Мйітті жотауды харамдыы

Жаназа бабындаы йелге атысты кімдер

(Шейх Солих Фаузан)

Алтыншы блім

Алла Таала барлы адам баласына лім жазды. Мгілік алатын тек ана Алла Таала. Бл жайында Алла Таала ранда былай дейді: «лы дрежеге ие рі жомарт Раббыны зі алады».[1]

Адам баласыны жаназалары, оны тірілерге орындауы ужіп болатын кімдермен ерекшеленген. Бл блімде жаназада йелдерге байланысты нрселерді атап теміз.

1) лген йелді йелдер жуулары керек

Оны зіні кйеунен баса еркектерге жууларына болмайды. Біра еркекке зіні йелін жууына болады. лген еркекті еркектер жуындырады. Оны зіні йелінен баса йелдерді жуындыруына болмайды. йелге зіні кйеуін жуындыруына болады. Себебі Али зіні йелі, Пайамбарымызды ызы Фатиманы жуан жне Умайс ызы Айша (олара Алла разы болсын) зіні кйеуі Абу Бакр Сыддыты жуан.

Йел адамны бес а матаа кебінделуі абзал

Олар:киетін изары,[2] йелді басына жамылатын жамылы, кйлегі жне осыларды стінен орайтын екі а мата.йткені Лйл Саофия (Оан Алла разы болсын) риуаят еткен хадисте: «Пайамбарымызды ызы Умму Кльсімні айтыс болан кезінде оны жуушылардан болдым. Аллаты елшісі бізге берген нрсені алашысы хио (изар) кейін камзол, кейін жаулы, кейінгісі мильхафа (жамылы) еді. Сосын бдан кейін оан баса кйлек оралды» - деді.

Имам Шауканий «Найлуль Аутар» атты кітабын-да(4/42): «Хадис йел адамны кебінінде шариат бойын-ша: изар, камзол, жаулы, милхафа (жамылы) жне дурж[3] болуы керектігін крсетеді» - деді. Сз соы.

Лген йелді шашына байланысты істер

айтыс болан йелді шашы ш рім ылынады да артына тасталынады. йткені Умму Атия (Оан Алла разы болсын) Пайамбарымызды ызын жуу сипаты жайындаы хадисінде: «Оны шашын ш рім ылып рдік те, артына тастады» - деді.

Йелдерді жаназаа еру кімі

Умму Атия (Оан Алла разы болсын) былай деді: «Жаназаа еруден айтарылды, жне бізге бл бтіндей тыйым етілмеді»[4]

Бл хадистегі йелдерді жаназаа еруден айтаруды сырты крінісі оны харам екендігін білдіреді жне Умму Атияны (Оан Алла разы болсын): «Бізге бл бтіндей тыйым етілмеді»- деген сзі жайында Шайхул Ислам фатауалар жинаында(24/355) былай деді: «Умму Атияны сзінен болан масаты — тыйым уатталмады деген болуы ммкін. Біра бл оны харамдыын жоймайды. Умму Атия бл айтаруды харам болан айтару емес деп ойлаан болуы да ммкін. Дегенмен длел Пайамбарымызды сзінде, баса біреуді ойында емес».

Йелдерге абірлерді зиярат етуді харамдыы

Абу Хурарйрадан:«Пайамбарымыз абірлерді зиярат етуші йелдерді лаанеттеді»[5] - деген хадис риуаят етілді.

Шайхул Ислам Ибн Таймия: «Расында йел шін бл есік ашылатын болса, йел затында лсіздік пен шыдамсыздыты басым боландыы себепті, сондай-а онда сабырды кемдеу боландыы шін абірлерді зиярат ету — йелді (абірді басында) айыруа, лікті жотауа жне жылап-сытауа апаратыны белгілі. Сондай-а йелді абірді басында жылауы — лікті зиян шегуіне рі еркектерді оны даусын естіп жне трін крумен фитналануына себеп болады. йткені баса хадісте пайамбарымыз :«Расында сендер еркек-терді фитналандырасыдар рі лікке аза келтіресідер» - деген.

