Картаа тсетін ауданды зерттеу

Карта жасау кезіндегі далалы тсілді пайдалананда, оан ажетті материалдарды брі олданылады. Картаны жасы жасалуына дістемелік тсілдер, оларды сапасы материалдарды натылыы сер етеді. Материал кп жне ке трде олданылса, карта сорлым жасы шыады.

Орталы мекемелерді материалынан басада мекемелерден жинайды. Мысалы, жер бетін тсіру кезінде кп млімет жинау ажет емес. Себебі, барлы керекті млімет тсіру кезінде алынады. Аэрофото тсіру кезіндегі материала деген сраныс те лкен.

Сондытан, аэротсіру кезінде материалдарды жинап, мият оып, камералды шифрды оуды амтамасыз етуге пайдаланады. Деректерді жинаан кезде, алашы кезекте, республикалы геодезиялы баылау блімдеріне хабарласады. Блімнен картографиялы материалдарды, денені белгілі жердегі наты мліметін алуа болады. Сонымен атар, экспедиция мен зерттеу нтижелеріні есептерін арнайы карта жасауа олданылан барлы материалдарды олар беруге тиісті.

Бірінші кезекте, жиналан материалдардан мемлекеттік жер атынасы туралы деректерді бліп алу керек. Бл мекемені материалдарында барлы атап айтанда, акционерлік оамдарды фермерлерді, шаруа ожалытарыны, жеке адамдарды, сонымен бірге, орман, мемлекет орына жататын жерлерге анытама береді.

Жер атынастары жніндегі, сызбалар мен кестелерде, егістік жерлердегі, ферма маындаы жайылымдарды ауыспалы егіс крсетіледі. Оны сыртында, Плантациялар, бау-баша, табии жайылым, шабынды, жерді пайдалануды баса да трлерін сол жерден табуа болады.

Сонымен атар, ауылшаруашылы даылдарды айтанда, есепте жо жерлердегі егсілген даылдар табии шабынды таы басалар туралы мліметтер осы мекемеден табылады.

Орман туралы мліметтерді аэрофото арылы тсірілген блімшелерден алады. Сонымен бірге, орман, оны зерттелуі туралы баса да маызды деректерді орман шаруашылыы сияты мекемелер береді. Топографиялы карталар шін ажетті орман туралы анытамаларды, материалдарды, аэрофото тсірген, орман рылымы жніндегі жазбалардан, тсірілімнен, т.б. жерлерден алуа болады.

Кесімді бааны тізбесіндегі жазбаларда, кптеген мліметтер крсетіледі. Сондытан да, бл мселе карта жасау мамандарын атты ызытырады. Топографиялы картаа жетекшілік жасайтын маман да бан ызыады.

Орман рылымындаы кптеген дерек кздерін, атап айтанда:квартал номері, кесімді баа берген жерді номерімен аумаы, тым немесе жыныс рамы, аашты тым трлері, орташа биіктігі, орташа жуандыы, сапасы отырызылатын аашты толы рамы, ааш оры, кейінгі згерістер осы аталан жазбада болады. Сз болып отыран жазбадан картаа ажет баса пайдалы деректерді де алуа болады. Мысалы: орман трлері, аашты жас млшері, дігек саны,оныстар туралы млімет алынады.

Картографияа маызды да ажетті дниелерге, орман рылымы туралы млімет салынан планшеттер, жоспар т.б. жатады. Осы масатаы карталар орман рылымны дрежесіне байланысты 1:5000-нан 1:10000 масштаба тсіріледі.

Ормана отырызылатын ааштарды жоспарында, орман карталары крсетіледі. Сонымен бірген, жас млшерін белгілейтін баа тізімі, оны толы рамы беріледі. Рет нмері, санды крсеткіштері кесімді баадаы тізімдегі крсеткіштер мен бірдей болуа тиісті. Орманды баалау, орман шаруашылыындаы жмыстар туралы тусінік жазбаларды физико-графиялы жне экономикалы орман орыны мліметінен табуа болады.

Батпаты жерлер туралы апарды экспедициялы мліметтерден алан жн. Бл материалдар, топографиялы тсірілімдерде 14:10000; 1:25000 масштаба негізделеді. Нтижесінде топографикалы жоспар абылданады. рине бан осыша геоботаникалы, геологиялы брылау т.б. мліметтер осылады. Оны сыртында, аэрофото тсірілімдер, топыратану карталарында 1:2000; 1:5000; 1:10000 масштабына сай жазылады.

Шым тезек орындары туралы апар, оны оры, сапасы, сімдік жабындысы, жер бедері жніндегі мліметтерді далалы, камералы, лабороториялы жмыстарды нтижесі бойынша алуа болады. Е баалысы, жазылан жмыс жоспары шымтезек орны, оны техникалы есептері. Шымтезек орны бойынша жмыс жоспары техникалы жадайлара байланысты жасалады. Жоспарда тсіру барлау, шымтезек алыдыы т.б мліметтер беріледі.

Елді мекендер жніндегі апар, алашы кезекте, те са масштабтаы топографиялы картадан алынады. Мысалы, оны кезекші карта, барлы елді мекендерді толы мліметін бере алмайды.

Сондытан, арнайы материалдарды олдануа тура келеді. Мысалы, ірі масштабтаы ала жоспары, яни наты, дл имараттарды орналасан жобасы, алалы мекмелерді орналастырылуы т.с.с. картаны белгіленген атауы. Далалы зерттеу жмыстарын жргізгенде е алдымен барлы жиналан материалдарды зерттеп ауданны толы мліметін алу шін осымша тсіру жасайды. Осыдан кейін барып, барлы олдаы материалдарды мият талдап барып, редакциялы жоспар рады (редакциялы нсау).