Первая буква — состояние нейтрали источника питания относительно земли
Дегей
Ала ттынушыларын электрмен амтамасыз ету слбасын жазыыз.
Жеке екі жаты жабдыталатын магистральді слбасын тсіндіріп берііз
Электрлік ораныс шаралары.
TN-S электрлік ораныс жйесі
TN-C-C электрлік ораыс жйесі
TN-C-S электрлік ораыс жйесі
Ораныс шу рылысыны жмыс істеу принципі
КВ токты сыйымдылы токтарын не шін жерге жалау керек?
Жерге жалау немесе жерлендіру не шін олданылады?
Алалы электр жйелеріндегі кернеу шыындары
Ыса тйыталы токтарыны есептеу мен ауіпі тралы айтыыз
Шиналар, РП изоляторлар, ТП айырыштар мен жктемені шіру туралы жазыыз
Кштік ажыратыштар.
Вакуумды ажыратыштар
Кштік кабельдерді заымдану аймаын табу
Кернеуі 1кВ дейінгі электр жйелерін орау
Кернеуі 6-10кВ арасындаы электр жйелерін орау
Асын кернеуден орау
Электр энергиясыны шыынын анытау
Екі жаты ондырыны есептеу
Дегей
1.ала тутынушыларынын Электрмен амтамасыз ету слбасын жазыыз.
“МАЭК-Казатомпром” ЖШС облыстаы энергия ндіруші жалыз ксіпорын жне облысты 90%-нан астам ттынушыларын энергиямен амтамасыз етуші йым болып табылады.
“МАЭК-Казатомпром” ЖШС Маыстау облысын электр энергиясымен, ал Атау аласы мен оан жаын орналасан аудандарды ауызсуымен амтамасыз етеді. Энергия кешенінде электр энергиясын ндіру бойынша орнатылан уаттылы 1342 МВт райды, олдаы уаттылыы-980 МВт, жылу энергиясы -1101 Гкал; тазарту тщыландыру ондырыларыны (ТТ) олдаы уаттылыы -2825ти/саатты, ауызсуды дайындау бойынша тулігіне 70 мы текше метрді райды. 2009 жылы ксіпорын 4018,6 млн. кВт.са. немесе 2008 жыла араанда 97,7 % ндірді. 2011 жылы электр энергиясын ндіру 4 506,3 млн. кВт.саатты рады. Облыс елді мекендерін электрификациялау 100 %-а жетті.
Маыстау облысыны инвестициялы тартымдылыына байланысты экономикасыны арындап жоарылауы энергия орларын ттынуды шыл артуына келді. Айма ттынушыларын электрмен сенімді амтамасыз етілуіні кепілі трлендіру кздері мен электр желілері нысандарыны озы дамуы болып табылады. «МАЕК-Казатомпром» ЖШС базасында уаттылыы 250 МВт бу-газды энергия блогыны рылысына атысты мселелер аныталуды.
ала жне облыс аудандарындаы электр уатын тасымалдау электр желілері бойынша «Маыстау электр желілік тарату компаниясы» («МЭТК» А) А-мен, Атау аласы бойынша «АЭЖБ» МК-мен жзеге асырылады.
азіргі уаытта электрмен амтамасыз ету желісіні жалпы затыы 8699,26 шаырымды, ТС, КТС-1262 бірлік, оны ішінде коммуналды меншіктегісі-2812,03 шаырымды, жеке меншікке тиесілісі-5611,52 шаырымды райды. Тозыы жеткен желілер 63,5 %-ды, оны ішінде коммуналды меншікке тиесілісі-823,68 шаырымды немес 24,4%-ды райды. Берілген крсеткіштерді басым рамдас блігін 52% немесе 360 шаырымды алып жатан Атау аласына арасты желілері, ТС, КТС райды.
