Хайуан мен аыматар

Табиат неше трлі жан жаратты,
Не лкен, не кішкентай ТН жаратты.
Керексіз, жансыз нрсе жаратан жо,
Есепсіз анша мы мен сан жаратты.

Бл сзге біреу мгр, біреу нанды,
Аылмен білген адам бден анды.
Жел мен су, тас, топыра, шп пен ааш.
аламда не бар болса, брі жанды.

леді кейбіреуі аза жетіп,
Кесесі, блдіресі бір нрсе етіп.
О да лі, б да лі деп адыраймай,
Кзіді байап ара тмендетіп.

араса, крінбей ме таста ына,
Оны кім сйтіп ойды, ойла да на.
Шп ураса, тамыры урамайды,
Сондайлармен дниені брін сына.

Біра, жанны лдісі лсізі бар,
Кейі днді кейіні днсізі бар.
Дндісінде сім бар, лкеймек бар,
Оны да дмдісі бар, дмсізі бар.

сімді, е кшті жан адамда тр,
Алдында жасы да тр, жаман да тр.
згені брі — жалыз адам шін,
Жаралып орны-орнымен алам да тр.

Несін сй, несін сйме, ерік зіде,
Нпсі де, аылы да тр кзіде.
Сынау шін жаратан бір ие бар,
Тексерілмей алмайсы бір кезіде.

Хайуандар аылы аздау, бізден тмен,
Айласы бірдей емес адамменен.
Шп пен ааш, суларды лі дейміз,
Білімі, сезімі жо ештемеден.

Ал енді осы сзді мытпай ата,
Керекті бір іс келер арты жата.
Аыма пен хайуанны айсысы арты?—
Білінер салыстырып байаса та.

Таппай алан хайуанды—жатан лі,
Осы болды тегінде сзді жні.
Кейінгі сздерімнен байап отыр,
Адамзат ыла ма екен тегі соны?

Жалаулы, крсеызар, ашу, матан,
Арамды, тіріктен ерте сатан.
Кні брын жуытпа маайыа —
Есер, есірік, ынжыты солар жатан.

Еріншекті несі арты ліктен де,
зі сына оларды кріп кел де.
Байарсы еріншекті тмендігін,
Кп МІНІП шабан тартан кліктен де.

Хайуаннан несі арты жуды-даы,
Бір антран залалкес туды-даы.
ораа рмес бір тбет тышан адып,
Адамдыты сонымен жуды-даы.

Матаншаты бадан арты жері —
Ба ойса, оймайды бізді сері.
Жуан мойын, ала кз, мйізі алай,
Менен арты кім бар деп жргендері.

Крсеызар маймылдан ілгері ме,
Тбін крмей ызыпа білгені ме?
Адам айтсе, сйтемін дейді маймыл,
Мен де маймыл болам деп жргені ме?

Ызаорды байалы енді матап,
абатын тбетпен бір салматап:
Кей тбеттен жеіліп, кейде жеіп,
бден кзі ызарсын арсалатап.

Бет тзетіп сндегіш теш болсын,
оиып, одырайып, шып-онсын.
Іш тземей, сыланып сыртын тзеп,
Тауыты айыры бол, бейне солсы.

Жоары мтпа деген сзім бар ой,
Байайсы ба, аыл, ой кзі бар ой?
ылыына ара да сзімді ойла,
Блара бір жолыар кезі бар ой.

Снойлар

Шедірейіп, шекиіп,
асын керіп кекиіп,
олдан пішін жасаан,
Біреу келер секиіп.
Шырт ткіріп, шынтатап,
Жз былып, ылтатап.
Слуын-ай шіркініі
Дегізбекші жрт матап.
Мнымен матау алма па? -
Шамалап зі салмата.
Мнша демі крініп,
Клі ыза барма па?
Мен ыз емес, зі ыз,
Осы кнде сындасыз.
з бетіді зі бз,
йте алмаймыз, жаным, біз.
Бояан пішін бола ма,
Оны ылан оа ма.
Ерте бастан айтаным -
Сол пішінге жолама...
Бір салмойын сал келер,
Омырауы дал келер.
Баайынан келмес-а,
зінен баса пенделер.
лаын киер тыматы,
Мойны бостау шыраты.
Mac кісідей талтатар,
Осыны айтіп натты?
Жрсе, трса, блысып,
Мнысы тапан ылысып,
нер ылар, ат мінер,
Жыыла жаздап толысып.
Осындай салырт салымыз,
Ктеріп аттан алыыз.
Аяын жерге анытап
Баса алмайды, наныыз.
зіне-зі берген,
Терісін тзеп жнделген.
Осындай шебер елде кп,
з ылыын жн крген.

«Бір салмойын сал келер...»

Бір салмойын сал келер,
Омырауы дал келер.
Баайынан келмес-а,
зінен баса пенделер.

лаын киер тыматы,
Мойны бостау шыраты.
Мас кісідей талтатар,
Осыны айтіп натты?

Жрсе, трса, блысып,
Мнысы тапан ылысып,
нер ылар, ат мінер,
Жыыла жаздап толысып.

Осындай салырт салымыз,
Ктеріп аттан алыыз.
Аяын жерге анытап
Баса алмайды, наныыз.

зіне-зі берген,
Терісін тзеп жнделген.
Осындай шебер елде кп,
з ылыын жн крген.

Ызаорлар

Ашу келсе, трызбас,
Артыа мойын брызбас.
Крінеу ота салады,
Орынды жмыс ылызбас.

