Шын ба айсы? Кншіл кім?

Бай, лы жуандарды баты крмек,
Ол мисыз шола оймен баа бермек.
Аны ба деп айтарлы ш нрсе бар:
Кірсіз аыл, мінсіз сз, адал ебек.

Бл шеуі біріксе, сорды жойма,
Шын ба осы деп бан аыл тойма.
Бір адама мндай ба біте алса,
зімшіл кп кншілдік кзін ойма.

Жаранат жек креді кнні нрын,
Кншілді сатамын соан трін.
зге жана біткенін натпайды,
лгі айтылан батарды бірде-бірін.

зімшілді іші тар, ойы шарты,
Ала алмас ол біреуді баын тартып.
Кндейді деп кн нры жоаланша,
Мы жаранат соыр болып аланы арты.

«Айна ойдым алдыма...»

Айна ойдым алдыма,
Крейiн деп зiмдi.
Екi ла тарс бiтiп,
Шел басыпты кзiмдi.
Иiс бiлер мрын жо,
Таза аылдан ырым жо,
Тзелерлiк трiм жо,
Жалан деме сзiмдi.
А ниетiм брын жо,
Жрегiмде нрым жо,
Жасыратын сырым жо,
Айтпай арам безiмдi.
Жалыз менi деме ор,
Менi кр де, сене кр,
Сен де емессi менен зор,
Дл мен деп бiл зiдi.

Адамны брiн елесе,
Аламын деп iрiсiн,
Брi тедi рi арай,
Сен де соны бiрiсi.
Електе алмас бiр адам,
Не ылымды, не надан.
Бiз сияты барша жан
Сора сатан ырысын.
Ындыны таза ешкiм жо,
Сыртында май, iшiнде о.
Тп арыны толан бо,
Жасырып жр мнысын.

аза

Жер жзі жабыланда ылым жаа,
аза жр марланып р шатаа.
«Анау — у, мынау — пысы, мен — батыр»—деп,
Айналды бірін-бірі рытпаа.

Ойда жо: «нер біліп, жол табайын»,
Жалмауа жалыпайды з маайын.
Мны тбі пе болар деген жан жо,
рлы, рыс, аразды кнде дайын.

тірікпен ткізіп кн мен айын,
Демейді жамандытан жалыайын.
«Анау — шыным, мынауым — сырым ой»— деп,
Сонша жасы біледі алдау жайын.

Жаз жалымен жібермей жалыз тайын,
Тыныштыпен ішкізбей тата шайын,
рысы рлап, уы алдап, смы елертіп,
рытады ш жатан тамам байын.

Байды да ойлааны — ел алайын,
Білмейді, у шаып жр з баайын,
Кзі аспанда, кілі матанда боп,
Тауысанын сезбейді ішкі майын.

Демейді ылым біліп жанданайын,
Масаты — матан іздеп паданайын.
анша тырып айтса да — алыбында,
Ойда жо жігерленіп, амданайын.

Мінеки, естісеіз елді жайын,
К...нен кейін кетті басан сайын.
айран елім, азаым, алы, жртым,
Кп айтып, а, дариа не ылайын!..

Насихат

Кел, байлар, балады оыт, ылым ізде,
азаты бастайтын ару сізде.
Партияа шашанша осыан сал,
олыда орегі бар кезіізде.

Білгіштер, біліміді нерге сал,
Жарты мір жалыз кндік болмайды жал.
Тіленіп, тілі безеп у атанбай,
ылым білсе, табасы адір мен мал.

Есті жи, ел шаына ер, мны тастап,
айы жо баса жатса ылым жастап.
Сен — батыр, мынау — білгіш, анау есті,
Апарды аза кшін айда бастап?

Крмедім кш бастаан аза лын,
Кеірдек, еш кетіп, алды жлын.
Брі есті, батырсы, айлалысы,
азаты тзетті бе жалыз ылын?

Жарлылар, жаладама, сендер де ойлан,
Кер кедей, кежірлікті шыар бойдан.
Бойы жалдап ор болма, ойы жалда,
Тк нбес алты ай жріп алан ойдан.

