Елбасы Жолдауы – жарын болаша кепілі

Орыт Ата атындаы ызылорда мемлекеттік университеті

Freakonomics» командасы

ЭССЕ

Таырыбы: Елбасы Жолдауы – жарын болаша кепілі

 

Ызылорда, 2016 жыл

Ел Туелсіздігіне – 25 жыл

Елбасы Жолдауы – жарын болаша кепілі

немесе

(ты бастамалар мен толайым тірліктер тиянаты жзеге асса...)

 

 

Тадырды талай тезінен тіп, шыарудан, шыа шыан аза еліні ткені сан тараулы шыармаа арау болары аны. Талай мрте бастан анйлы кезе мен зар замандарды ткерген ел ешашан есесін тсірмеді. Оларды мірге деген штарлыы, азаматты намысы, лта деген ысты сйсіпеншілігі мен туан жерге деген патриотты сезімі згелерді здерін билеп-тстеуіне кндіктірмеді. аймана аза амы шін арсы келген жауына атойлап аттанан батыр ата-бабаларымыз бен сексен алтыншы жылы желтосанны ара суыында алаа шыып, «азаты аза ана билесін» деп рандата шулаан жалынды жастарды арасында келген егемендігімізге жиырма бес жыл.

И, Жиырма бес жыл. Біреуге аз, біреуге кп уаыт. Туелсіздік тырына онанына екі мшел толан азастан Респуликасында атарылан толымды істер жетерлік. Бодандыты рсауынан босанып, еркін ел атанып, еншімізді алан со халыны тірегі, кшбасшысымызды сайлады. Тура бір жылдан кейін яни, 1992 жылы 10 атарда «азастан Республикасында ішкі скерлері туралы» азастан Республикасы Президентіні Жарлыы абылданып, мемлекетті туелсіздігін амтамасыз ету масатында елімізді ішкі істер скері рылды.

Ертегі кнге деген сенімі кшейіп, жарын болашаын болжай білген жас мемлекет р жылдарда ны сеніммен ала басып, жауапты шешімдер абылдады.

1992 жылы мамыр айында азастан Президенті Н..Назарбаев Стратегиялы шабуыл ару-жараы туралы зымыранды-ядролы аруды таратпау жне бірте-бірте блшектеп, шыарып тастау туралы Лиссабон хаттамасына ол ойды. Бізді аза елі з аумаын ядролы арусыз айма деп жариялады. Бнан со елдігімізді танытатын мемлекеттік рміздеріміз Елтаба, Ту, Гимн дниеге келді. азастан Республикасыны тыш Конституциясын абылдап, Елбасымыз Н..Назарбаев жастарды шетелде білім алуына ммкіндік жасайтын «Болаша» бадарламасын таайындады. Мемлекет тарихындаы атаулы даталарды бірі – 1994 жылды алтыншы шілдесі еді. Бл кні Жоары Кеес депутаттары астананы Амола аласына кшіруге шешім абылдады. Жылдар жылжып, уаыт ткен сайын ркениеті дамып, мдениеті скен мемлекетімізде 1995 жылды 1 наурызында Президент Жарлыымен азастан халытарыны Ассамблеясы рылды.

Міне, осылайша рбіген даталы кндер дамуды даыл жолына тскен азастанны ширек асырлы тарихында том-том болып атталды. Толаай жеістер мен толымды табыстарды есерген ел дамуы осымен бітіп алмайды. Кннен-кнге арыштап дамып келе жатан мемлекет лемдегі экономикасы озы отыз елді атарына кіруді ала айын масат етіп ойды. Бгінде лемдегі зге елдер шін бейбітшілік пен тратылыты символына айналан ашы аспанымызды астына 131 ден аса трлі лт кілдері ынтыматаса мір сруде. онажайлыымен кпке танылан халы, намысын таптатпаан ятты лы, арым жанымны садаасы деген ылыты ызы бар бл – аза елі.