Осыан байланысты «МЭТК» А, «АЭЖБ» МК тарапынан жыл сайын олда бар электрмен амтамасыз ету желілері мен ТС-ге аымдаы, крделі жндеулер мен айта деулер жргізіледі. 2012 жылы ксіпорындардыі з аражатыны есебінен 693,55 шаырым, 592 ТС жндеуден ткізілді. Атау аласында республикалы бюджетті масатты трансферті есебінен 211,562 млн. теге сомаа 20 бір трансформаторлы осалы станцияларды екі трансформаторлыа алмастыру арылы айта жаырту жмыстары жргізілуде. Сонымен атар, 300 млн. теге сомасына Жаазен аласында олданыстаы трансформаторлы осалы станцияларды, тарату пункттерін айта жаырту жне кеейту жмыстары жргізілуде. Электр уатын есептеу ралдарымен амтамасыз ету 100%-ды райды.
Ірі мнай ттынушыларыны электр жктемесі сімін теуді амтамасыз етуі шін жне “МЭТК”А-ны электрмен сенімді жне здіксіз амсыздандыруын амтамасыз етуге арналан электр желілеріні жеткілікті дегейдегі тасымалдау абілетімен амтамасыз етуге жне айматы электрмен сенімді рі здіксіз амсыздандыру шін осымша апатты сызбаны нсасын зірлеуге ммкіндік беретін 2015-2019 жылдара арналан Инвестициялы бадарлама зірленді.
Энергиямен амтамасыз ету жне энергияны тиімділігін арттыру бойынша мселелерді шешу масатында Маыстау облысы кімдігі тарапынан облыстаы энергиямен амтамасыз ету саласындаы ірі энергетика ксіпорындарымен жмыстар жргізілуде. Аталмыш ксіпорындар тарапынан энергиямен амтамасыз ету, жабдытарды жетілдіру, «МЭТК» А, «АЭЖБ» МК нысандарында электр уатын баылау мен есептеуді автоматтандырылан жйесін енгізу, жарытандыру желілерінде энергия немдеу шамдарын пайдалану бойынша кешенді жоспарлар зірленді.
Атау аласы бойынша электр энергиясын сыну жне таратумен айналысатын “АЭЖБ” МК-да АСКУЭ-ні ендіру бойынша жмыстар басталды. Длділік класы 0,25-0,5 электр есептеуіш ралдары орнатылады, бл ттынылан энергияны лшеуді длдігін арттырады. Жзеге асырылу мерзімі - 2014-2015 жылдар. Есептеу ралдарындаы апарат ашытытан энергияны пайдалануды шектеуге жне пайдаланан электр уаты шін уаытылы тлемеген ттынушыны тотан ажыратуа ммкіндік береді.
Атау аласыны 108 осалы станциясында СЖ БАЖ (Сырты жарытандыруды басаруды автоматтандырылан жйесі) телеметриялы жабдыы орнатылды.
Телеметриялы жабдытар мен кп тарифті есептеу ралдарын орнату кше жарытарыны жану уаытын ысартуа жне тлемде.
2.Жеке екі жакты жабдыталатын магистральді сулбасы.
1. Желіні топологиясы – бл компьютерлерді, кабельдерді жне баа желілік рауыштарыны орналасуыны физикалы мінездемесі. Желіні тополгиясы компьютерді желідегі рекеттестігіні тсілін анытайды. Барлы желілер ш базалы топологияны негізінде рылады:
- Шина (Bus);
- Жлдыз (Star);
- Саина (Ring).
2. Егер компьютерлер бір кабельді бойында осылып трса мндай топология шина деп аталады.
Шина топологиясыны желісінде мліметтер желіге тек бір компьютермен уаытты бір стінде беріледі.
Апаратты алушыны апаратты берушіні жне берілген апаратты мекен-жайы крсетілген электрлік сигналдар трінде беріледі. Берілетін апаратты барлы компьютерлер «естиді», біра оны тек алушыны мекен-жайы сйкес келетін ана абылдайды. Апаратты беру кезінде алан компьютерлер мліметтерді бере алмайды, олар тек желіні «тыдап» жне беруді аяталуын ктеді. Желі «босаан» кезде (мліметтерді беру аяталанда), бірінші, болып апаратты берем деушілер зіні апаратын беруді бастайды.
3. Шина – пассивті топология, онда компьютерлер желі бойынша беріліп жатан мліметтерді беріп, тыдайды, біра оларды кшейтпейді, сондытан желілік кабельді зындыы жне желідегі компьютерлерді саны сигналды шуімен шектелген. Активті топологияларда компьютерлер мліметтерді кшейтеді жне оларды ары арай желі бойынша береді.
