Трбиені задылытары мен станымдары

Жалпы задылытарды ыпал аймаы трбие процесіні барша жйесіне сер етеді рі оны аса маызды бірліктері арасындаы байланыстарды танытады. Біра трбие процесі, біз білетіндей, педагогикалы процесті рамды блігі болуымен осы процесс задылытарына туелді келуі табии былыс. Бл процесте даму жне алыптасу задылытары рекетке тседі. Бдан шыатын орытынды - трбие процесі аса крделі де кп трлі сипата ие. Трбие практикасы шін те ажет нрсе: трбие процесіні тиімділігі (німділігі) мен трбие сапасын анытайтын оны сипаттары жне шарт –жадайлары арасындаы байланыстарды алай тзілетінін тбегейлі білу.

Трбие тиімділігі келесі жадаяттара туелді:-алыптасан трбиелік арым-атынастара; балаа деген ыпал оны оршаан ортаа, трбиешіге, трбиелік серлерге атынасына орай жасалады. Егер бл атынастар намды болса, проблема тумайды. Ал егер бл атынас кераар сипатта болса, трбие процесі тежеледі, одан келетін нтиже болымсыз сипат алады. Сондытан келесіз атынасты рекеттер алдымен жойылып, кзделген масата арай адам аттау орынды. Бастаудан трбиеші кзарастары мен талаптарын оды абылдаан трбиеленуші олара икемдесіп йренеді рі сенеді, орынды талап кейпінде абылдайды. Ал егер трбиеленуші з трбиешісіні талаптарын дрыс деп таппай, одан кмнданса, процесс баытыны ай арнаа тсіп, дамитыны белгісіз. Гуманистік трбие сиеті: жасы трбиелегііз келсе, баланы бауырмалдыпен зіізге жаындатасыз.

Трбие процесіні принциптері (трбие принциптері) бл трбие процесіні мазмнына, дістеріне, йымдастыру жолдарына ойылатын негізгі талаптарды айатайтын жалпы бастау тжырымдары. Олар трбие процесіні анайылыын адатып, педагогтара наты педагогикалы міндеттерді шешуде баыт-бадар береді.

Трбие процесіне арау болар принциптер з алдына жйеге бірігеді.

Осы жйедегі гуманистік педагогика принциптері келесідей:

- тлалы баыт принципі;

- трбиені жеке тлалы жне оамды баыттарыны бірлігі принципі;

- трбиені мір, ебекпен байланыстылы принципі;

- трбиеде намды негені пайдалану принципі;

- трбиелік ыпалдар бірлігі принципі.

Тлалы баыт принципі. Трбие процесінде тлалы баыт принципі трбиеленушілерді жас ерекшеліктері мен даралыын, сіресе жалпы жне жеке адами асиет - сапалары мен ммкіндіктерін ескеру негізінде іске асырылады. Адами асиет сапалар мні: тланы мірлік баыт-бадары, тіршілік жоспары, ндылыты баамдары, алыптасан жандниелік стамдары, іс-рекеті мен мінезіндегі басымды сеп-трткілер. Тланы осы аталан жетекші сапаларынан блектене арастырылатын жас не даралы ерекшеліктер (мінез, темперамент, ерік жне.т.б.) жоары дрежелі кісілік адір-асиеттерді алыптастыруа баышталан трбиені амтамасыз ете алмайды, жас дегейін, даралы ерекшеліктерді білу маызды, солай да болса, жоарыда аталан сапаларды жетекшілік ролін тану ана баланы жас ммкіндіктері мен жеке ептіліктерін дрыс пайдалануды кзін ашады.

Тлалы баыт принципіні трбиеші алдына оятын талаптары:

1) трбиеленушілерді жеке темпераменттік ерекшеліктерін, мінез бітістерін, кзарастарын, таламдарын, деттерін здіксіз зерттеп, жете білу; 2) трбие процесін диагностикалаумен бірге баланы ойлау абілеті, сеп-трткілер, станымдары, мірлік баыты, мір мен ебекке деген кзарасы, ндылыты баамдары, тіршілік жоспарлары секілді тлалы сапаларды наты алыптасу дегейін тбегейлі тану; 3) р оушыны тланы ілгерілей дамуын амтамасыз етуші кш-уатына сйкес рі біртіндеп крделеніп баратын трбиелік істерге дайы атыстырып бару; 4) масатты іске асыруа кедергі болар себептерді з уаытында анытау рі аластау, ал егер бл ммкін болмаса, жаа жадайлар мен шарттара туелді трбие баытына дер мезетінде згерістер енгізу; 5) барынша тланы з белсенділігін арау ету; 6) трбиені тланы зіндік трбиесімен штастыру, оушыа зіндік трбие масаттарын, дістері мен формаларын тадауа жрдем беру; 7) оушыда дербестік, ынталылы, зіндік іс-рекет абілеттерін дамыту, тек басшылыпен шектелмей, табыса жеткізер іс-рекеттерді тымды йымдастыру жне баыттай білу.