Санитарлы-крсеткіш микроорганизмдер – фекальды ластану индикаторларын сипаттау.

1топ фекальді ластануды индикаторлары – адам жне жылы анды жануарларды ішек микрофлорасыны кілдері:

Ацитобактер

Энтерококки +++ + —
Клостридии +++ ++ ++ ++
Термофилы -/+ -/+ +++ +++
Ескертулер: +++ СКМ те кп кездесуі; ++ СКМ кп; + СКМ болуы; - СКМ болмауы.
Энтерококктар.
1910ж СКМ роліне энтерококктер сынылды. (Enterococcus faecalis Enterocococcus faecium).Ашы су оймаларда ФАТ\ФЕ –ге атынасын анытайды.Мнда ФІТ - фекалді ішек таяшасы , ФЕ –фекалді энтерококктар . ФЕ хлора ішек таяшасынан 4 есе тратыра боландытан крсеткіш 0,1-1 аралыында болса аын суларыны хлорлануы жеткілікті.Осы уаытта Proteus текті бактериялар адам мен жануар асазаны блінділеріні 98% жадайында кездесетіні крсетілген , соны ішінде 82% жадайында – P.mirabilis.
Клостридиялар.
Clostridium perfringens Клостридиялар спораларын сіріп тастауы шін температуралы шок 15-20 мин бойы +78 0С кеес беріледі. ыздыру ажет.Осы СКМ титрін анытау территория жадаиын аып жатан сани-тарлы баылауында
термофилдер, ішек бактериофагтары, сальмонеллалар;
Термофилдер Негізінен споралы , 55-65 0С суші СКМ толы тобы сырты ортада тіршілік етеді. Компоспен жне имен ластану крсеткіші ызметін атарады. и мен компост шіріген кезде температура 600 С-а дейін ктеріледі ,термофилдер кшті кбейеді. Бактериофагтар СКМ ретінде ішек таяшалары бактериофагтар ,колифагтар ,салмонелла ,шигелла фагтары олданады.Фагтар оршаан ортада 9 айдай тірі алады. Олар фекалді ластану крсеткіші ретінде нды фагтар аын сулардан энтеровирустардікіндей жиілікпен блінген.Фагтарды Грация дісімен табу иын емес осылайша атада трізді бірліктерді есептейді. Сальмонеллалар СКМ сияты сальмонеллаларды артышылыы: 1.Сальмонеллалар кп таралан микроорганизмдер, жедел ішек ауруларын тудырады. 2.Сырты ортаа тек адам жне жануар фекальдарымен тсіп отырады. 3.Топырата ,сіресе оларды лкен клемдегі органикалы заттарында кбейеді,біра, таза судада кбеюі ммкін.
Сальмонеллалар
ХХ. 30-шы жылдары У.Вильсон жне Э.Блер сальмонеллаларды СКМ ретінде сынды. СКМ сияты сальмонеллаларды артышылыы: 1.Сальмонеллалар кп таралан микроорганизмдер, жедел ішек ауруларын тудырады, (U I A),басада жедел ішек ауруларыны аналогты патогенезімен эпидемиологиясыны индикаторына ызмет етуі ммкін. Сальмонеллаларды тасымалдаушыларды саны адамдар жне жануарларды арасында айтарлытай. Оларды трып алан суларда да жиі тауып жатады. 2.Сырты ортаа тек адам жне жануар фекальдарымен тсіп отырады. 3.Топырата ,сіресе оларды лкен клемдегі органикалы заттарында кбейеді,біра, таза судада кбеюі ммкін. Суда сальмонеллаларды анытауда тек о нтижелерін ана анытау емес, сонымен атар ЕНС анытауа болады. Сондытан крсеткіштерін эпидемиологиялы жадайлар бойынша баалауа болады.
Candida туыстастыыны саыраулатары.
Соы кездері осы саыраулаты микроорганизімдерді санитарлы-крсеткіштер ретінде олдануа ммкіндіктер шыып жатыр, сондай-а олар азада немі кездеседі: нжісте 10-90% жадайларда,жоары тыныс алу жолдарыны шырышты абаттарында 15-50% ,теріде 1-100% жадайларда кездеседі. ант рамды заттары бар барлы жерлерде кездесіп отырады. Табиатта 1-ші кзі болып адам жне жануарлар табылады. Candidia туыстастыыны саыраулатары оршаан ортаны олайсыз жадайларына те траты болып келеді. Оларды дезинфекцияны эффективті индикаторы ретінде олдануа болады.
стафилококк
стрептококк
2-топтаы санитарлы-крсеткіштік микроорганизмдер
Осы топтаы бактериалар жоары аталандара араанда, оларды СКМ суда , ауада, ст німдерінде. Стафилококктар – бактерияларды ішінде ке тараан топтарыны бірі. Алтын стафилококк оздырыш топырата, ауада, теріде, тыныс алу жолдары мен сілемей абыында тіршілік етеді, ішекті алыпты микрофлорасыны бір блігі болып табылады. Стафилококк тез бзылатын таам німдерінде бірден кбейеді. Негізінен кремнен жасалан ттті німдер, ккніс жне еттен жасалан салаттар, ст жне ст німдері, майа жасалан балы консервілері, дайын аспазды німдерде болады. Таамдар мен дайын німдерді 4-6 С температурасында саталуы тиіс. Бндай температурада стафилококктарды кбеюі жне оларды энтеротоксин блуі тотатылады. Баса санитарлы- крсеткіштік стрептококк (гемолитикалы стрептококк). Оны жоары тыныс алу жолдарыны абыну ауруларымен ауыратын адамдарды 80%-де табылады. Ол гемолитикалы асиетке ие
3-топтаы санитарлы-крсеткіштік микроорганизмдер
Бделловибриодары-1962ж.СКМ ретінде сынылан. Бл аэробты грам теріс таяшар, лшемі 0,25-1,5 мкм. озалады, талшытары бар, баса бактериялармен салыстырында жыртыштар, тек грам теріс таяшаларды заымдайды. Олар суды биологиялы тазарту барысында олданады (жзу бассейіндеріне суды жасанды жолмен жібереді), сонымен атар СКМ-даы ластанан суларда да олданады.Трып алан суларды алдытарында бделловибриондарды млшері 3000 КОЕ/см3 жетеді, жекленген алдытарда 10 КОЕ/см3 жетеді.Бделловибриондарды Грация дісімен бледі, біра олара сынама ою шін индикаторы E.coli K-12 индикаторлы штаммы ажет. Олардын санын атада тзуші бірліктермен анытауа болады. (АТБ/см3). Аэромонадтар – 1969ж. СКМ-ны аэромонадалар ретінде олдану сынылды. Олар трып алан суларда те кп млшерде кездеседі жне олар кшті кбею энергиясына абілетті. Олар трып алан суда, су бырларындаы крсеткіштерге ЖМС трізді сер етуімен крінеді. Суда аэромонадалар кп болан жадайда таамды улануа келуі ммкін.