Істі арауды кейінге алдыру
Р АІЖК 187-бабына сйкес іске атысушы адамдар здеріні келмеу себептері туралы сота хабарлауа жне бл себептерді длелді екендігіне длелдемелерді сынуа міндетті. Іске атысушы адамдарды біреуі сот отырысына келмеген жадайда (олара хабарлананы жнінде мліметтер жо болса), онда істі арау кейінге алдырылады. Егер іске атысушы адамдар сот отырысыны уаыты мен орны туралы тиісінше хабарланса, оларды келмеу себептері длелді деп танылан жадайда сот істі арауды кейінге алдыра алады.
Сот отырысыны уаыты мен орны туралы тиісінше хабарланан іске атысушы адамдарды айсыбірі келмеген жадайда, егер оларды келмеу себептері длелсіз деп танылса, сот істі арауа ылы.
Сот отырысыны уаыты мен орны туралы тиісінше хабарланан жауапкер келмеген жадайда, сырттай іс жргізу тртібімен, егер келмеу себептері туралы мліметтер жо болса, не сот оны келмеу себептерін длелсіз деп тапса, не жауапкер іс бойынша іс жргізуді асаана созып отыр деп танылса, сот істі арауа ылы. Сонымен, жауапкерге атысты занамада жекелеген ережелер кзделген (оан тиісінше хабар берілген жадайда); сот Р АІЖК 260-шы бабымен бекітілген ережелерді басшылыа алып, сырттай іс жргізу тртібімен оны атысуынсыз істі арай алады.
Тараптар соттан істі оларды атысуынсыз арау жне олара шешімні кшірмесін жіберу жнінде жазбаша трде тінуге ылы. Егер бл істі мн-жайлары бойынша ажет болса, сол тараптарды сот отырысына атысуын міндетті деп тани алады.
Сот отырысыны уаыты мен орны туралы хабарланан іске атысушы адамны кіліні келмеуі істі арауа кедергі бола алмайды, біра сот дауды талылау барысында ол тланы атысуы міндетті деп табуы ммкін. Іске атысатын адамны тініші бойынша сот оны кілі длелді себептермен келмеуіне байланысты істі арауды кейінге алдыра алады. Істі арауды кейінге алдырылуы мндай жадайда сот йарымымен рсімделеді, ал бл рекет жалпы ереже ойынша жеке іс жргізу жаты шыаруды талап етпейді. йарым сот мжілісінде жарияланып, отырыс хаттамасына енгізіледі. Осы йарымда азаматты істі кезекті арауы таайындалан кні жне уаыты крсетіледі.
Сот отырысына ку, сарапшы немесе маман келмеген жадайда сот іске атысушы адамдарды істі олар жота арау ммкіндігі туралы пікірін тыдап, сотта іс арауды жаластыру немесе оны кейінге алдыру туралы йарым шыарады. Егер іске атысушы тараптарды бірі сот жргізілетін тілді білмесе, ал сот отырысына аудармашы келмеген жадайда, егер аудармашыны ауыстыру ммкіндігі болмаса, сот істі арауды кейінге алдыру туралы йарым шыарады.
Егер шыарылан ку, сарапшы, маман немесе аудармашы сот отырысына сот длелді емес деп таныан себептер бойынша келмесе, олар кімшілік ы бзушылы туралы задара сйкес кімшілік жазаа тартылуы ммкін. Р АІЖК 119-шы бабына сйкес олар сондай-а сота еріксіз келтірілуі де ммкін.
Р АІЖК 189-шы бабымен арауды кейінге алдыруды жалпы шарттары реттелген. Осы Кодексте кзделген, сондай-а судьяны зі ажет деп тапан жадайларда істі арауды кейінге алдыруа жол беріледі. Бл мселе бойынша судьяны тжырымы шынайы мн-жайлара негізделуі тиіс, оларды атарында мыналар болуы ммкін:
- іске атысушыларды біреуіні денсаулы жадайыны болмауы;
- жмыс кніні уаыты аяталуы;
- іс бойынша осымша длелдемелерді талап ету (срату) ажеттілігі;
- сот тапсырмасын орындау жне т.б.
Істе дауды шешуге длелдемелер жеткілікті болан жадайда за бойынша талапкер азаматты істі оны атысуынсыз арастыру туралы зіні тініш білдіру ыын пайдалана алады. Алайда, іс бойынша шешім шыана дейін жауапкер тарапынан арсы талап берілсе жне ол арсы талап іс жргізуге абылданып ойса, онда талап оюшы сота шаырылмастан бір мезгілде екі (бір біріне арсы) талап бойынша шешім абылдауа жол берілмейді.
Келесі сот мжілісін таайындау барысында істі талылауа ажетті уаыт жеткілікті болуы шін судья ендігі болатын процесті алдын ала жоспарлауы тиіс. Мысалы, іске атысушыларды саны кп крделі істерді арастыруды жмыс кніні соына таайындауа болмайды, олай боланда істі кейінге алдыру жне адамдарды айталап шаыру салдары туындауы ммкін.
Уаытты жне істі арастыру мерзімдерін немдеу масатында, егер сот отырысына тараптар атысып отырса, істі арау кейінге алдырылан кезде сот шаыру бойынша келген кулардан жауап алуа ылы. Егер сот отырысына тараптар атысып отырса, ондай рекеттерге замен жол беріледі. Тараптарды кулара з сратарын ойып, оларды крсетулері бойынша тсініктемелерін беруге ммкіндіктері болуы керек. Істі арау басталана дейін кулардан жауап алынандыы оларды екінші рет шаыруды жоа шыармайды, біра оан тек ажет болан жадайларда ана жол беріледі.