Абірге бару жне лік шін да тілеу сауапты іске жатады. Біта ол жерге барып лікті жотап жылау жне фитнаа тап болу одан да лкен кна болып табылады. Сондытан бір сауапты іс істеймін деп одан да лкен кнаа тспеу шін абірлерге барудан айтарылады.

Бгде йелді ішкі зейнетіне арау фитна боландыынан оны харам етілуі сияты, сондай-а онымен жеке алуды харамдыы жне таы бдан баса да бгде йелдерге кз тігу харам етілгеніндей, харама апаратын жолды тосу масатында йелдерді абірлерді зиярат етулері харам етіледі.

йелдерді абірлерді зиярат ылуында бл зияна арсы келетіндей бір пайда жо. йткені йелді абірді зиярат етуінде лікке да ылуынан баса еш нрсе жо. Ал даны йел йінде де срауына болады». Сз соы. Фатуалар жинаы (24/355/356)

Мйітті жотауды харамдыы

Мйітті жотауды харам етілген тріне — ол шін айырып даусты ктеріп жылау, киімін жырту, бетін ру, шашты жлу, жзін аралау жне оны тырнау жатады. Сондай-а айы тілеп да ылу жне таы сол сияты бдан зге де Аллаты кімі мен тадырына шыдамсыз-ды пен сабырсыздыты жотыына длел ететін істерді істеу — мйітті жотауды тыйым салынан трі болып табылады. Бл істер харам етілген жне лкен кна жатады. йткені Имам Бухарий мен Муслимні «Сахих» атты кітаптарында риуаят етілген хадисте Пайамбары-мыз : «Бетін ран, жаасын жыртан жне наданды діріні істерін істеген адам бізден емес» - деді.

Осы кітаптарда келген баса хадисте Пайамбарымыз: «айы кезінде даусын ктеретін, шашын жлатын жне киімін жыртатын йелден аулапын» - деген. Сахих Муслимде «Пайамбарымыз жотау айтушы йелді жне оны тыдаушы йелді лаынетттеді» - деген хадис риуаят етілген. Яни: лік жырын тындауды масат еткен жне оны жасы кретін йел.[6]

й мусылман йелі, айыа жолыан кезіде саан бл харам істерден аула болу жне иыншылыа сабыр сатап Аллатан сауап міт етуі ужіп болады! йткені сонда ана айы-асірет сені кналарыды шіреді жне жасы амалдарыды кбейтеді.

Алла Таала былай айтады: «рине, сендерді ауіп-атер, ашаршылы жне малдардан, жандардан сондай–а німдерден кеміту арылы сынаймыз. (Мхаммед, сондай жадайларда) сабыр етушілерді уандыр! ашан олара бір айы жетсе олар: «Шын мнінде біз Аллаа тнбіз, рі оан айтушымыз» - дейді. Міне солара, Раббылары жатан жарылау жне марамет бар. рі олар тура жолдаылар»[7].

рине, лім кезінде жыласа болады. Біра жотау айтып айыруа, харам істер істеуге жне Аллаты кімі мен тадырына ашулануа болмайды. йткені жылау — мйітке деген мейірімділік жне жректі жмсаруы жне жылауды адам айтара алмайды. Сондытан лім кезінде жылау мубах, кейде мустахаб та болуы ммкін.


[1] Рахман. 27

[2] Изар: белден тмен арай оралатын мата, оны ажылыта еркектер ихрама кіргенде киеді, сол сияты ертеде араптарды киімі изар мен рида болан. Изармен белден тмен арай оралады, ридамен иытан тмен арай оралады.

[3] Барлы матаны сыртынан орайтын бл.

[4] Бухарий, Муслим р-ты.

[5] Ахмад, Ибн Мжжа жне Титмизий р-ты. Бл хадисті Тирмизий сахих деді.

[6] Сонлай-а біреу дниеден тсе, сіресе йелдерге ара киім киюлері немесе бала-шаасыны тойларын тотату жне еркектерді шаштарын алмай оюлары жне таы баса осыан сас істер шариатта жо. Сондытан бндай істерден за болу керек.

[7]Баара. 155-157