Іс жргізу мерзімдерін тотатат тру

 

Р АІЖК 127-ші бабыны 1 блігіне сйкес, барлы аяталмаан іс жргізу мерзімдеріні аымы іс жргізуді тотата трумен тотатыла трады. Мерзімдерді тотата тру іс жргізуді (іс бойынша ндірісті) тотата тру шін негіз болан мн-жайлар туындаан уаыттан басталады. Іс жргізу айта басталан кннен бастап іс жргізу мерзімдеріні аымы жаласады.

Азаматты іс жргізуді тотата тру мселелері Р АІЖК 19-шы тарауыны нормаларымен реттеледі. Бл іс жргізу рекеті заи манызы бар сот актісі болып табылады, ол жзеге асырылан со сот йарымымен белгіленген мерзім аралыында азаматты іс бойынша тыдау жргізілмейді.

Іс бойынша ндірісті тотатылан мерзімі істі шешуге замен белгіленген мерзімге кірмейді, яни талап арыз ндіріске абылданан кні мен іс брйынша шешім абылдау кні аралыындаы кезе замен (АІЖК 174-ші бабы) белгіленген істі арау мерзіміне кірмейді.⁶⁶

Р АІЖК 251-ші бабына сйкес іс жргізуді тотата тру дербес іс жгізу жаты – йарым шыару жолымен рсімделеді. Іс жргізу занамасыны талаптарына сйкес іс жргізуді тотата тру негіздемелерін міндетті жне жол берілетін трлеріне блуге болады.

Р АІЖК 242-ші бабымен сотты іс жргізуді тотата тру міндеті ретелген. Бл бапта сотты істі тотата труны алты негіздемесі кзделген. Сонымен, сот

1) егер даулы ы атынасы ы мирасорлыына⁶⁷ жол беретін болса, істе тарап болып табылатын азамат айтыс боланда немесе зады тла айта рылан, таратылан;

2) тарап рекет абілеттілігінен айырылан;

3) жауапкер азастан Республикасы арулы Кштеріні жауынгерлік іс-имылдара атысушы блімдерінде, баса скерлері мен скери рамаларында болан, немесе азастан Республикасы арулы Кштеріні жауынгерлік іс-имылдара атысушы блімдерінде⁶⁸, баса скерлері жне скери рамаларында жрген талап оюшыдан тініші болан;

4) азаматты, ылмысты немесе кімшілік сот ісін жргізуде⁶⁹ аралып жатан баса істі шешілуіне дейін бл істі арауды ммкіндігі болмаан;

5) егер іс бойынша олданылуа тиісті за немесе баса нормативтік ыты акті адамны жне азаматты Конституцияда бекітілген ытары мен бостандытарына ысым жасайтындыын байаан жне осы актіні Конституццияа сай еместігін тану туралы азастан Республикасыны Конституциялы Кеесіне тініш жасаан, сондай-а Конституциялы Кеес баса сотты бастамашылыымен осы іс бойынша олданылуа тиісті нормативтік ыты актіні конституциялылыын тексеріп жатандыы белгілі болан;

6) ыты кмек крсету жніндегі тапсырмамен шет мемлекетті сотына тініш жасаан

жадайларда іс бойынша іс жргізуді тотата труа міндетті.

Р АІЖК 242-ші бабыны 5 жне 6 блігіндегі негіздер соттарды тжірибесінде те сирек олданылады, себебі кез келген іс бойынша Конституциялы Кееске жгіну негіздерін сот ажет деп таппайды. Осыан арамастан бл негіздер бойынша істі тотата тру нормасы траты сот тжіребесін алыптастыруда барынша маызды рл атарады.

Р АІЖК 243-ші бабымен сотты істі тотата тру ыы реттелген. Сот:

1) тарап азастан Республикасыны арулы Кштерінде, баса скерлерінде жне скери рамаларында шаыру бойынша скери ызметте болан немесе ол баса да мемлекеттік міндетті орындауа тартылан;

2) тарап істі арау мерзімінен асатын мерзімде ызметтік іссапарда болан;

3) тарап емдеу мекемесінде болан немесе оны сота келуіне кедергі жасайтын сыраты болан жне ол медициналы мекемені жатымен расталан;

4) жауапкер азастан Республикасы АІЖК 135-ші бабында кзделген жадайларда іздеуде болан;

5) сот сараптама таайындаан;

6) аралып жатан іс бойынша ыты кмек крсету жнінде (баса) сота тініш тапсырылан⁷⁰;

7) бала асырап алу туралы азаматты істер бойынша ораншылы жне аморшылы органы асырап алушыларды трмыс жадайын зерттеуді таайындаан⁷¹

жадайларда іске атысушы адамдарды тініші бойынша немесе з бастамашылыымен іс бойынша ндірісті тотата тру алады.

