Лген кіл - ындансыз мір

абаынан ар жауан
араы блт жоалды,
асара алмай бет ауан
аарлы жел де оалды,

Кшейін деп ыбырлап,
Ел ыстаудан озалды-
Жаралы жрек жыбырлап,
Жазылмай жалыз сол алды.

ырдан ойа дбірлеп,
Жас балар шуласты,
Кншуата кбірлеп,
Кемпір-шал да сырласты.

ыз-бозбала бір блек,
зілдесіп дуласты-
ліп алан см жрек
Оятсам да трмас-ты.

Бетіме жылы тиеді
Кнгейдегі кншуа,
Жан жылыны сйеді,
Жана раат осы уа,

лі жерді сйегін
Тірілтті шайнап жапыра-
Жаралы мені жрегім,
Жайнай алмас ол біра.

Кн нрымен кгеріп,
Жауазын шыты жалбырап,
Жер жзіне беріп,
ызыл гл бітті албырап,

То еріді, ар кетіп,
Жан-жануар балбырап-
айылы кіл тырп етіп,
абаын ашпас салбырап.

олдаы мала тл еріп,
Жандыдан сіп жан шыты,
Жаадан дай жан беріп,
Неше трлі мал шыты.

атып алан желіннен
аймаы бар бал шыты-
айылы бізді кілден
айыран сайын ан шыты.

Жер жзіне нр жауып,
Кн жылынды, шп сті,
Бие байлап, ой сауып,
Буаз малдан тл сті,

Жанан оттай жалындап,
Жайлауа арай ел кшті-
Жанба тгіл, жабырап,
Жаралы жрек айта шті.

«Ккорайа онанда...»

Ккорайа онанда,
озылар ойнар дркіреп.
Жазды кні боланда,
Жабыр жауар кркіреп.

Жаралы бізді кілге
Бір тамбайды сіркіреп.
Таянды ой лімге —
аыры басты кіркіреп.

«Амандаса келісіп...»

Амандаса келісіп,
Бір баыланды сойызар.
Кел деп ая берісіп,
ымыза бден тойызар.

Тері жадырап, жайылды,
Дене балып, бой ызар.
айы менен уайымды
Ойлауды да ойызар.

«Баылан етін балытып...»

Баылан етін балытып,
Біріне-бірі же десіп,
Шаттанысып, шалысып,
Кем-кетігін теесіп.
зілдесіп р сзге,
алжы айтып, егесіп...
Сз ылар екен сол кезде
Біз байсты не десіп?

Адал кісі еді-ау деп,
Алыс айтып алай ма?
ркімді о да жеді-ау деп,
йтпесе сгіп, арай ма?

«Мен бір — тілсіз клікпін...»

Мен бір — тілсіз клікпін,
Басыма сопа, дауы жо.
Текпілеме, лікпін,
Шайтаннан баса жауым жо.
ызыып сендер мтылар
асыма ерген ауым жо.
Жазады кешіп, мтыдар,
Жазадан, сір, сауы жо.

«Мен кеттім де, сен алды...»

Мен кеттім де, сен алды,
Зияным енді тие ме.
Неді жттым, неді алдым,
Кешсеші жалыз иеге.

Саан да сауап керек ой,
Кім сенеді дниеге.
Осыны білген зерек ой,
Жолыпаса киеге.

«Біреуді мінін кешірсе...»

Біреуді мінін кешірсе,
Саан да дай кешеді.
Брін де ылмай есірсе,
Тбеді лі-а теседі.

Кілі жмса адамны
Крмеуін тадыр шешеді.
Рахымсыз, пейлі жаманны
Орны дайын деседі.

Мен досымын, жау емес,
Еліре берме, айта ту.
Жрегім дертті, сау емес,
Сол себепті сзім — у.

Ащы деп алмай оймаыз,
Асаанда, керек су.
Абайлап артын ойлаыз,
Алды ой алдап кей у.

«Мен термін, кетермін...»

Мен термін, кетермін,
Жотарсы мені бір кезде.
Жрдемім тимес, не етермін,
Бекінем осы бір сзге.
Масты айсы, досы кім,-
Осыны тбін шын кзде.
Бар аылым — осыным,
Айтарым жо тіпті зге.

«Масты айсы, досы кім...»

Масты болса орынсыз,
Сілкініп жріп сыа бер.
Жолдасы болса тойымсыз,
Кзіе мды тыа бер.

ызыып жрген ісі кім,
Ерте есептеп, а бер.
Сенісіп жрген кісі кім,
Жалмауыз болса, жыа бер.

