амытым.
мітсіздік дендеді,
Зорытым да шалытым.

Баасы бір халыма
Жабаы мен мамыты.
Нанбайды, рас, антыма
Кдірі мол таныты.
Айырмайды арасын
Блдыр менен аныты.
Енді айда барасы,
Трі мынау халыты?

Айла таппай адастым,
айы артылып мойныма.
Аылымнан шатастым,
Жас тгілді ойныма.
Ойландым да сандалдым,
У жайылды бойыма.
Мдасуа амдандым
айратым мен Ойыма.

міт зген ора Ой
Дірілдеді алшылдап.
«Ммкін емес, мны ой» -
Деп жалынды жалпылдап.
Бір жаымнан Еріншек
Таы келді салпылдап.
Болмаймын деп келіншек
Ашу келді арсылдап.

«Елді ск те жаманда,-
Деп рысты Ашуым,-
Жамандытан аман ба,
Шыннан алай ашуы?»
иын болды баяндап,
Аяты алай басуым.
Сабыр келді аядап,
«Жарамас - деп,- сасуы.

Бріне де хабар сал,
Рахым, ят, ар айда?
аруыды жиып ал,
р ашудан не пайда?
айраты мен Сатыы
Кріне ме маайда?
лше істі атыын,
Ынсап бар ма оайда».

кей асау, мас халы,
Брін бойдан ашыран.
Кп наданнан жасанып,
Сорлы елге бас ран.
Рахым, ят, арыны
Бетін топыра жасыран.
айраты айтып кріні,
айысын сйтіп асыран.

Сабыр айтты: «мына сз
Сабырымды айнатты.
кей аыма шелді кз
Аты айтіп жайратты?
Мені стауа шыдап кр,
Сйтіп жмса айратты.
Ынсабыа хабар бер»-,
Деп аылды сайратты.

айратымнан айтанмын,
Ол жуырда келсін бе?
Келме деп те айтанмын,
Дедім: «Мені менсінбе!»
Біреу шыты абірден:
«Баяы сорлым сенсі бе?
Айрылмаса Сабырдан,
Мен келмейді дейсі бе?

мытты ба ескі жар,
Ая, баурым - Сабыр ой!
Сабырлы ер де менде бар,
Ол екеуміз тамыр ой.
айраттанып шаырса,
арулары зір ой.
«Брі кет!» деп аырса,
зіе азан абір ой.

Ал, аылдас, брі бар,
Дайын ылдым брін де:
Саты, ят, Рахым, Ар,
Ынсап деген крі де.
Біз транда Арамны
Дм бола ма нрінде?
айы емес ой Наданны
Тыыланы р інге».

Жан кіргендей озалдым,
Тла бойым шымырлап.
Жан-жаыма кз салдым,
Сйлейін деп ыбырлап.
Біреу келді жаныма.
лаыма сыбырлап.
Тртіп алды саныма,
Сйлеме деп жыбырлап:

«Жне сйлеп барасы,
Жай отырса нетеді?
з мазады аласы,
Жан тынышты кетеді.
Ауыр айы, тере ой
кпеге зиян етеді.
Тілімді ал да, мны ой,
Тбіе осы жетеді».

Жалт арасам бетіне -
Баяы рыр Еріншек.
Кзім тсті етіне,
Бір уыздай келіншек.
ры кзбен арасам,
ызыады, ой тентек.
Аылмен лшеп санасам,
озады оан ескі кек:

«Ей, Еріншек, ара жз,
He ылмады сен маан?
Енді менен кдер з,
Жаындама бер таман.
Сені кылан ісі ой.
Харекетсіз кп надан.
Рахымы жо ждігй,
ойып еді кімді аман?

Жас кнімде ерінтіп,
Шала алдым ылымнан.
Жау олында керілтіп,
Жеілдірді злымнан.
мір - кесел, ры, ар,
He табасы мнынан?
Мені лтірсе залымдар,
Алушы ма еді нымнан?!

Осы крген кп бейнет
Брі сенен емес пе?
Былшылдамай арман кет,
Болмас іске егеспе.
лдеашан ант бердім
Бал берсе де жемеске.
Рахаттан да жалт бердім,
Тынышты бар демеске.»

Кетті Еріншек кпелеп,
айта келіп онбаса.
кпеге таы тепкілеп,
Тарланды салдым болмаса.
Кеткенімен жмыс жо
аза ісі обаса.
Мен сорлыда тыныс жо,
Аылдастым жолдаса.

Сйлесті брі сыбырлап,
Мен отырдым тыдауа.
Жрегім тр жыбырлап,
Дл тапанда ымдауа.
Ойлаанын брі де
Ортаа салды шыдауа.
алжы емес, рине,
Керек десті шыдауа.

Кейбіреуі майда айтып,
Елжіретті, жылатты.
айсы бірі айы айтып,
мітті йін латты.
Айтып-айтып келді де,
Брі Ынсапа сынатты.
Ынсап лшеп крді де,
Былайша деп натты:

«Ел саырау, надан ой,
Естіле ме р айай,
Емделмеген адам ой,
Ем бола ма р ойбай.
лаы мен кзін аш,
Оу оыт, ылым жай.
Насихатты сйтіп шаш,
Соны жрсін біле алмай.

Газетке жаз, кітап жаз,
Бастыр, оыт азаа,
Матаана болып мз,
ала берме мазаа.
Сусыз егін не шысын,
Суар, шыда азапа.
Дмін алып ел сын,
Сонда мтылар тамаа».

Осы сзді дрыс деп,
Жрек соты, птады.
Тзу істі брыс деп,
Ол жасырып, тыпады.
Айай салып баырса,
Ойсыз ла пады.
анша тым шашылса,
Жер жыртылмай шыпады.