4. Шина типіндегі желілерде желіні жмыс істеу абілеттілігін бзушылыа келетін кабельді екі шетінде сигналды кп бгеуілдер пайда болады. Электрлік сиганладрды бейнесіні алдын алу шін кабельді шеттерінде осы сигналдарды бойына сііретін «терминаторлар» ойылады. Кабельді екі зігін осу шін «BNC-баррел-конектор», деп аталатын арнайы ауыстырыш олданылады, кабельді аятау шін «BNC-конектор» ажыратышы олданылады, ал компьдерді екі кабелін крші компьютерлерден желілік платаа осу шін «BNC-T-конектор» ызмет етеді.
5. Кабельді зындыын кбейту шін «репитерлер» олданылады, екі баытта кшейтетеін жне айта жаартатын лсіз санды сигнал. Репитерлерді белсенді BNC-баррел-конектор ретінде пайдалануа болады.
Репитер
6. Егер компьютерлер бір нктеден шыып тран кабель сегменттеріне осылып трса, (HUB концентраторы) мндай топология жлдыз деп аталады. «Жлдыз» топологиясында барлы компьютерлер желіні сегменттеріні кмегімен орталы рауыштара осылады, бл (HAB) концентраторы деп аталады. Беріп тран компьютерді сигналдары концентратор арылы барлы алан компьютерлерге тседі. Бл желіні тез рекетін кбейтеді. «Жлдызда» мліметтерді беру технологиясы детте «шина» топологиясымен сас. Сондытан «жлдыз» - бл орталы кшейтетін жне комутациялайтын жабдыы бар «шина» деп есептеуге болады. Концентраттар активті (кшейтетін) жне пассивті (желіні кшейтусіз осатын), сонымен атар гибридтік (пассивті жіне активті режимде жмыс істей алатын) болады.
 |
7. Егер компьютерлер осылан кабельдер саинамен бекітілсе, мндай топология «саина» деп аталады.
 |
Сурет. 4. «Саина» типіні желісі
Саина топологиясында сигналдар бір баытта саина бойынша беріледі (саат тілі бойынша) жне рбір компьютер арылы теді. Бл технологияда рбір компьютер репитер болып табылады, ал мліметтерді «маркерді» пайдалану арылы «саина» бойынша апараттарды беру деп аталады. Маркерді беру кезінде (мліметтері бар арнайы микрофайл) ол бір ізділікпен бір компьютерден басаа оны мліметтерді беретін абылдамайынша беріліп отырады. Маркерді абылдаан («алып алан») компьютер оан берілетін апаратты, зіні мекен-жайын жне алушыны мекен-жайын орналастырады. Бдан кейін маркер ары арай саинаа жіберіледі. Маркермен мліметтер рбір компьютер арылы маркерде крсетілген алушыны мекен-жайымен мекен-жайы сйкес келмейінше тіп отырады. абылдаушы компьютер маркерді алады, одан мліметтерді алып, маркерге стті абылданан апаратты кодын орналастырады жне згертілген маркерді ары арай саина бойынша жіберген компьютерге жібереді. Жіберген компьютер расталан маркерді алып оны саинадаы келесі компьютерге (маркерді «босатып») береді.
8. «Саина» топологиясында мліметтерді беруде рбір компьютер жіберу шін тепе-те уаыт квантын алады, мліметтерді жіберуге деген бсекелестік жне монополия болмайды.
3. Электрлік ораныс шаралары
Жалпы электр ауіпсіздігіне байланысты ндіріс 3 топа блінеді:
1. электр ауіпсіздігі жо блмелер;
2. ауіпсіздігі жоары блмелер;
3. ауіпсіздігі те жоары блмелер.
Соларды ішінде:
1- ші топа жататын блмелер – 150С-тан 200С-а дейін, едендері то ткізбейтін, жне то ткізетін темір бйымдары жо блмелер, бан жататындар - кімшілік блімшелері, жылы йлер, трмысты йлер.
2- ші топа жататын блмелер – ра, салын, ша тозаы кп блмелер. Бл блмелерге жататындар, бан жататындар - насосты станциялар, танспортты станциялар, элект станциялары.