Мен жау болсам, кім досы,
Байады ба оны зі?
згелерден сен шошын,
Жау десе де, мен — кзі.

Тбінде менде айла жо,
Алала дайын мінезім.
Тойымсыз удан пайда жо,
Шын жаынды бл сзім.

Алала айла ылушы ем,
Жау жынасып туды деп.
Сескеніп, ерте-а білуші ем,
Ішкізер улар уды деп.

Жазалы ылмас дайым
Айланы апен жуды деп.
Деуші «едім стіп шыдайын,
ртпас па екен уды»—деп.

Мен кргенді крмеді-ау,
айратты кей батырым.
айтейін, тотау бермеді-ау,
у залым деген кпірі.

паан со лажым не,
Жан досым мен жаыным.
аны болса, амы же,
Одасын істі аырын.

«Кйдірген со шыдатпай...»

Кйдірген со шыдатпай,
Кре трып жайынды,
Кім айтады мен айтпай,
Сендерге енді уайымды.

Мір

Біреу маан от жа деп ылды бйры,
Жаайын деп мтылдым, кіл жйрік.-
От жаалы жатаным - бір лкен й,
Отын жиып ойыпты талай кндік.

Шапа жаып жібердім, уа тсті,
Ттандырып алуым болды кшті.
ызыл еш боланда азар жанып,
Соан шейін асыьш, ішім пысты.

Ота келіп отынды салып еді,-
Жалын шыып лапылдап жанып еді.
й жылынса, айтейін, залал да кп,-
Жалын барып талайды шалып еді.

Жалын кетіп, аздан со шо болды р,
Отын бітті, рсем де жана алмай тр.
Жалынды оттай жайнаан, айран, мір
Шо снген со ап-ара болды кмір.

ш-а трлі мір бар; брі де мас,
Бір руішті болады шал менен жас.
Е керекті дегені - ортаншы мір,
Тгел олы жетпейтін бір жанталас.

апы ткізбе сол кезді бір саатын,
кініші алмайды, кетсе ааты.
Кні-тні дей грме, ылым ізде,
алсын десе артыда адам аты.

мірді басы - бала, ортасы - адам,
артайып, шал болан со кетті шама.
Матап жрген мірі осы болса,
ш-а ауыз лемен болды тамам.

Мал жима

Матан шін мал жима, жан шін жи,
азаа кз сзбесті амы шін жи.
Ары сатпа, тері сат, адалды ізде,
ибадат пен адалды, ар шін жи.

Ерінбесе ебекке, дулет дайын,
Жаратан жо жатсын деп бір дайы.
Ойласын деп ой берді, круге кз,
Ая берді, тапсын деп басан сайын.

йде отырып саланмен сарыуайым,
Тілегені тра ма саан дайын.
Жріп-трып, ойланып істеп крсе,
Харекетті білесі сонда жайын.

Жатып ішкен жан - тыныш, салырт-сала,
Оан арам - харекет, ой ойлама.
Іздемеген кісіге айдан келсін
Таза киім, жылы орын, ттті тама.

Егін сал, не сауда ыл, малыды ба,
Білім білмек - р іске бапкер болма.
ол нерден пайда ыл йреніп ап,-
Кетпес дулет осы ой мбеге ха.

ол нер - зі лсе - бірге леді,
Сонда-даы аландар йренеді.
Сен кетсе де нері елде алып,
Талай жана азы пен мал береді.

рі ермек, рі пайда, рі дрыс,
Демейді ол нерді ешкім брыс.
Крінгенге кз сатып жалынанша,
Кндік мір алса да соан тырыс.

Деп ойлама бйрысыз дулет айда,
Жалыпай талап етсе - дайын айда.
Адал ол аштан лмес, ры алмас,
«Жрген алар»-деген ой осындайда.

Талаппен адал істі істемекпіз,
Тапсырды бір аллаа біз демекпіз.
Ындыны таза болса, именбеіз,
Дулетті осылайша іздемекпіз.

Баста таза жаратты, сен таза бол,
са, аны айттым ой бл - тура жол.
Матан кйлеп, арамнан мал жинаса,
Орны - доза, сорлы - сен, айтаным сол!

Насихат

Кел, байлар, балады оыт, ылым ізде,
азаты бастайтын ару сізде.
Партияа шашанша осыан сал,
олыда орегі бар кезіізде.

Білгіштер, біліміді нерге сал,
Жарты мір жалыз кндік болмайды жал.
Тіленіп, тілі безеп у атанбай,
ылым білсе, табасы адір мен мал.

