Уыусылары белем кимлен талаптар

Алатма яыу.

Уытыу рус теленд алып барылан мктптре 9-сы класы сн туан теле м битенн эш программаы.

Башортостан Республикаы Президентыны Указы менн 1999 йылды 15 февраленд башорт теле, рус теле менн бер рттн, республикала длт теле тип абул ителде. И миме – быны сн тейешле шарттар барлыа килде: хер рус теленд белем биресе мктптр уыусы башорт балаларына туан телен йрн алын сн ммкинлектр тыуырылды.

Рус м баша телдр эшлнгн мктптр башорт телен предмет булара йрнее байта енслектре бар. Улары и мимдре тбндгелр:

1. Башорт телен уытыуы масаты м бурыстары башорт мктптре бурыстарынан ыра айырыла. Бында балалары башорт теленд йлшерг. Аралашыра, уыра йрте к урына уйыла.

2. Бындай мктптрг килгн балалары с телен беле кимле трлс. Был и класта башорт телен йрне дреслек материалын трлс лштерег алып кил, уытыу процессын ойоштороуа билдле ыйынлытар тыуыра.

3. Уытыу рус м баша телд алып барылан мктптр Башортостан Республикаы Мариф министрлыы тарафынан программа 9-сы кластары сн 102 стк тлгн.

 

Эш программаы 66 стк планлаштырылан. Анаына 2 ст ибенн.

Дреслек: Башорт теле м бите: Рус мктптрене 9-сы класында уыусы башорт балалары сн дреслек. Тикеев Д. С., афаров Б. Б., – ф: Китап, 2010.

Программа кимле :базис

Уытыусыны тел буйынса уыу- уытыу методик комплекты :

1. Башорт теле м бите программаы» (Уытыу рус теленд алып барылан мктптре I-XI кластары сн). Тселре Тикеев Д.С., Толомбаев Х.А., Вилданов .Х., Длтшина М.С.,Хснтдинова Ф., Хажин В.И. – Ижевск: «КнигоГрад», 2008.

2. Башорт теле: Уры мктптрене 9 синыфында уыан башорт балалары сн башорт теле м бите дреслеге. ф: Китап, 2010.

3. Башорт теле м битенн диктанттар м изложениелар йыйынтыы.

4. Ринат Камал: уытыусыы ярама. Башортостан Республикаhы фндр акад. Рсй фндр акад. ТТИ «Эшлекле династия». ф, 2009 й.

5. Рааева А.С., Длтшина М.С. «Башорт теленн контроль орауар». ф, Педкнига – 2008 й.

6. хмтйнов К. бит теорияы. 3-с бама. - ф: Китап, 2004й.

Уыусылар сн тел буйынса уыу- уытыу методик комплекты :Башорт теле м бите: Рус мктптрене 9-сы класында уыусы башорт балалары сн дреслек. Тикеев Д.С., афаров Б.Б., – ф: Китап, 2010.

Программа енслектрене характеристикаы:Эш программаы Башортостан Республикаы Мариф министрлыы тарафынан раланан “Башорт теле м бите программа”ы (Уытыу рус теленд алып барылан мктптре I – XI кластары сн) нигеенд тлд. Программаны тселре: Тикеев Д.С., Толомбаев Х.А. .б.– Ижевск: «КнигоГрад», 2008.

Башортостан Мариф Министрлыы тарафынан тдим ителгн программа 1-се урта белем бире мктбе муниципаль бюджет дйм белем бире учреждениеhыны «Уыу планы»на ярашлы решт тормоша ашырыла.

Был эш программаында федераль м республика закондары талаптары тормоша ашырыла

«Рсй Федерацияы халытары телдре тураында» законы, Рсй Федерацияыны «Мариф тураында» Законы, «Башортостан Республикаы халытары телдре тураында» законы, Башортостан Республикаыны «Мариф тураында» Законы.

Программала уйылан масаттар м бурыстар

Башорт телен уытыуы масаттары м бурыстары тбндгелрн тора:

1. Уыусылыры башорт би теленд др йлшерг, й, ймт урындарында, хемт процесында башорт би телен практик файаланыра йрте.

2. Башорт телене ндрен, рен др йтеп, -ара йлшерг, тдим ителгн темалар, ситуациялар буйынса йлрг йрте.

3. Дреслектге, уыу улланмаларындаы текстары, башорт гзит-журналдарын аллы м алы уыу кнекмлрен бире.

4. Аралашыуа крк була торан типик йлмдре ксереп, фекеррен билдле кимлд аллы яыу кнекмлрен булдырыу.

5. Башорт телен практик йрнег бйлп, балалары башорт халыны тарихы, мните, снте, бите, милли йолалары, башорт халыны кренекле шхестре, улары эшмкрлеге, ижады менн таныштырыу, башорт халына, ре йшгн тйкк ихтирам м й трбил.