Онан да нер йрен тек жрсе де,
Аы алмай, тама ана жеп жрсе де.
нер білсе — он кнде жзді аласы,
Басында пайда алмай-а кп жрсе де.

Жастарым, мар болма крінгенге,
Жас кнде бойды йретпе ерінгенге.
Аз ойна да, кп ойла, осынымды ,
кінбе жасты бойдан серілгенде.

ылым тан жас кніде буын атпай,
Басында байамассы дмін татпай.
Мені крген жайымды сендер білсе,
ылым шін жрер е тыным таппай.

Адамнан адам озар немен артып,
Бл сзді аыла сал, кірге тартып.
Залымдыпен ел алса, сол оза ма,
Маайыны брін де оттай шарпып?

Біреу жр алдап алып айта малын,
Жалындай тыса жаан кнде шалып.
Кпке пайда тигізіп біреу жрсе
ылым іздеп жап-жаты майдай балып.

Осыларды айсысын натасы?—
Аыла рбіреуін сынатасы.
Кпке пада тигізген жасы десе,
Оны неге іздемей тек жатасы?

Егерде ел алана уанасы,
Немесе алдау ылып жбанасы.
Бл екеуін кілі жасы крсе,
Брібір, сен де содай дуанасы.

Таы сорлы аза

Салынан ала жо,
Оытан бала жо,
олында нер жо,
ылымда дана жо.

алалы жері жо,
Ебекті тері жо,
Пайдасыз шыыншыл,
азатан сері жо.
азынасы таы жо,
Басында баы жо.
Партия, барымта...
Ісіні аы жо.

уаты, кші жо,
Сырты бар, іші жо.
Артына ам ылып,
мтылан кісі жо.

Кретін кзі жо,
атын сзі жо.
азаты бл кнде
Аты бар, зі жо.

Тзелер кезі жо,
Тзетер тезі жо.
Жер жзі халыны
азатан езі жо.

Ош!

Жас тті тынымсыз,
нерсіз, ылымсыз,
Наданды жолымен
Кеттім-ау білімсіз.

Оытпай баламды,
О да сті тыюсыз.
Ойламай шамамды
Алды-артым жиюсыз.

Ба айда иынсыз,
Бос тілек сыйымсыз,
аза та ажытты,
Кнім жо жиынсыз.

Бір жол бар келгісіз,
айта мір кргісіз.
Ізім жо, тзім жо,
ттім-ау белгісіз!

аазым — жолдасым,
аламым — сырласым
лген со белгілі,
айта кеп трмасым.

Тіл сорлы — сырласым
Бекерге трмасым,
Алдымнан жарылап,
Алла кр ылмасын.

Ел анау, мен мынау
айтейі, бір басым.
Аман бол, агайын,
Татуым имасым.

Наданды жаман ой,
Оыан — адам ой
Ізденіп крііз,
ылымды заман ой.

Насихат тегін ой,
Салулы егін ой.
Ебек ыл, ерінбе,
Аразды кегін ой.

ылым бір кені ой,
Ауырса емі ой.
Бріне жетеді,
Таусылмас клі ой.

Мен айы жедім ой,
апы ттім дедім ой,
азаым, ам ойлан,
Сен де адам еді ой.

Шошыма, ойым, шошыма

Шошыма, ойым, шошыма,
Келмейді жындар асыма,
Таараты жо сайтан
Жоламас мені асыма.
ажыма, ойым, ажыма,
арама тозан жасыма,
Адаспаса а жолдан,
онады баыт басыа.
Билет брін сабыра,
Кірме ажалсыз абыра,
Сырласатын кн туар
Жан ияр жаын тамыра.

«Кейбіреу безді дейді елден мені...»

Кейбіреу безді дейді елден мені,
Есала айтады екен сезіп нені.
Хаиатты танитын баста ми жо,
Ондайларды сау емес аны дені.

Кре алмас зімшілдер пейілі тар,
Жуанды, зорлы, кншіл матаны бар.
асырша жемтік жеуден тартынбайды,
Адамшылы бойында алмаан ар.

