Азастан Республикасыны ыты айнар кздеріні айсысы негізгі болып табылады?

АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖНЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ЖБАНОВ АТЫНДАЫ АТБЕ ІРЛІК МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Институтут Экономика жне ы

Кафедра Мемлекет жне ы теориясы

2 курс студенттеріне арналан

5В010300-«Педагогика и психология», 5В010500-«Дефиктология»,

5В010100-«Мектепке дейін оыту жне трбиелеу», 5В012300 –«леуметтік педагогика», 5В010200-«Бастауыш оытуды педагогикасы мен дістемесі», 5В012000-«Ксіптік білім», 5В010800-«Дене шынытыру», 5В060200-«Информатика», 5В070500-«Математиканы компьютерлік моделдеу»

«ы негіздері» пнінен практикалы сабатара

дістемелік нсаулы

Атбе .

Орындаушы

Аа оытушы, ы магистрі ____________ Молдабеков Е.Б.

«___»____________ 20__ ж.

КАФЕДРА ОТЫРЫСЫНДА ТАЛЫЛАНДЫ

Хаттама № __ “__” _______________ 20 _ ж.

Кафедра мегерушісі

З..к, доцент _______________ Нурлин А..

Алы сз

«азастан Республикасыны ы негіздері» пні негізгі масаты – азіргі оамны ажеттілігі мен мддесінен туындап отыр. Оытуды негізгі масаты за мамандыын алмайтын студенттерге мемлекет жне ы теориясыны негіздерін мегеру, лтты ыты жетекші салаларыны шеберінде ажетті білім беру. Бдан баса міндет ретінде: оам міріндегі мемлекет пен ыты орны мен ролін анытау, азастан Республикасыны ыты жйесіні дамуыны алышартымен жне мселелерімен таныстыру, азастанды мемлекеттік – ыты механизмні жетілдірілуіні саяси – ыты жолдарын анытау, субъективтік ытар мен субъективтік юридикалы міндеттерді жзеге асыруа ажетті тжірибені жинатауа йрету.

оу - дістемелік кешеніні масаты - студент дрістен алан білімдерін, семинар жне з бетіндік жмыс сабаында штастыра білу шін жне тжірибеде пайдалануды дадыа айналдыра отырып, мынандай міндеттерді ала ою ажет:

А) тсінік болуы:

азастан Республикасыны Конституциясыны нормаларыны жйесін; мемлекет жне ы теориясыны негізгі анытамалары мен категорияларын, азамат пен адамны ытары мен еркіндіктерін жзеге асыратын салалы за шыарушылыты ажетті нормалары туралы тсінік алу.

Б) білу керек:

Алан біліміні негізінде студент ажырата білуі ажет: ыты институттарды, оларды амтамасыз ететін нормаларды; ыты аидаларды, оларды амтамасыз ететін кепілдіктерді. Сонымен атар, студент алан білімні тжірибеде дрыс олдана білу, алыптасан ыты атынастара ыты нормаларды олдана білу, леуметтік – ыты былыстарды параллель мен састы жолымен мнін анытау. Алан білім жне тжірибе студенттерге за шыарушылы базаны ыты атынастара дрыс олдана білуге, саралай білуге жне сол салаа тиістілігін анытай білуге баытталан тжірибе жинатауа ммкіндік беруі, сонымен атар юридикалы емес мселелер шеберінде ы нормаларымен логикалы зара байланысты ылыми негізделген аргументтерді теоретикалы – ыты кзарас пайдасынан ашу.

В) істеу алу керек:

- ыты былыстарды аналитикалы талдау жасауа;

- алан ыты білімді мірлік тжірибеде пайдалануа;

- з беттеріше ыты нтижесі бар шешімді абылдауа;

- кез-келген ыты жадайды мнін тсінуге;

- таным ккжиегін кейтуге, задарда бекітілген ытарыызды дрыс олдануа, зады міндеттеріізді толы орындауа абілеттеріізді дамытуа.

«ы негіздері»оу курсы студенттерді ыты санасыны дамуына жне ыты мдениеті дегейіні суіне ыпал етеді.

«ы негіздері» курсы оу жоспарына сйкес, 2 кредит саата есептелген. Аудиториялы саат саны –30 саат, оны ішінде: 15 саат дріс, 15 саат практикалы саба, 60 саат СЖ.