Елімізді осындай асуларды баындырып, бдан да биік белестерге бой руына мемлекетімізде жргізіліп отыран саясатты да септігі зор.

«Болашаы – бірттас елміз» деп рандатан аза еліні кшбасшысы Нрслтан Назарбаев жыл сайын азастан халына Жолдау арнауды рдіске айналдыран. р Жолдауында халыты леуметтік хал-ахуалын, трмыс-тіршілігін, елді экономикалы даму дегейін жасартуа баытталан біратар шараларды абылдайды.

Мемлекет басшысыны биылы «азастан жаа жаанды наты ахуалда: сім, реформалар, даму» таырыбындаы Жолдау да одан кейінгі «лт жоспары – азастанды армана бастайтын жол» атты мааласы да «Бес интитутты реформа – 100 наты адамды» жзеге асыруа баытталады.Мселен, 2015 жылды 30 арашасындаыазастан жаа жаанды наты ахуалда: сім, Реформалар, Даму атты Жолдауында Дадарыса арсы жне рылымды жааруларды бес баытын сынды. Оны е біріншісі – аржы секторын тратандыру.

«Бізді маызды міндетіміз – аржы жйесін жылдам тратандыру, оны жаа жаанды наты ахуала сйкестендіру. Біріншіден, аржы секторыны тегені еркін баамы жадайында тиімді жмыс істеуін амтамасыз ету. Мндаы аидатты ст сол, лтты валютаны баамына лтты ор аржылары есебінен шексіз олдау крсету тжірибесіне айта оралу болмайды. лтты банк банк секторыны барлы субъектілеріне жмыс істемейтін несиелер бойынша стресс-тестілеу жргізуі ажет. Оны нтижелері бойынша оларды мойындау жне есептен шыару жнінде шаралар абылдау керек. Капиталдандыру проблемаларын шеше алмаан банктер аржы жйесінен «кетуі» тиіс», деген Елбасы сзі елді ертегі кнге деген сенімін арттырды.

И, расында даПрезидент айтпашы,азастанды банктер барлы халыаралы стандарттара, соны ішінде, Базель комитеті мен Халыаралы валюта орыны стандарттарына сйкес келуі маызды жайт. «Долларсыздандыру» ралдарын кеейту арылы лтты валютаа деген сенімді ныайтуа ол жеткізу арылы зор жетістіктерге жетеміз.

Сондай-а лтты банкті оам мен аржы мекемелеріне з ызметіні мселелері бойынша немі тиянаты апарат беріп труы тиіс екендігі де айтылан. Бірінші баытты орыта келе, брімізді де лтты валютамыз – тегеге сенуіміз ажеттігін ала тартты. Тл тегеміз трімізде трса, аржылы крезис деген араблтты аары сиілері сзсіз.

Ал, екінші баыт етіп, Бюджет саясатын отайландыруды станды.«Крпеге арап ксілу» жаанды дадарыстан иналмай шыуды ты тсілі. ай-айсымызда аста тк ысырапшылтан айыанымыз жн. Бюджет шыындарын лтты ор есебінен жабу опа бермейді. Сондытан,«лтты ор аржыларын аымдаы шыындара пайдалану тотатылуы тиіс. лтты ордан республикалы бюджетке жыл сайыны кепілдендірілген, шектеулі трансферт бірден-бір тетік болуы керек» деген Назарбаев аидатын арынды кшінде стауымыз керек.

Салы – халы азынасы. Салыты уаыты тлеу – зіізді келешегіізді кепілдендіру. Бны рбір азастандыты тсінгені абзал. Салы тлеуде «Барма басты, кз ыстылыа» жол берілмесе, «клекелі экономиканыны» клекесінде крмеген болар едік.