Р АІЖК 244-ші бабында іс жргізуді тотата тру мерзімдері блік аталып ткен.

Тотатылу негіздемелеріне арай бл мерзімдер сот йарымында атап крсетілген кезе аяталан немесе наты жадай туындаанда аяталады (науас адамны медициналы мекемеден шыуы, іске атысушы тланы іссапардан оралуы, баса сотпен іс бойынша шешім (кім, аулы) шыарылуы).

Іске атысушы тлалар істі тотата тру туралы сотты процессуалды шешімімен келіспеі ммкін.

Р АІЖК 245-ші бабына сйкес, сотты іс бойынша іс жргізуді тотата тру туралы йарымына іске атысушылар шаым келтірулері ммкін. Прокурор сот йарыма наразылы келтіру ыына ие.

Іс жргізуді айта бастау дербес іс жргізу рекеті болып табылады. Р АІЖК 246-шы бабына сйкес, істі тотата труды туызан мн-жайлар жойыланнан кейін іске атысушы адамдарды арызы бойынша немесе сотты бастамашылыымен іс жргізу айта басталады.

Іс жргізу айта басталан кезде сот іске атысушы адамдара салалы занамамен жалпы ережелері бойынша іс жргізуді айта басталаны жнінде хабарлайды. Істі тотатуа негіз болан мн-жайларды жойыланы туралы іске атысушылар млімдейді, ал іс жргізуді айта бастау туралы шешімді сот з бетінше жне з бастамасымен абылдайды.

Іс жргізу айта басталаны туралы іске атысушылара хабарлама берілуі тиіс. Олара міндетті трде хабарлама берілуі ажет, себебі іске атысушыларды сот процесіне дайындалуа жеткілікті уаыты мен сот хабарламасына сйкес дер кезінде сота келу ммкіндіктері болуы керек.

Іс жргізуді айта бастау туралы йарымшыарылан со баса йарыммен істі кезекті тындалатын уаыты мен орны белгілінеді, біра, сот тжірибесінде бл екі сра та бір йарым шыару жолымен шешіледі.

 

⁶⁶Азаматты іс егер 3 ай мерзімде аралып бітірілсе, ал ол ш айды бір айы бойы іс бойынша ндіріс тотатылып трса, онда істі аралу мерзімдері бзылан болып есептелмейді.

⁶⁷Мирасорлы бойынша ы ауысуы азаматты за нормаларына сйкес жзеге асырылады.

⁶⁸Бл негіздеме жауапкерге де талап оюшыа да тиесілі, біра іс жргізу занамасы бойынша шешім абылдау процедурасы р трлі. Сотты істі тотата труы шін жауапкерді Р арулы Кштерді жауынгерлік іс-имылдара атысушы блімдерінде екендігіне кз жетсе боланы. Ол рекет скери блім басшылыыны анытамасымен, немесе скери комиссириат мліметімен расталуы ммкін. Ал талап оюшы бастамасымен істі тотата тру шін мн-жайларды тек жатты растау жеткіліксіз. Талап оюшы істі тотата тру себептерін крсете отырып сота тініш жазуы тиіс.

⁶⁹Бірінші сатыдаы сотта азаматты істі арап жатан сот шін зара байланысты азаматты істер бойынша шешімдер біріне-бірі айшы келмеуі барынша маызды. Бл (зара байланысты) істер бір сотты р трлі судьяларымен арастырыла алады. Мысалы, талап оюшы бір сотта жауапкерден жол клік оиасы салдарынан келтірілген материалды зиянды теуді срайды. Ал екінші сотта жауапкер оны жол клік ережелерін бзаны шін кімшілік жауапкершілікке тартылуын засыз деп, дау келтіруі ммкін. Мндай жадайда келтірілген материалды зиянды теу туралы іс тотатыла труы тиіс, себебі екінші іс бойынша жауапкерді кінлілігі аныкталмаан жадайда, онда азаматты іс бойынша зиян млшерін одан ндіріп алуа болмайды.

⁷⁰Осы ережені нормативтік редакциясы: «6) аралып жатан іс бойынша ыты кмек крсету жнінде сота тапсырылан тінішті».

⁷¹Осы ережені нормативтік редакциясы: «7) ораншылы жне аморшылы орган бала асырап алу ісі жнінде асырап алушыларды трмыс жадайын зерттеуді белгіленген....».