Бл пнді оып - йренуде студенттер леуметтану, Философия, Саясаттану, азастан тарихы, Р мемлекет жне ы тарихы. пндеріндегі алан білімдерін негізге алады.

ы негіздер курсыны пні жне жйесі.

1-таырып:ы негіздер курсыны пні жне жйесі

Практикалы сабаты жоспары:

1.ыты негізгі белгілері жне анытамасы.

2.ыты тсінігін анытауа нормативтік жне ке адам.

3.ыты пайда болуы.

4.ыты мні.

5. оам міріндегі ыты ролі

6.ыты сер етуіні негізгі баыты.

7.ыты нормаларды тсінігі жне

Сабаты масаты: ыты ымы мен негізгі категорияларына тсінік беру

Баылау сратары:

1. ыты негізгі белгілері жне анытамасы ауымды оамнан айырмашылы белгілері

2. ы нормасыны алашы ауымды рылым нормасын ерекшелігі неде?

3. ы жйесіне андай элементтері кіреді?

4. Мемлекет механизміні рылысына андай элементтер іреді?

5. ы тсінігі жне белгілерін атаыз?

6.ыты айнар кздерін атаыз?

7. ы олдану актісі мен сатылары….

8. Коамны саяси жйесі…

9. азастан Республикасы ыты, леуметтік мемлекет ретінде?

10. Нормативтік ыты актілерді иерархиясы.

2. Глоссарий:

кілеттілік – лауазымды орнына байланысты жне кейбір мселелерді шешу шін ажетті субъектіге берілген бірттас комплексті ы пен міндеттілік .

абілеттілік – замен белгіленген , зіні ыы мен міндетін з рекетімен жзеге асыру.

ы жйесі – ыты ішкі рамы, бірімен-бірі тыыз байланыстаы нормалар, институттар, ы салалары жне оан осымшалар.

оам –экономикалы жне рухани бірттастыпен , мір сру жадайын йымдастыруды ттастыымен сипаттайтын ,белгілі бір ауматаы адамдар бірлігі.

зірет- мемлекеттік орган, сондай-а , сол бір немесе зге лауазымды тлаа иеленетін жне тиісті зады жатта бекітілетін биліктік ытарды мазмны мен клемі.

ы бзушылы- ылмыскерлерді кінлі , ыа арсы, оама зиянды рекеті, оамны мддесіне мемлекетке , жеке адама зиян келтіреді.

осымша нормативті акт-заны негізінде жне оны орындау шін шыарылан нормативті акт.

Тапсырма:

ы атынастарыны субъектілері

Индивидтер (жеке тлалар )	леуметтік ауымдастытар	йымдар (зады тлалар)
		Мемлекеттік	Мемлекеттік емес

Тапсырма:

Кестені толытырыыз.

ыты мемлекетті белгілері

Тест тапсырмалары

Нса 1

1.Алашы ауымды оамда адамдарды мінез-лытарын андай нормалар реттеп отырды:

A. діни нормалар; С. леуметтік нормалар:

B. за нормалары; Д. саяси нормалар; Е. Билікті.

2.Мына былыстарды айсысы тікелей мемлекеттік-ыты былыстара жатады:

A. саяси сана жне саяси мдениет

B. задылы,нормативті- ыты актілер,ыты сана,мемлекеттік аппарат

C. салт-дстр,ізгілік,мдениет

D. дет-рып,мораль,дін

E. экономика,ндіргіш кштер,аржы,салытар

3.Кштеу теориясы бойынша мемлекетті туындауына басты себептерді атаыз:

A. ашаны пайда болуы,алаларды,олнер ксібіні дамуы,пайда болуы

B. тайпаларды бірін-бірі жаулап алуы,оларды жегендеріні стемдік руы

C. таптарды пайда болуы,оларды араларында ымырасыз,бітіспес кресті туындауы

D. климатты жадайды згеруі,ндіріс ралдарыны дамуы

E. мемлекет ру шін адамдарды арасында еркін,з ытиярларымен келісімдерді жасалуы

4.Мемлекетті негізгі белгі- нышандары андай

A. лтты валюта, скер, полиция

B. мемлекет егемендігі,жалпыа бірдей ережелерді абылдау,билік аппаратыны жне салы жйесіні болуы

C. аума,халы,дет-рып

D. астана,жалау,елтаба,нран

E. сан алуан саяси партиялар,абаты,банк,оамды йымдарды міндетті трде болуы

5.Гумплович, Дюринг, К.Каутский мемлекет жне ыты пайда болуы жніндегі теорияларды айсысын зерттеп зерделеді?