Ыза керсе бойыды.
Ойлатпайды ойыды.
Басызып алса, пайда жо,
Батпаннан ауыр шойынды.

Ашумен ылан іс емес,
айрат та емес, кш емес.
Ашуына билеткен,
Аылы тзу кісі емес.

Пішіні кетер уарып,
Аузы, ерні зарып.
Тышатын баладай
Екі кзі ызарып.

абаан иттей арсылдап,
Дуанадай алшылдап,
Ыза ылан кісіні.
Соынан алмай жалпылдап...

Осыдан пайда не шыты?
Mac кнінде нені ты?
Аыла салып ойлашы,
Мнымен болар кім мыты?

Буындырмай зіді,
Блтитпай-а кзіді,
Ойланып айтса болмай ма
Керекті ана сзіді?

Бойды ашуа билетпе,
Басынан жаман йретпе.
Адырайып, аптыып,
Бір жеріді кйретпе.

Билеп алса ашуды,
Пайдасыз істен ашуды,-
Сонда демі байарсы
Аяты алай басуды.

Ашусыз адам болмайды,
Ескеру керек ондайды.
апы ткізбей кайырып
Алмаандар обайды.

Еріншек, ашу, марлы -
Бларды істен шыарды.
Жамандыты басы осы,
Кісі болса арлы...

Еріншек

Еріншектен - салаты,
Салатытан - наданды...
Бірінен-бірі туады,
Жоалар сйтіп адамды.

Еріншек таза жре алмас,
Кірі-оын жуа алмас.
Харекет жо, ылым жо,
з бойынан ялмас.

Жрейін десе, трызар,
Тсекке мойын брызар.
Аналар да жр ой деп,
Біреуді мысал ылызар.

Трайын десе, жатызар,
Буынды сйтіп атызар.
Орынды іске кіргізбей,
He болса соны шатызар.

«Мен емес пе сабыры,
Жаныа тыныш тамыры,
Асыпа - деп алдайды,-
азулы ма - деп - абыры?

«дайды - дейді - кні кп
Асыан істі міні кп.
Аз ана рахат ылсашы,
Істерсі ерте мны»-деп.

Осымен-а жре сал,
Мына бір жерге-а кіре сал.
Бір жырымы зілсе,
анжыамен іле сал.

Тарамыс айда, біз айда,
Асыыстан не пайда.
Тігіп ала оярсь,
Біз табылан бір жайда.

Сонымен алса алданып,
мтылмаса амданып,-
Жалауды лы боланы,
Жатпа шін жалданып.

Шаруа да кп басыда,
Кндіру керек жасыда.
ылайын десе харакет,
Еріншек отыр асында.

Жне айтады аылды,
ысып ояр таымды:
«Тілімді алса, тек отыр,
Мені сзім мал-ды.

Жас басынан аптыпа,
Кіре берме ботыа.
мір зі-а береді,
Тадыра арсы сотыпа.

ла ойса сзіме,
Пайда айтамын зіе.
Аралатпа бейнетті
ызы крер кезіе.

Бейнетке жаны шыдай ма,
Осы сзім най ма?
Пендесін аштан лтірмес,
арсы болма дайа».

Мны сзі мал деп,
Айтаны дрыс аыл деп,-
Харекетсіз кеткені,
Жай іздермін аыр деп.

Бл сзді ып жас кетті,
Ішіп алып мас кетті.
Бар керектен айрылып,
Еріншек деген ас кетті.

Еріншекті апаны,-
Крінбей кзге жатаны.
Біреу оан ілінсе,
Оны дай атаны.

Іс алдырмас еселі -
Е білімні кеселі.
Кірсе бойдан шыу жо,
Кн сайын сер бес елі.

Тбені сйтіп теседі,
Орныан сайын седі.
ибадат жо, нер жо,
Бріні жолын кеседі.

Дауласса желдей еседі,
зі айтып, зі шешеді.
йір болан кісілер,
Жан тынышты деседі.

Жан тынышты бл емес,
Жан денені лы емес.
зі байлап бересі,
Жан жмысы ол емес.

марлы

марлы деген бір ит бар,
Жаныа жау шын ит бар.
Алды-артыа аратпас,
Рахымы жо тым ит бар.

Бай баласын кп крдім,
Кедейлікті жек крдім.
Сауы крсем мар боп,
Мен де сйтем деп крдім.

Мылты атты, с салды,
Домбыра, гармонды ола алды.
Ауыл кезіп, н салды,
Крген адам та алды.

Дойбы, карта - брі бар,
Жз былан ні бар.
Киім біткен ынаулы,
Таырарлы сні бар.

Мен де осындай болам ба,
Бола алмасам оам ба?
Бар малымды шашсам да,
Жетпей ойсам соан ба!

Арпалыстым, алыстым,
Жааластым, жарыстым.
Дл зіндей болан со,
Озамын деп арыстым.

Жеттім, оздым. Жер білді,
Маайдаы ел білді.
Брекелді батыр деп,
ыз-бозбала сол клді.

Матаана бу ала,
Селкілдедім дуана.
Баяны жо, пайдасыз
Бір саымды уала.

лі келем далатап,
ызыл тілім салатап.
Менен озан кім бар деп,
Алдыы жаа алатап,

ара крсем, кетемін,
Жетуге талап етемін.
Пайдасында ісім жо,
He де болса жетемін.

Заман тті, жас тті,
айрат, нер бос кетті.
Абырой жо, сана жо,
з басыа не жетті?

Естігенді а бер,
Ыдысы болса - тыа бер
Пайдасыз болса мары,
Сілкініп тастап шыа бер.