Баса да за актілері.
Азаматты ыты жйесі
Азаматты ыты олдануды жеілдету шін оны жалпы жне ерекше блімдерге бледі. Азаматты ыты жалпы бліміне жалпы ережелерді реттейтін нормалар жатады. Олар: келісімшарт, меншік ыы жне міндеттемелік ыы. Ерекше блімді, негізінен, наты атынастарды реттейтін нормалар райды. Олар — айырбас, жала алу, сатып алу- сату, интеллектуалды меншік, авторлы ы жне сиетнама.
Азаматты ыты айнар кздері
Aзаматты ыты айнар кздеріне мыналар жатады: азастан Республикасыны Конституциясы. Конституция меншікті трлі нысандарын алыптастыру шін меншікке байланысты атынастарды, оны ішінде мліктік атынаспен байланысты жеке мліктік емес трлі атынастарды реттеу негізінде енгізілген.
6-бапта:
«азастан Республикасында мемлекеттік меншік пен жеке меншік танылады жне бірдей оралады. Меншік міндет жктеиді, оны пайдалану сонымен атар оам игілігіне де ызмет етуге тиіс,
Меншік субъектілері мен объектілері, меншік иелеріні з ыырын жзеге асыру клемі мен шектері, оларды орау келілдіктері замен белгіленеді.
Жep мен оны ойнауы, су кздері, сімдіктер мен жануарлар дниесі, баса да табии ресурстар мемлекет меншігінде болады.Жер, сондай-а зада белгіленген негіздерде, шарттар мен шектерде жне жеке меншікте де болуы ммкін» деп жария етілген.
азастан Республикасыны Азаматты кодексі азаматты ыты негіздері жйесіндегі ерекше орына ие. Бл зада азаматты-ыты атынастарды негіздері, азаматты ыты негізгі институттары т.б. жадайлар наты баяндалан.
азастан Республикасыны Азаматты кодексі Жалпы жне Ерекше блімдерден трады. Жалпы блім 1994 жылы 27 желтосан кні абылданып, 1995 жылы 1 наурызда зады кшіне енген, ал Ерекше блімі 1999 жылы 1 шілдеде зады кшіне енді. Азаматты кодексті рылымы блім, блімше, тарау, баптар мен тарматара блінген. Жалпы азаматты кодекс 1142 баптан трады.
Баса да за актілері.
Бан азаматты атынастарды реттейтін арнайы конституциялы задар мен жай задар, азастан Республикасы Президентіні конституциялы за кші бар жне жай за кші бар жарлытары, парламентті жне оны палаталарыны аулылары, т.б. жатады.
Заа негізделген нормативтік ыты актілер.
Заа негізделген нормативтік ыты актілерге р трлі министрліктерді, атарушы органдарды, жергілікті органдарды азаматты атынастарды реттеуге арналан нормативтік ыты актілері жатады.
деттегі ытар.
азастан Республикасы Азаматты кодексіні 3-бабыны 3-тармаында: «Азаматты атынастар азастан Республикасы аумаында олданылып жрген азаматты задара айшы келмесе, солармен реттелуі ммкін» деп крсетілген.
Халыаралы шарттар (конвенциялар).
азастан туелсіз ел ретінде баса мемлекеттермен р трлі шарттар жасасып жатады. Осы шарттарды азаматты атынастарды реттеуге атыстылары азаматты ыты негіздеріні бірін райды. Халыаралы шарттарды еліміздегі ішкі задара араанда басымдылыы бар. Сол себепті ішкі задар халыаралы задара айшы келмеуі керек. Егер айшылы туып жататын болса, халыаралы шарттарды нормалары олданылады.
Сонымен, азаматты ы дегеніміз — тараптарды бір-біріне туелсіздігіне, тедігіне негізделген тауар-аша атынасы, баса да мліктік атынастара тікелей байланысты жеке атынастарды реттеуге арналан ыты нормаларды жиынтыы болып табылады. азастан Республикасыны азаматты ыыны негізгі айнар кзіне азастан Республикасыны Конституциясы, азастан Республикасыны азаматты кодексі, задар, заа негізделген актілер, деттік ы, т.б. жатады.
Азаматты-ыты жауапкершілік дегеніміз — шартта немесе зада крсетілген ретте жктелген міндеттемені бзан субъектіге олданылатын млікті ндіру немесе мліктік салма салу нысанында болып келетін жауап кершілікті трі.Азаматты-ыты катынасты кпшілік блігі міндеттемені бзылуынан пайда болады. Азаматты-ыты жауапкершілік мліктік атынастармен байланыста боландытан ол тмендегідей асиеттерімен ерекшеленеді:
а) борышкорды міндеттемені бзуынан туындаан мліктік шыындарды несие берушіге ндіріп беру;
) борышорды міндеттемені тиісті дрежеде орындауын кадаалау;
б) борышорды міндеттемені орындамаганы немесе тиісті дрежеде орындамааны шін жазалау;
в) белгілі бір дрежеде несие берушіні міндеттемеге атысуына трткі болу;
г) борышорды тртіпсіздік фактілерін баса тлаларды кзінше длелдеу болып табылады.
Азаматты-ыты жауапкершілік мынадай негізгі ызметтерді аткарады: жазалау, алпына келтіру, трбиелік.
Жазалау ызметі— міндеттемені бзан немесе шыып келтірген тланы млкіні азаюы.
Трбиелік ызметі— ы бзушы болашата мндай рекеттер жасауа жол бергізбейді.
алпына келтіру ызметі— шыын келген тланыц мліктік жадайын алпына келтіру.