Есті жи, ел шаына ер, мны тастап,
айы жо баса жатса ылым жастап.
Сен — батыр, мынау — білгіш, анау есті,
Апарды аза кшін айда бастап?

Крмедім кш бастаан аза лын,
Кеірдек, еш кетіп, алды жлын.
Брі есті, батырсы, айлалысы,
азаты тзетті бе жалыз ылын?

Жарлылар, жаладама, сендер де ойлан,
Кер кедей, кежірлікті шыар бойдан.
Бойы жалдап ор болма, ойы жалда,
Тк нбес алты ай жріп алан ойдан.

Онан да нер йрен тек жрсе де,
Аы алмай, тама ана жеп жрсе де.
нер білсе — он кнде жзді аласы,
Басында пайда алмай-а кп жрсе де.

Жастарым, мар болма крінгенге,
Жас кнде бойды йретпе ерінгенге.
Аз ойна да, кп ойла, осынымды ,
кінбе жасты бойдан серілгенде.

ылым тан жас кніде буын атпай,
Басында байамассы дмін татпай.
Мені крген жайымды сендер білсе,
ылым шін жрер е тыным таппай.

Адамнан адам озар немен артып,
Бл сзді аыла сал, кірге тартып.
Залымдыпен ел алса, сол оза ма,
Маайыны брін де оттай шарпып?

Біреу жр алдап алып айта малын,
Жалындай тыса жаан кнде шалып.
Кпке пайда тигізіп біреу жрсе
ылым іздеп жап-жаты майдай балып.

Осыларды айсысын натасы?—
Аыла рбіреуін сынатасы.
Кпке пада тигізген жасы десе,
Оны неге іздемей тек жатасы?

Егерде ел алана уанасы,
Немесе алдау ылып жбанасы.
Бл екеуін кілі жасы крсе,
Брібір, сен де содай дуанасы.

Кінішті мір

айылыны ішінде жанар жалын,
Шалмай оймас жалыны жолдастарын.
зімді ран мінезді сгемін деп,
Тілім тисе сіздерге, кеш, достарым.

Тілі ащы деп, жігіттер, мені скпе,
Ашулыны р сзі тиер кпке.
ткен мір — кініш, ой жаралы,
Дерті алы делбемін шірік кпе.

ры тілмен зарланып сайраулымын,
ол-аяым бос емес, байлаулымын.
Улы жрек, долы тіл сйлеп отыр,
Ыза ысып тісімді айраулымын.

Ащы сзім — достыым, маан нанса,
Кемдігім — келістіріп айта алмасам.
Тпсіз суа байамай тсіп алып,
«Аула жр — деп доспын ой — айайласам»

Мені дертім, жігіттер, емес оай,
Болып еді дейсі ой ашан олай.
Баса тссе байарсыз брііз де,
Ойланбаан мірді брі солай.

Ескерусіз бар мір кетсе желге,
Аыл, айла, айраты аса селге,
Матанмар партия кйлесеіз,
Мен сыылды боласы сен де делбе.

Осыларды нер деп лсе сенбе,
Онан баса нер кп іздегенге.
кініші лімнен иын болар,
Масатым не деп ойлар кез келгенде.

Осы кезде кісі жо менен жаман,
Сзім ащы тиген со сізге таман.
Достыым ба, байарсыз, астыым ба,
Бізді ойды сіз де ойлар болса заман.

Тамам елді орлаан мен ой бгін,
Лйім, жылда соларды ылма тгін.
Мені биім — зіні а жрегі,
Сзімді та дауыды айт, соан жгін.

Матан шін іс ылып крдім бе де,
Ашу мен марлыа кірдім бе де.
нерсіз жалаулыпен жанды сатып,
Ант ішіп партияда жрдім бе де.

Ез, еріншек, орала, шабан болса,
Не матанша, дараы, надан болса:
Есі-дерті — партия, ел билемек,
Залалкес хайуаннан жаман болса.

Бларды брі болса, кпелеме,
Мінін айтса шын жасы кектене ме?
Арам безден арылып діл жрсе,
А жаратан дайы жек кре ме?

Таза болса, ондайа жоламай т,
А жрегі атаса, тылып кет.
Оан болмай тырса, з сазайы,
Итпен бірге ит болан сен де тбет!

Ащы тілмен мен айттым ел мінезін,
Сзді теріс малын салмата зі.
тірігін тап-таы жзара ыл,
Ыза болса, кек алар сол ой кезі.