3- ші топа жататын блмелер – блмелеріні ішіш ылалды, абыраларына, есік –терезелеріне ша-тоза кп тратын блмелер. Бан жататын блмелер – просеивательный отделение, бесторный хранение муки, бродильный, помещение пивзавода.
ндірістегі электр ауіпсізідігін болдырмау шаралары мыналар:
1) изоляция;
2) то жретін тетіктерді оршау;
3) тоты жерге енгізу;
4) токты нолге жалау;
5) тізбекті ажырату;
Токты жерге енгізуді 2 трі бар:
1) жабдыты контурлы жерге енгізу;
2) жерге енгізуді сырта йымдастыру (выносное заземление).
ораныс бйымдары
Электр ауіпсіздіктерінде ораныс бйымдары 2 трге блінеді:
1. жалпы ораныс бйымдары (коллективное вещество);
2. жеке ораныс бйымдары (индивидуальное вещество).
1) жалпы ораныс бйымдарына жататындар: ораныс штанглері; электр тогын, кернеуін лшейтін приборлар, олаптар, тсеніштер жне оршау бйымдары;
2) жеке ораныс бйымдарына жататындар: очки, каска, противогаз, белбеу.
Жараат алан адама жедел жрдем крсету жолдары – тотан жараат алан адамды ажырату.
Ошауланан ораныс ралдары адамды кернеу астындаы электр ондырыларынан жне жерден ошаулайды.
Барлы ошауланан ораныс ралдары негізгі жне осымша болып блінеді. Негізгі ошауланан ралдарын олданып адам кернеуге осылан то ткізгіш бліктерді стауа болады. Сондытан, бл заттарды ошаулаышы электр ралдарыны жмыс кернеуін сенімді стауы керек.
осымша ораныс ралдары негізгі ораныс ралдарымен бірге олданылады, сонымен атар адам кернеуінен орану шараларына жатады.
1000 В а дейінгі жне жоары кернеулерге арналан ондырыларда р трлі ораныс ралдары олданылады.
Кернеуі 1000 В электр рылыларды ошаулайтын негізгі ошаулаыштара ошаулаыш штангілер, ошаулаыш жне то лшегіш ысыштар, кернеу крсеткіштері, ошаулаыш рылылар жне жндеу жмыстарына арналан ралдар (ошаулаыш сатылар, аудандар, габариттер жне т.б.) жатады.
осымша ошаулаыш ралдара диэлектрлік олаптар, диэлектрлік резеке кілемшелері жне осалы ойыштар жатады.
Диэлектрлік олаптар, галоштар жне кілемшелерді (7.1-сурет) арнайы маркалы резекелерден жасайды, оларды электрлік беріктігі жоары болу керек.
Диэлектрлік олаптарды екі трде (1000 В – а дейінгі жне 1000 В – тан жоары рылылара) жасап шыарады жне олар бірнеше лшемдерде болады. Жмыс алдында олаптарды тексереді (тесіктерді жотыына жне т.б.).
4. TN-S электрлік ораныс жйелері
Для электроустановок напряжением до 1 кВ приняты следующие обозначения:
· система TN — система, в которой нейтраль источника питания глухо заземлена, а открытые проводящие части электроустановки присоединены к глухозаземлённой нейтрали источника посредством нулевых защитных проводников;
· система TN-С — система TN, в которой нулевой защитный и нулевой рабочий проводники совмещены в одном проводнике на всём её протяжении;
· система TN-S — система TN, в которой нулевой защитный и нулевой рабочий проводники разделены на всём её протяжении;
· система TN-C-S — система TN, в которой функции нулевого защитного и нулевого рабочего проводников совмещены в одном проводнике в какой-то её части, начиная от источника питания;
· система IT — система, в которой нейтраль источника питания изолирована от земли или заземлена через приборы или устройства, имеющие большое сопротивление, а открытые проводящие части электроустановки заземлены;
· система ТТ — система, в которой нейтраль источника питания глухо заземлена, а открытые проводящие части электроустановки заземлены при помощи заземляющего устройства, электрически независимого от глухозаземлённой нейтрали источника.
Первая буква — состояние нейтрали источника питания относительно земли
· Т — заземлённая нейтраль (лат. terra);
· I — изолированная нейтраль (англ. isolation).