Мен жалыз, сендер елде ойды алып,
Ешкімні кеткенім жо малын алып.
Елу бес жыл жинаан азынамды
Оашада орытам ойа салып.

Зорлыын елге істеген басшыларды,
Алдаан арам молда, басыларды
Жариялап, жайларын жайып жрта
лаына салмапен жасыларды.

Жалмаудан жалыпаан елді талап,
Нашарды момынменен кнде сабап.
сектеп мені елге жамандайды,
Крмейді арсыз ылыын зі санап.

Жетім менен жесірді алып малын,
Малын ойып, талайды ішіп анын,
Жазысыздан нааа жала жауып,
Аямай шырыратар шыбын жанын.

Крген со ел жарасын аны сезіп,
Адайын айдалаа кеттім кезіп.
Ел емес, елге істеген ылыынан
ашамын, шынымды айтсам, сонан безіп.

Елсізде неге жалыз аланымды,
ыры жыл нені жинап аланымды
Сезбейсі тартпаан со кп айысын,
Сен емес атын арманымды.

Арманым байлы, мансап, матан емес.
Ойлы адам оны сте олай демес.
Ары зор, ата лы емес, адам лы
Итше талап з елін, жырып жемес.

Партия, алдау, улы — ылан ісі,
Жылмайы сырты таза, арам іші.
Саан аыл айтудан жалыамын,
Сарп еткен бар ебегім кейінгі шін.

Айтамын, сзімді са, кейінгі жас,
иянатсыз адама емеспін ас.
Жректегі дертімді білер еді.
секке ермей, меімен болса сырлас.

Арамнан адалды атап ала алмадым,
Жананны жанын сатап ала алмадым
Ел зарлатан арсызды ылыынан
Жанына жаным шошып бара алмадым.

Елді сктік сайтана ересі деп,
Неге олара тізгіні бересі деп.
Елерткенге елігіп ере берсе,
Ескерттім азып-тозып лесі деп.

Срашы, не айттым екен жаыныма,
Біреуі кнді ме екен аылыма?
Сырт беріп, сырда тартып жре берді
ыстырма аылымды таымына.

Еті кетіп, ауиан сйегім бар,
Жай таппай жанып жрген жрегім бар.
Жайнаан таза жрек, талапты жас,
ар деген сзімді тілегім бар.

Жоспарым, жайым осы, матаным жо,
Ел жеген кімдерді атарым жо.
лгенімше жазумен ебек етем,
ажыдым, кртйдім деп жатаным жо.

«Партия уан кей ырт...»

Партия уан кей ырт,
Жазылмайтын ол ыл рт.
Мен тартам ел айысын,
кімі — залым, биі — гірт.

Срия тілін жалдайды,
Момын мен аауды алдайды.
анды апан бар ран,
Тсірер болса андайды,

Бар сырын білем олма-ол,
Осынымды сезеді ол.
Айналама азып ор,
алдырмай отыр маан жол.

Адамды жо, онда сн,
риды жаны, шіріп тн,
Таусылмайды бл мір,
Орнына келер жаа жан.

Крмесе де кзімді,
Білмесе де зімді,
Кейінгі жадар абылдар
Айтылан тзу сзімді.

Ойсыза сзім жапайды,
Арсыздар оны таптайды.
Мраны асыл жоалтпай,
Сан асыр тарих сатайды.

ртеген кім, алымды,
Жер жзіне млімді.
Кейінгі сынап сздерін,
Алан сонан тлімді.

иналан тнім азапа,
Жанан жаным дозаа.
діл жандар алдында
Аталып шыса, ажап па?!

Адам немене?

Білімділер сз жазып, зарлаанда,
Ой кезіп, жерді жзін шарлаанда,
Алдаусыз адам мірін тзетерлік
ділет, ынсап, мейірім бар ма адамда?
йтпесе мз боп жр ме ияната,
Зорлыпен бірін-бірі жалмаана.
Мен адамнан таза аыл таба алмадым,
Ойланып, зеленіп, армаанда.
Крсеызар, жалмауыз, брі алдаыш,
Кп адамны ылыын барлаанда.