Жпайды екен айтан сз
ылымы жо надана.
Кеудесінде болса кз,
Жар сондай адама.
Ондай адам азатан
Кп туса осы замана,-
Босар еді-ау азаптан
аза шыып самала.

Шаруа мен ысырап

айтер еді, жігіттер,
Тым ымбатты кимесек.
Матан шін борышты
сті-стіне ймесек.
аладаы байларды
Ыайына билесек.
Аяында айтеміз,
Банкрот боп кйресек.
Орта кисек рса ма,

Біз ешкімге тимесек.
Бзаылы емес ой,
р наатан кймесек.
Елтірі мен теріні
Жасы ылып илесек.
рі берік, рі жылы,
Жыртылмайды сйресек.
Керім-кербез кей жігіт
Жек креді-ау бй десек.
Боламыз ба жазалы,
Шаруаны сй десек.

міркеннен мсі-етік
Парыз болып шыты ма.
Аяыды зорлыпен
Біреу оан тыты ма?
і жылтыр болмаса,
Опайкеден мыты ма?
Етігінен именіп,
Жауы, орып бты ма?
Бл расхода еріксіз
Бізді біреу сты ма?
Науас болып немесе,
азаа да жты ма?
Киімі ымбат екен деп,
Ешкім сенен ыты ма?
Блды киім борыш боп,
Алымынан сыты ма?
Орынсыз шашан ысырап
Абыройыды жыты ма?
рсыырып айттым-ау,
Ерегіспей ты ма?

ш тегелік сукнодан
Млескен берік емес пе?
Сыпайы пішіп, жн тіксе,
ба тбел демес пе?
Шайды азайтып ст ішсек,
Жуытпай ма кееске?
Бал оймай-а, май ойса,
Келген она жемес пе?
Мнша неге мармыз
Тбі пайда емеске?
Шали бермей шамалан,
Шаруа кетті келмеске.
Кміс трман таынып,
«Мен алаймын?» деп еспе!

Брі матан, брі борыш
Рас сзге егеспе.
He деген мал шыдайды
Бл киюмен, бл жеске?
кінерсі, крерсі,
He таерте, не кешке.

Тлкі тыма, сырты пай,
Мойында бар а шарып.
ымбат ішік, ыл шапан
Папирос тарттым баптанып.
Бешбет, шалбар - сукнодан
Тігінші тіккен аша алып.
Кміс баулы саатым
ойнымда жр саталып,
Резекеден калошым,
Аяыма шаталып.
Ер-трманым жарырап,
Кміс жапан аталып.
уанып ле жаздаймын,
Киіміме матанып.
йткенменен брі - борыш,
тылам ба аталып?
Пл пердім ркімге,
Ерте ойланбай сатанып.
Бір кн осы кетеді-ау
Шек-арнымды атарап.

Кел, арзандау киелік,
Кербездікті тр ылмай.
Ойланар кез болды ой,
Орынсызды р ылмай.
Сабын алып онан да,
стімізді кір ылмай,
Тазалайы денені
Сыртымызды сыр ылмай.
Жалтырауы таынып,
ылтианды ыр ылмай.
Мазататып ркімге
зімізді жыр ылмай.
Пайдалыны бл аза
He себептен тр ылмай?
Матан уан елірме
Шаруаны жр ылмай.
Бояу матан бола ма
Ішімізді нр ылмай?
теміз бе осымен
Жнді жмыс бір ылмай?

Аны пен таны

Ойлаыз аыл-білім айда болма,
Денеде, андай орын-жайда болма?
Білу, нану, нату - аыл ісі,
айтсе зиян, айткенде пайда болма?

Тн сезіп, ла естіп, кзбен крмек,
Мрын иіс, тіл дмнен хабар бермек.
Бесеуінен мидаы ой хабар алып,
Жасы, жаман рі істі сол тексермек.

Ой сонда неше толау шимай салма,
айтсе жні келер деп лшеуге алма.
Дл солай ылайын деп наанда,
ділетті жрегі бір озалма.

Бір билік сол жректен шыарылма,
Денеге ол шымырлап сер ылма.
Ойыды дрыс дей ме, теріс дей ме,
Сол арасын анытап байа біра.

«Жарайды»-деп, наса, бас иземек,
Жек крсе, жиіркеніп дірілдемек.
Жрегіні тілі жо, ымбалы сол,
ып ал да бола кр соан кмек.

азата жо аылмен ой бекітпек,
Нпсі наса боланы, брі бітпек.
Туекел деп ат ойып ытимала
Байлауы жо нрседен пайда ктпек.

Табамын деп талпынып ойына алма,
з лінше о-даы сына салма.
Аз ойланса азаты басы атып,
Зиян істі пайда деп ойып алма.

Ытималды есігі екеу болма,
Ішіне пайда, зиян... брі толма.
Нысананы сыалап длдеп атпай,
Кзін жмып о атан айтіп оба?

Іс ылады таптым деп бізді аза
Онан крген пайдасы болады аз-а.
Аяында ол ісі зиян шыып,
Крінгенге клкімен болар маза.

Арам оймен ар сатып зіп-жлма,
«Міне, пайда ылдым»- деп матан ылма.
Біреу білген айланы біреу біліп,
зі ран дарына о да асылма.

Шола ойлап, шолтадап, сырттансыма,
Аса мыты жан шыып кзден тым-а.
Аударысып жргенде ауып кетіп,
Абыройы ашылар байа, шыра.

Шола ойды аяы осы болма,
Біраз кнге кілді хошы болма.
Арсыз, арам, асыыс, айла кестік,-
Мны брі шайтанны досы болма.

«дай кешер алда»-деп кн ылма,
Ар кетіріп ант ішіп, жан сатылма.
He жаланда, немесе аыретте
Оа алмастай кпеден бір атылма.