A. Патриархалды : В: кштеу теориясын : С: психологиялы . Д: тапты: Е:органикалы

6.Мемлекет пен ыты п.б.тапты теория трысынан тсіндіруді сынан алымдар:

Нса 2

1.Азамат пен мемлекет арасындаы арым-атынастарды басты аидасы:

A. Мемлекет пен Р азаматыны зара жауапкершілігіні аидасы

B. Тедік аидасы

C. рбір азаматты міндеттілігі аидасы

D. Азаматты мемлекеттік билікке баыну аидасы

E. Азаматты мемлекетке атысты тек ана ытары басты аидасы

2.Р аумаында шетелдік мемлекеттерді ксіподатарыны ызметіне:

A. Жол беріледі

B. Шетелдік мемлекетті кєсіби одатары Р бекітілген халыаралы шарттар шеберінде рекет еткен жадайда жол беріледі

C. Жол берілмейді

D. Шетелдік мемлекетті ксіби одаыны жарысы Р занамалы актілеріне айшы келмеген жадайда жол беріледі

E. Оларды ызметтері мемлекеттік ауіпсіздік мдделеріне айшы келмеген жадайда жол беріледі.

3.Ауматы сайлау комиссияларын мслихаттар мыналарды сыныстары негізінде сайлайды:

A. Облыс кімдеріні

B. Р азаматтарыны

C. Депутаттыа кандидаттарды

D. Саяси партияларды

E. Мєслихат хатшыларыны

4.Р кіметіні рамына кімдер кіреді?

A. Р Премьер- министрі, Премьер- министрді орынбасарлары, министрлер жне зге де лауазымды тлалар

B. Премьер – министр, министрлер, мемлекеттік комитеттерді траалары

C. Р Премьер-министрі, орынбасарлары, министрлер, мемлекеттік комиттер мен агенттіктерді траалары

D. Р премьер – министрі, министрлер, агенттіктермен баса да ведомоствалар траалары

E. Р премьер – министрі, министрлер, агенттіктер траалары мен облыс кімдері

5.Р Конституциялы Кеесіні рамына анша адам кіреді?

А,7 адам В,15 адам С,4 адам Д,8 адам Е,10 адам

Нса 3

1.Р Конституциясы бойынша берілген азаматтарды леуметтік-экономикалы ытары мен бостандытары:

A.денсаулыты сатау, меншік иесі болу, білім алу

B.за жобаларын талылауа , оамды жне діни бірлестіктерді ру

C.мір сру, меншік иесі болу.отбасын ру

D.басару істеріне араласу, діни бірлестіктерді ру

E.бірлестіктерді ру

2.азастан Республикасыны коституциясы егемендік алганнан бері неше рет абылданды жне ашан?

A.1993 ж. 25 азан, 1995 ж. 30 тамыз - 2 рет

B.1991 ж. 25 атар - 1 рет

C.1992 ж. 1 шілде, 1993 ж. 15 араша,1995 ж. 30 тамыз-3 рет

D.1993 ж. 15 араша

E.1992 ж. 1 шілде

3.азастан Республикасыны кіметін кім рады?

A.Президент B.Халы C.Конституциялы кеес D.Сот E.Парламент.

4.Азаматтарды конституция бойынша берілген міндеттері:

A.Азаматты борышын теу, салы тлеу, конституцияны сатау

B.Ебек ету, отбасын ру, білім алу

C.мір сру, сайлауа атысу

D.Орган арасындаы атынас

E.салы тлеу

5. Нормативтік ыты актілер неше топа блінеді?

A,2 B.3 C.4 D.5 E.

Нса 4

1.Заны е жоары кші дегеніміз нені білдіреді?

A.Задылы мемлекетті жоаргы кілеті мен за шыарушы органы абылдайды

B.Задарды кшін жоюды абылдаан орган ана жасайды

C.Барлы ы актілер задара айшы келмеуі тиіс

D.За стем E. кілеттілігі

2.Мемлекетті функциялары /ызметі/ нешеге блініп топталады?

