Дайын німді шыару жне сатуды есебі

Дайын нім – негізгі жне осалы цехтарыны сатуа арналан німі. Дайын німні ндірісте жасаланы, оны бірттастыы, стандартпен немесе техникалы шарттара сйкестігі, техникалы баылау (сынау) ызметінен ткендігі, паспорты, сертификаты (яни сапасы) жне басадай жаттармен куландыраны, оймаа тапсырыланы, тапсырыс берушілерді абылдап аланы жне баса жайлары – міндетті трде актімен рсімделеді.

Дайын німді есептеу шін 1320 “Дайын нім” деп аталатын активті инвентарлы (мліктік) шот пайдаланылады. Дайын нім ксіпорынны айналым аражатыны рамына кіреді жне ол аржылы есеп беруде наты зіндік ны бойынша крініс табады.

Дайын німні наты зіндік ны есептік кезе аяталаннан кейін ана аныталады. Аымдаы есептік кезеде нім траты трде озалыста (шыару, босату, жнелту, сату) болады, сондытан нім аымдаы есеп шін есептік баасы бойынша шартты трде бааланады, ол шін (есептік баасы шін) дайын німні ткен айдаы наты зіндік ны, тіркелген баасы пайдаланылуы ммкін.

Дайын німді абылдау – тапсыру накладной бойынша немесе німді шыару жиынтыы бойынша ндірістен оймаа кірістеледі.

абылдау – тапсыру жаты (накладнойы) цехта екі дана етіп жазылады. Дайын німді оймаа тапсыраннан кейін, наклоднойды бір данасы оймада, екіншісі цехта алады. Экономиканы р трлі салаларында абылдау – тапсыру жатыны (накладнойыны) арнайы (немесе арнаулы) бланкілері олданылуы ммкін.

абылдау – тапсыру жаты аспапты, радиотехникалы ксіпорындарында, жаппай жне сериялы ндірістерде, баса да нерксіп салаларында ндіріс есебіні тапсырыстарын есептеу шін олданылады. абылдау – тапсыру жатын німді шыару крсеткіштерімен атар, німді ткізу шін де пайдаланады. Бл нысан жекелеген тапсырыс берушілерді бірлесіп келінген лкен номенклатурада дайындалатын нім тетіктерін есепке алу шін де олданылады.

ндірістік тапсырмаларды орындалу барысын жедел байап отыру шін жне шыарылан дайын німні нын жедел есептеп отыру шін нерксіпті барлы салаларында «нім шыару жиынтыы» деген жатты нысаны олданылады.

Осы жиынты бойынша бір айдаы німді кірістеуге болады. Бл жадайда оан тиісті накладнойлар оса тіркеледі.

оймаларда дайын нім есебін, материалдар есебі сияты ойма есебіні карточкаларда жргізіледі. Айды аяында карточкалардаы шыарылан алдытарды ойма мегерушісі дайын нім алдытарыны кітабына кшіреді. Дайын німні кірісі мен шыысы жніндегі жаттар, оны тізімдемесімен бірге бухгалтерияа тседі.

Дайын німні кірісі мен шыысы жніндегі жаттарды тапсыру тізіміні деректерін келіп тсулеріне арай дайын німні жинатау есебіні жина ведомосына есептік топтар бойынша шыарады. Жина ведомосыны деректерін дайын нім алдытарыны кітабымен салыстырып тексереді, бл ойма есебіні бухгалтерияда жргізілетін синтетикалы есебімен бірдей болып шыуын амтамасыз етеді.

Айды аяында есеп беру калькуляциясын жасааннан кейін, барлы німні наты зіндік ны жне жоспарлы зіндік ныны арасындаы немесе наты зіндік ны мен ксіпорынны келісімді баалары бойынша есептелген зіндік ныны арасындаы айырмашылытары аныталады.

Тауарларды, жмыстарды жне ызметтерді сатуа байланысты жмсалан шыындарды есепке алуа 7110 «Тауарларды (жмыстарды, ызметтерді) сату бойынша жмсалан шыыстары» шоты арналан.

Бл шотта сату бойынша жмсалан шыыстарды мынадай трлері крініс табады: ксіпорын оймаларындаы нім ыдыстарында жне німді байланысты, нім ыдыса салынбай жне буып – тйілмей босатылуы да ммкін, немесе оймаа кірістелген німні зіндік ныны рамында ыдыс ныны енгізілуі де ммкін.

Сатылатын німні шыындары сатып алушыны есебінен телетін болса, онда бндай шыындар 7110 шотта крсетілмейді, тек ана осалы жне ызмет крсететін ндірістер мен шаруашылытарды ызметтері ретінде есепке алынады.

німні зіндік ныны калькуляциясын жасаанда сату бойынша жмсалан шыындарды тек сатылан німні толы зіндік нын жне німді, жмыстарды жне ызметтерді сатуа байланысты нтижелерін (табысты немесе зиянды) есептеп шыаран кезде ана оан жедел трде назар аударылады.