БАНДИТИЗМ ЫЛМЫСЫНЫ РАМЫ

КІРІСПЕ

ХХ асыр соында ылмыстылы былысы зіні ркениетке арсы тра алатын прменін танытып, лемдік ркениетті жекпе-жекке шаырды. ылмыстылы жеке мемлекетті аумаынан шыып, транслтты сипата ие бола бастады. ылмыскер йінде отырып-а теізді ары жаындаы банк жйесіне кіріп ылмыс жасай беретін немесе порнонімдер мен есірткі заттарын жарнамалай беретін кйге жетті. Адамзатты ол жеткен техникалы ралдары мір сруді аншалыты жеілдетсе, ылмыс жасауды да соншалыты жеілдетті. Осындай аламды дегейдегі келесіз былыспен кресу лбетте бір ана ы саласыны, тіпті, барлы ы салалары біріксе де олынан келмесі аны. азіргі уаытта криминогендік жадайды шиеленісу факторы болып экономиканы трасыздыы, ндіріс пен ттынушылы рынокты ммкіндігіні ысаруы, ашаны нсыздануы, бааны немі суі, кптеген азаматтарды мір сру дегейіні тмендеуіне кеп соты. Бл жадайдан азастан да тыс алмады.

азастанда ылмыстылы дегейі 80 жылдарды соында жедел сіп, жоары кйінде ала берді, соы жылдардаы криминалды згеріс, ылмыстылыты саныны ана суі емес, сонымен бірге ылмыстылы сапасыны згеруі болды.

Мемлекетті ылмыстылыа баылау жасап, оны алдын алуа абілетсіздігі- оамны саяси, зады, элеуметтік- экономикалы трасыздыы екені белгілі.

Осындай жадайа байланысты криминологиялы жне ылмысты ыты зерттеу шегіне кіретін рлыпен крес жргізу мселесі ерекше маыза ие болды.

азастан Республикасындаы 80-жылдарды ая шені мен 90-жылдарды басында басталан ндірістік атынастарды згеруі, осыан сай оам мтаждытары мен мдделеріні згеруі бандитизм жне зге де осы тектес ылмыстара, жалпы ылмыстылы проблемаларына, жааша кзарасты талап етті. Дегенмен, базистік атынастарды толы орныпауына сай, сондай-а оан сйкес болуа тиісті ондырмалы институттарды толы бекімеуінен бандитизм жне зге де осы тектес ылмыстылыты жаа себептері мен жадайлары туындады да, оны дегейі брын-соды болмаан крсеткіштерге жетті.

Жалпы бандитизм жне зге де осы тектес ылмыстарыны ішінде, соы кездері, топтасып жасаан ылмысты лесі ыли кбейіп келеді. Барлы ылмыстарды ішіндегі зерттеліп отыран бандитизм жне зге де осы тектес ылмыстарыны лес салмаы 1990 жылы 6,5%-ті раан болса, 1991 жылы – 6,6%, 1992 жылы – 7,7%, 1993 жылы – 8,3%, 1994 жылы - 7,6%, 1995 жылы - 7%, 1996 жылы - 6,9%, 1997 жылы - 7,7%, 1998 жылы- 9,3%, 1999 жылы - 9,5%, 2000 жылы - 8,4%, 2001 жылы - 8,5%, 2002 жылы - 8,8%, 2003 - 9,1%-ті рап отыр./1/

Бандитизм жне зге де осы тектес ылмыстарын зерттеу зектілігі уаыт ткен сайын артып отырса да, азастанда, тіпті, Ресейді зінде де арагідік бандитизм жне зге де осы тектес ылмыстарыны кейбір жатарын арастыраны болмаса, ттастай лі ылмысты-ыты жне криминологиялы аспектілерін кешенді трде арастыран ебектер жо.

Жмысты орындау барысында аз ССР-іні, Р ылмысты жне ылмысты іс жргізу кодекстері, Р Конституциясы мен зге де задары зерттеуді нормативтік базасын райды. Кей тстары салыстыру масатында Ресей Федерациясыны (РСФСР-ды да), збекстан, Грузия, Тжікстан, Тркменстан Республикалары мен зге ТМД мемлекеттеріні, сондай-а алыс шет елдерді де, мысала, Франция, Германия, АШ, Италия, Болгария, Венгрия, Чехословакияны да К пайдаланылды.

Жмысты эмпирикалы базасын авторды р жылдары зерттеген Отстік азастан, Шыыс азастан, Маыстау, ызылорда облыстарынан, Алматы аласынан алынан 500-ден аса ылмысты іс райды. Сол сияты, халыты арасында, ы орау органдары ызметкерлеріні, ылмыстан зардап шеккендерді арасында р жылдары жргізілген социологиялы сауалнамалары да эмпирикалы базаны толытыра тседі.

зерттеу, осы ателіктерді жоюа з септігін тигізер еді.

Дипломды жмысты негізгі масаты, ол арашылыа жауаптылыты кздейтін занаманы осы ылмыспен кресу міндетіне сйкес келу мселесін зерттеу. Тергеу жне сот практикаларын, занаманы жне теориялы аспектілерді зерттей келе, біратар сыныстарды, занаманы жетілдіру масатында сынуа тырысты.

Сот практикасын, теорияны зерттей келе, бандитизм шабуылын саралауда, оны баса сас ылмыстардан ажыратуда кететін ателіктерді жою масатында біратар сыныстарды енгізуге талпынды.

Практикалы жне теориялы аспектілерді зерттей келе, мынадай проблемаларды натылауа тура келді: ылмысты ытаы даулы мселе, бандитизма жауаптылы кздейтін норманы орны туралы, бандитизм жне талан-тараж тсініктеріні ара атынасы туралы, бандитизмты сараланан рамына біратар нормаларды енгізу туралы жне т.б.

Сонымен атар дебиеттерді жне сот практикасын зерттей келе, мынадай тсініктерді ашуа ммкіндік туды: шабуыл жасау, кш олдану, кш олданамын деп орыту, оны мірге жне денсаулыа ауіптілігі, бандитизмніњ аяталу кезеі, ылмысты жасау мотиві мен масаты, ртрлі дене жараатын жне бандитизм шабуылы кезіндегі адам лтіруді саралау, бандитизмты сас ылмыстардан ажырату.

 

БАНДИТИЗМ ЫЛМЫСЫНЫ РАМЫ