A.3;В) 2; С) 4; D 5;Е) 6

3.Азаматты ы бзушылы дегеніміз -

A.Ксіпорындар мен мекемелерді ішкі тртібіне нсан келтіретін ыа арсы рекет B.Белгілі бір тланы рекеті мен рекетсіздігі

C.Мемлекеттік немесе оамды басару тртібіне, азаматтарды меншігіне, ыы мен бостандыына нсан келтіру масатында жасалан ыа арсы кінлі рекет

D.Засыз рекеттер, E.заа айшы келісім шарт жасау

4.Мміле дегеніміз:

A.кездесо жадайларды шиеленісуінен пайда болатын мінез-лы

B.заа айшы келетін белсендігі C.азаматтара заа сйкес іс рекеті

D.ыа арсы кінлі рекет E. інез-лы ережесі

5.ыты реттеу тсілдерін крсетііз:A. Мжбр ету, сендіру

B.бастапќы тсіл, туынды тсіл C. позитивтік міндеттеу, тыйым салу, рќсат ету

D.мемлекеттік-биліктік нсќама, бйрыќтар, жарлытар, кімдер

E.кімгерлік, рсат ету, нормативтік

Нормативтік-ыты актілер:

1. азастан Республикасыны Конституциясы 1995 жылы, 21.05.2007 ж.

2. «азастан Республикасыны туелсіздігі» туралы азастан Республикасыны Конституциялы заы. 16.12.1991 ж.

3. азастан Республикасы кімшілік-ауматы бліністері туралы азастан Республикасыны заы 08.12.1993 ж.

дебиеттер:

1. Баянов Е. Мемлекет жне ы негіздері. Оулы. Жеті Жары: А,

2001 ж.

2. Дулатбеков Н, Амандыова С, ТурлаевА; Мемлекет жне ы негіздері. Фолиант. Астана; 2001 ж.

3. Алексеев С.С. «Государства и права» М, 1994 ж.

4. Жоламанов К; Мхтарова А; Таукелев А; Мемлекет жне ы теориясы. А; 1999 ж.

5. Адарбек Т. Мемлекет жне ы теориясы. Оулы. Алматы 2003ж

2-таырып: ы теориясыны негіздері,мемлекет жнеы теориясыны алыптасыуы мен дамуыны тарихы

Практикалы сабаты жоспары:

1. Мемлекет жне ыты пайда болуы

2. Мемлекет пен ы тсінігі жне белгілері

3. Мемлекет нысаны. Мемлекет механизмі

4. ыты айнар кздері. ы жйесі

5. ыты атынастар

6. ы бзушылы тсінігі мен трлері

Сабаты масаты: мемлекет жне ыты ымы мен негізгі категорияларына тсінік беру

Баылау сратары:

1. Мемлекетті алашы ауымды оамнан айырмашылы белгілері

2. ы нормасыны алашы ауымды рылым нормасын ерекшелігі неде?

3. ы жйесіне андай элементтері кіреді?

4. Мемлекет механизміні рылысына андай элементтер іреді?

5. ы тсінігі жне белгілерін атаыз?

6.ыты айнар кздерін атаыз?

7. ы олдану актісі мен сатылары….

8. Коамны саяси жйесі…

9. азастан Республикасы ыты, леуметтік мемлекет ретінде?

10. Нормативтік ыты актілерді иерархиясы.

Глоссарий:

Абсолюттік монархия – монархиялы басару нысаныны бірі.бір адамны – монархты шексіз мемлекеттік билігін сипаттайды

Автономия – мемлекет жеріні бір блігіні зін - зі билеу нысаны, ішкі мселесіні шешудегі еркіндігі мен сипаты

Вето– парламент абылдаан за жобасына мемлекет басшысыны ол оюа арсылыы

За– ерекше жадайдаы за шыару органдарыны билігімен абылдаан, халыты еркін білдіретін аса маызды оамды атынастарды реттейтін, жоары задылы кші бар нормативтік акт

Мемлекет – белгілі аума клеміндегі саяси билікті йымы

Азаматты оам – адамгершілік, діни, лтты леуметтік – экономикалы, отбасы атынастарыны жне институттарыны жиынтыы

Мемлекеттік аппарат – мемлекетті алдындаы негізгі масаттары, міндеттері іске асыруа ажетті мемлеекттік органдарды жиынтыы.

Демократиялы режим – мемлекеттік

Дуалистік монархия – шектклген монархия тріне жатады, конституция клемінде рекет етеді

За шыару билігі– халыпен сайланан орган, за шыару арылы оамны даму стратегиясын жасауа арналан.