Жекешелендіру жне экономикалы бсекелестікті ынталандыру деп аталатынбаытта атысты Елбасы:«Бгінде траты экономикалы сімді амтамасыз ету шін ішкі ресурстарды барынша босатуды маызы зор. Ол шін біз екі тиімді ралды – ке ауымды жекешелендіруді жне бсекелестікті лайтуды пайдалануа тиіспіз. Жекешелендіру ділетті нарыты баа бойынша, ашы жне бсекелі жзеге асырылуы керек. Мнда акцияларды ор нарытарына орналастыру мен ашы аукциондар шешуші тетіктерге айналуы тиіс. Оан азастанды жне шетелдік инвесторларды барынша мол атыстыру шін жадай жасау керек. кіметке барлы акционерлерді млкінен айырыландарды активтерін сатып алуа деген басым ытарын алып тастауды тапсырамын.рі арай, кімет еркін жне саламатты бсеке шін жадайлар жасауы тиіс», -деді. .

Бл орайда назарды ксіпкерлерге аударды. «Мемлекетсіздердібизнестерііздідамытып, аяа ны труларыызабарлыжадайдыжасады. Бгінгідей сын сааттардасіздергелкенжауапкершілікартылады. Жекешелендірудіжаалегінебелсендіатысыыздар, аржыны задастырып, ашы жмыс істеіздер. уатты ел болу – бсекегеабілетті болу дегенсз. «азастанда жасалан» рбір бйымда тртасиет – сапалы, ыайлы, деміжнеарзанболуыкерек. Сонда анаісімізнімді, затымызтімдіболады. зіміздізімізамшылауымызкерек, біздісырттанкеліпешкімжарыламайды» деген Президент сзі ксіпкерлерге анат бітірді.

Тртінші Жаа инвестициялы саясатты негіздері атты баыттатаяудаы онжылдыта азастанны алдында тран міндеттерді атады. Онда экономиканы жыл сайыны сімін 5 пайыз дегейінде амтамасыз ету; делген тауарларды экспортын 2015 жылмен салыстыранда кем дегенде екі есе лайтып, оны жылына 30 миллиард доллара дейін жеткізу; экономикаа жыл сайыны инвестицияларды клемін 10 миллиард доллардан астама лайтып, ттастай аланда 10 жыл ішінде – кем дегенде 100 миллиард доллара жеткізу;660 мынан астам жаа жмыс орындарын ру, ебек німділігін 2 еседен астама арттыру туралы айтылды

Жаа жаанды наты ахуалды мні тек ртараптандырылан экономиканы ана жаанды дадарыс салдарына тиімді арсы тра алатынында болып табылады.

Сонымен бірге, азастан экономикасыны инновациялы леуетін арттыру мселесі де ктерілді. Болашаты экономикасын ру шін негіз алау маызды. Смарт-технологиялар, жасанды интеллект, киберфизикалы жйелер интеграциялары, болашаты энергетикасы, жобалау жне инжиниринг салаларында біліктілікті дамыту ажет. Мны тек тиімді ылыми-инновациялы жйе ру арылы ана жасауа болады. Назарбаев Университетті «Астана бизнес кампусы» хайтек-паркіні базасы мен Алматыдаы «Алатау» технопаркінде алыптастырылатын уатты зерттеу университеттері мен инновациялы кластерлері оны негізіне айналады. Астанада ЭКСПО-2017 Халыаралы мамандандырылан крмесін ткізу бізге «жасыл технологиялара» негізделген жаа энергетиканы белсенді дамытуа жасы ммкіндік беретін болады.

Жаа леуметтік саясат.Бгінгі кнге дейін лемде боланжаанды дадарыстарды теріс ыпалына байланысты экономикамыз тап болан бкіл иындытара арамастан, сарабдал саясаткер Н.бішлы ркез азастандытарды л-ауатын арттыруа кш салып келеді. Он жылда леуметтік салаа мемлекеттік шыындар наты крсеткіш бойынша 3 есеге жуы скен. леуметтік сала мен мемлекеттік басаруда жмыс істейтіндерді саны 1,2 миллион адамнан асады. Мемлекет жрдемаы мен тлемдерді лкен клемін амтамасыз етуде. Оан 1,5 миллионнан астам азамат ол жеткізген.