6. Бт аналандара таянып, рус м башорт телдрен, битен йрне нигеенд, балалара туан телг ихтирам трбил, улара илйр м интернациональ трби бире.

Уыусылары белем кимлен талаптар

1. ур булмаан эпик рре йки улары ктрен йлп бире.

Художество рре инсценировкалау.

2. Уытыусы уйан проблемалы орау ярамында геройа характеристика бире.

- Тдим ителгн рре тржем ит беле, таныш булмаан ре айыра беле.

- 12-14 шиыры яттан тасуири йлй беле.

- Эпик, лирик, лироэпик м драматик рре айыра беле.

3. орауара тулы яуап м геройара баалама бире

- Уылан ррг мнсбтеде белдер беле.

4. Телмр аышында ндре греен айыра м алата беле.

- Диалогтара баша кешелре телмрендге орфоэпик хаталары кт м тркмлй беле.

- лектр менн файалана беле

- Диктант, изложение и иншалар яыу

Уыу-уытыу программаында планлаштарылан мтлре лштерелеен баалау

1. Класта м й башарыла торан яма эштр йрте м тикшере характерында була.

Улара тбндгелр ин:

- башорт теленн трл типтаы кнегер;

- тржем эштре (башорт теленн рус телен м киреенс);

- дреслектрге би текстара пландар т;

- орауара яма яуаптар м иншалар;

- тел м би материалдар буйынса аналитик м дймлштере тибындаы схемалар, проекттар .б. т.

2. Башорт телене аымдаы, сирек йки йыл ааында, шулай у уыу йылы башында ине диктанты, ур темаларан у йомалау контроль эштре ткрел. Аымдаы контроль эштр программаны йрнелгн материалын лштерее тикшере масатында уарыла. Улары тр м ткре йышлыы йрнел торан материалды атмарлылыынан, уыусылары белем кимленн сыып билдлн. Аымдаы контроль эштр сн уытыусы й тотош дресте, й уны бер лшн ген файалана ала.

3. Уыу йылы башында ине диктанты, сирек м йыл ааында йомалау контроль эштре мктп администрацияы менн берлект тлгн график буйынса ткрел. Контроль эштре сиректе беренсе кннд м дшмбел ткре тдим ителмй.

Программа материалыны лштере кимле уыусылары дрестр телдн биргн яуаптарына м яма эштрен арап баалана. Быны сн башорт теленн р класта тбндге клмд контроль эштр, яма эштр ткре арала:

1. Диктанттар – 6

2. Изложениелар – 3

3. Иншалар – 4

Программа материалыны лштере кимле уыусылары дрестр телдн биргн яуаптарына м яма эштрен арап баалана. Быны сн башорт теленн тбндге клмд контроль эштр, яма эштр ткре арала:

Яма эш трре (изложение, инша) яыу уыусылары уыу кимлен, белемен, ммкинселеген арап уытыусы арамаына алдырыла м улар урынына шул у клмд тбндге яма эштр ткрерг ммкин:

-карточкалар менн эш;

-тест;

-рт буйынса йлмдр т;

-текста йлмдр р тртибе;

-терк текстар менн инша яыра йрне:

-лек диктанты;

-йлмдр т;

-лек менн эш;

-ртл иншаы;

-синквейн т (слайд т: шжрлр, мине аилм…)

Яма эштре трре:

· лек диктанты 20-24 .

· диктант –90-100 ;

· изложение – 80-90 .

· Инша – 85-95 .

 

Сы класс уыусыларыны туан теле м бите буйынса белемдрен, белерен м лттрен баалау нормалары.

Телдн яуаптары баалау:

Уыусылары телдн йлмен, уны фонетик, грамматик яы менн бер рттн тасуири уыуы ла ипк алына. Телдн орау формаында ткрел торан кнегер р дрест алып барыла.

Тылап алау кнекмлрен баалау:

1. “тулыынса аланы”

2. “лшс аланы”

3. “аламаны”

Уыусыны монологик йлен баалау:

- “5”ле уйыла: тдим ителгн тема (рсем, ситуация) буйынса хикй тй бел, тупа булмаан пауза хаталары ебрел;

- ”4”леуйыла:айырым паузалар, 1-2 йлм хатаы яаа;уытыусы тарафынан икенн арты булмаан асылаусы орау бирел.

- “3” л уйыла: теманы тп йкмткеен аса; 4-6 йл хатаы ебр; уытыусы тарафынан икенн арты асылаусы орау бирел йки уытыусы ярамынан баша йкмткеен йле башлай (тамамлай) алмаа;

- “2”ле уйыла: йлгнд эм-элеклелек аланмаа; паузалара телелектр кит; 6-нан арты йлм хатаы м грамматик хата яаа;