· Тапсырма:

Тменде крсетілген кестелерді толытырыыз:

1. За ылымдарыны жйесін талдап толтырып берііз.

Тапсырма: рбір за ылымыны салаларына ысаша анытама беру.

За ылымдарыны жйесі

Жалпы теориялы за ылымы

Мемлекет пен ы туралы жалпы тарихи ылымдар: _____________________________ _____________________________ _____________________________

Салалы за ылымдары: ___________________________ _____________________________ ___________________________

олданбалы за ылымдары: _______________________________ ___________________________ ______________________

Тапсырма:«Мемлекетті пайда болу теориялар» атты таырыпа Портфолио дайындау.

«Мемлекетті функциялары» деген таырыпта кестені толтырыыз.

Мемлекетті ішкі функциялары	Мемлекетті сырты функциялары

Тапсырма: Мемлекетті пайда бол теориялары ежелден-а адамдарды толандырып, оларды ызыушлыын туызып келді. Мселен; Ж.Ж. Руссоны келісім теориясы:

- Мемлекет пайда болуы келісім шарт теориясы негізінде пайда болды.

- Озбырлы теориясы мжбрлеу факторларын мемлекетті пайда болу жне даму процестеріндегі бірінші себебі деп санады. (Дюринг, Гумплович, Кауцкий).

– Диалектикалы-материалистік теория мемлекетті пайда болуын табии-тарихи себептермен- ндіріс аржысына жеке меншікті пайда болуымен, оамны тапа блінуімен, шиеленіскен леуметтік келіспеушіліктер мен арсыласулар тудыратын оларды тесіздігімен, тапты арама-айшылыты ымырасздыымен тсіндіреді. (Маркс, Энгельс, Ленин).

– Мемлекетті пайда болуын адам психикасыны кріністеріністерімен: баыну ажеттігімен, еліктеумен, алышы ауымды оамны жоары топтарына туелділікті сезінумен, белгілі бір рекет трлеріні ділдігін тсіну мен жне т.б. байланыстырады. Психологиялы теория кілдеріні атарынан Л. Петражицкий мен Г. Тардты атауа болады.

а). Жоарыда келтірілген Мемлекетті пайда болу себептері туралы біратар теориялар бар, оларды негізгі позициялар андай еді?

б). Мемлекет пен ыты пайда болу негізгі теориялары не себептен кп деп ойлайсыз?

в). Барлы лттарда мемлекетті пайда болуыны жалпы алы шарттары андай деп санайсыз?

«Мемлекетті пайда болу туралы теорияларыны» анытамаларын толтырыыз.

Мемлекетті пайда болуы туралы теориялар:

Теологиялы -

Патриархалды -

Шартты -

Кштеу теориясы

Психологиялы -

Органикалы

Ирригациялы

Материалистік

Тапсырма: Парламентті монархияны белгілерін талдап берііз.

Кестені толтырыыз.

ыты белгілері

Тапсырма: Дуалистік монархияны белгілерін атаыз.

ыты реттеушілікті негізгі рамды бліктерін атаыз...

Тапсырма:

Кестені толтырыыз. ы салаларыны жіктеіз.

Конституциялы ы
Негізгі салалар

Процессуальды ы

Арнайы сала
Кешенді сала

Тапсырма: Мемлекет адамзат дамуыны белгілі бір кезеінде пайда болып алыптасуына байланысты, мемлекетті формаларымен, оны леуметтік жаы мен функцияларыда зіндік ызмет атарады.

а) Мемлекетті формасы дегеніміз не?

б) Мемлекет формасындаы ш негізгі элементті атаыз?

в) Басару формасы дегеніміз не? Монархиялы жне республикалы басару формасын ысаша малмат берііз..

г) Беларусь Республикасында не себепті аралас республикалы басару формасы? Аралас басару формасыны ерекшелігі неде деп ойлайсыз?

Мнжазба таырыптары:

1. Мемлекетті пайда болуыны негізгі теориялары

2. Мемлекет тсінігі жне белгілері

3. Мемлекетті рылыс нысаны

4. ыты норма тісінігі мен рылымы

Блиц-тесттер:

1. Мемлекеттік органдар рекетіні ауматы сипатына байланысты бола алады:

A) Федералды;

B) Жалпы кіметті;

C) Алалы;

D) ы жасаушы;

E) кілді.

2. ыты негізгі аидалары:

A) Демократизм, ділдік, бостанды, тендік;