нерпаз, білімді елді мінезі осы —
Алу, жрдем, махаббат алмаан ба?
Немесе блар брын жо болса да,
шейін бар деп бізді алдаан ба?

Крінер ылымды елді сырты таза,
Тексеріп тере ойа салмаанда.
Аыма пен айуанны иісі аиды,
Істерін бден сынап талдаанда.

Кей-кейде «тзелейік, кел»—деседі,
Кешікпей соыс ашып, белдеседі.
Айласы арты, аруы сайы жеіп,
Матанып «бар ма біздей ел?»—деседі.

Тамам жан зін-зі «мен» деседі,
згелерді жатырап «сен» деседі.
«Біз» дейтын бір елді таба алмайсы,
Бл айтіп ділетпен тедеседі?

Ойласа, барша адамзат —туан бауыр,
Бірін-бірі шылап ылды жауыр.
Балалы айуандытан шыан ел жо,
Бл сзім талай жана тисе де ауыр.

Европа білімді жрт осы кнде,
Шыан жо айуандытан о да млде.
Тере ойлап сзімні тбін біл де,
Іштен жыла, шыраым, сырттан кл де.

Сол есті елде киім бар мода деген
Керегіне лайытап киінбеген.
Жас балаша ызыып скклге
Масара боп жргенін бір білмеген.

Шебелет алпа, тар шалбар, ыса сертек,
Киін алып, ылтиып аар селтек.
най ма ысты, суы озалыса
Ойланбай, боланы несі мнша тентек?

йелдері — уырша лбіреген,
Жалбыр шаша сккл талай неген.
Кеірдегін сорайтып, кеудесі ашы,
Осы емес пе орынсыз сной деген.

Ойлашы, осы аыла жараса ма,
Емес пе ержетпеген бала-шаа?
Не денеге, не жана жайлы емес ой,
Осыан да дау айтып таласа ма?

Лайыты киім жо па бдан баса,
Керексіз кербезденіп бос шатаспа.
Аылды киім бермес, ылым берер,
ылымын ал, нерін ал, мны таста!

Ба-дулетті мол берді жаратылыс,
Пайдаланын, ылсашы жасы жмыс.
Табиатты таусылмас асиетін
Жртты жмсап жргені — аылсыз іс.

айда кетті жаралыс берген байлы,
станалы скер мен ару сайлы?
Жаны ашымай лсізді аша ырып,
Мейірімсіз, озбырлыы осындайлы.

Мнысы айуаннан алай дейсі,
Бір жаа нер шыса, «плі-ай», дейсі.
Ол нермен згені лданып ап,
Аямай з баурыды алай жейсі?

Кн кре алмай жаыны жатыр ліп,
Шіміркенбей жемтігін жейсі бліп.
«ылым деген бл болса, адыра алсын,»—
Демеске бара жатыр ішім толып.

анеки, а жрекке айсы жетті?
Жеттім деп тамам жанды тентіретті.
Жиырмасыншы асырды адамынан
Аны таза бір елді крмей ттім.

«Мен — а жрек» деген сз боса шыын,
ару, кшпен крсетіп асырлыын,—
Мылты билеп транда ділет жо,
Алдамай-а аула л, жарытыым.

ару, скер тастауды жні келмес,
Неге десе, біріне-бірі сенбес.
Тамам адам періште болмай трып,
«Ал, тзелші»—дегенге ешкім кнбес.

Айла, кш,— айуандыты е жаманы,
Боты бопен жуанмен ел тзелмес,
Ар тзейтін бір ылым табылмаса,
Злымдыты жаланда діл жебес.
р айтанмен олынан тк келмейді,
А жректі таза адам болса кем-кес.
ас тзеймін деп жріп кз шыарын,
«алма ойын» ойнаумен ештеме нбес.
Жас баланы ранмен шырылдатып,
Ойы толмай транда аылы нбес.
Араны ашы жалмауыз, арсыз тбет,
Аулата жемтік жеуден жиіркенбес.
Адамны сырты дене жаралысы,
Нпсісі айуанмен аны тедес.
Блектігі жалыз а аза аылда,
лі келсе, жол тап та осыны емдес!