андай жадай болмасын халыты леуметтік жадайын жасарту бізді елімізді, Елбасымызды басты масаттарыны бірі. Оан длел ретінде 2016 жылды 1 атарынан бастап денсаулы сатау саласы ызметкерлеріні ебекаысы орташа аланда – 28 пайыза дейін, білім беру саласы ызметкерлерінікі – 29 пайыза дейін, леуметтік ораудаы ызметкерлердікі 40 пайыза дейін сті.

Ал, мгедектігі мен асыраушысынан айырылуа байланысты леуметтік жрдемаыларды 25 пайызды сімі, сондай-а, стипендиялар амтамасыз етілетін болады. Зейнетаы клеміде жыл санап, артып келеді.

Мемлекет леуметтік жаынан аз амтылан отбасылара рдайым олын шын созып келеді. Жмыссыздар санын азайту шін шаын ксіпкерлікпен айналысушылар шін несие беретін трлі мемлекеттік бадарламалр бастау алды.

Білім беру мен денсаулы сатау саласында да о згерістер орын алды. Аллааласа2017 жылдан бастап жаа жоба – «Баршаа арналан тегін ксіби-техникалы білім» бадарламасы басталатынын болды. Бл жастар шін лкен ммкіндік.

Біз лтаратай жерін ашкздерді аранынан аман алып алу жолында жанын шберекке тйіп, жауын жайратан батырларды рпаымыз. Жетімін жылатпай, жесірін аытпай, ел ішінде туындаан дау-жанжалды діл сзімен а-арасын ажыратып берген даналар мен би-шешендерді рпаымыз. Кешегі азыбек бише айтар болса,

«Біз – аза деген мал баан елміз, Ешкімге сотыпай жай жатан елміз. Елімізден т-береке ашпасын деп, Жерімізді шетін жау баспасын деп, Жылы ылын найзасына таан елміз. Ешбір дшпан басынбаан елміз, Басымыздан сз асырмаан елміз. Досымызды сатай білген елміз, Дм-тзды атай білген елміз.

Креген кшбасшымызды салып берген сарапдал жолы бізді болашаымызды жарын кепілі деп тсінемін.

Тынышты пен бірлікті символына айналып, жан-жаына ынтыматастыты лгісін айшытап крсетіп тран аза елі даму стінде. Бізді елде тынышты бар, білім алуа, жмыс істеуге, ксіп ашуа мол ммкіндік арастырлан.

«Алтау ала болса ауыздаы кетеді, тртеу тгел болса тбедегі келеді» деген дана халымыз. Трт быламыз те, аспанымыз ашы болай. Елбасымыз біреу, барша азастанды оан сйеу болса біз алмайтын амал алмасы аны. Жолдауда айтылан ты бастамалар мен толайым тірліктер тиянаты жзеге асуы шін рбір аза «зім шін» деп ебек еткені жн.

оамдаы сан-саланы тгел амтып, барлы саланы бірдей ркендеуіне релі істерімен парасатты пайым жасау арылы кш салып жрген Мемлекет басшысы, сіресе жастара жадайды барынша жасайды. «Елді ертеі – жастар». «Келешекті ттасы жастарды олында» деген рана бергісіз сздерді жиі айтатын Елбасы біздерге кп сенім артады. азастана кемел келешекті де алып келетін кейіпкерлер ретінде жастара зор міт артады.

«Армансыз адам, анатсыз спен те». Адам болан со армандаан бден орынды. Біз жастар бойымызда айнаан кш-жігер мен мірге деген зор штарлы барда, талай асар тауларды баындырамыз. Аса армандарымыз бен биік масаттарымыз баянды болаша алып береді. ркениеті сіп, келешегі кемелденген азастанды кркейте тсу шін мамандыымызды наыз маманы болу бізді басты масатымыз.