Иондаыш сулелерден орану шаралары.

ндірісте иондаыш кздерін пайдаланып, жмыс жргізген кездерде ауіпсіз жасау жадайларды жасау шін ртрлі орану шараларды олданылу керек

1. Ара ашыпен орану. Бл орану дісі суле кздерін адам организімінен келгенше алыс стауа негізделген, дозасы аз сулелерден орану шін олданылыды. Ара ашы лкейген сайын суленін дозасы кемиді.

2. Уаытпен орану. Бл дісті масаты адамны радиациялы ортада болу уаытын шектеу, сйтіп организмні алан дозасын белгіленген нормадан асырмау.

3. Экранмен орану. Бл діс радиациясы лкен сулелерден орану шін олданылады. Ол заттарда сулені лсіреу заына енгізелген. Сулелерді экрандау манасы – экран оан тскен сулені бойына сініреді немесе кейін шаылыстырады. Экрандар конструкциясы жаынан ртрлі болады: траты, жылжымалы, жиылмалы таы баса. Экранны материалы мен алындыі сулені трі, энергиясы жне лсіреу есесі арылы аныталады.

Альфа сулені экрандау иына сопайды. Киім, ааз, жа аылтыр, ауаны бірнеше сантиметр абаты – сулесінен толы орай алады.

Бета сулені экрандау да онша иын емес. Ол шін онша алын емес алюминий, плексиглас, орасын, чугун таы баса заттарды пайдалануа болады.

Гамма, рентген, нейтрон сулелерінен экрандау иындау болады, йткені оны ішке кіру абылеті те зор. Бл сулелерден орану шін алы абатты орасын, вольфрам, су, болат, чугун, бетон таы баса заттарды олдану керек.

4. Блмелерді дрыс жоспарлау. Сулелермен жмыс жргізетін блмелерді баса блмелерден оашалап, оларды йді бір жерінде шоырландыру керек. Блмелерді орналастыру реті жргізілетін жмыстарды ерекшелігімен байланысты болады жне оларды кп зонаа жоспарлануын олданан жн.

5. Блмелерді арнайы жабдытау. Блмелерді абырасы, едені, тбесі радиоактивті заттар жиналмау шін жары, тесік болмай тептегіс болу керек. Суле кездерімен жмыс істейтін блмелерде заымдану ауіптін азайту шін арнайы ралдар мен аспаптар орнатылады, мселен, ауа сору шкафтары, ораныш камералары, бокстар, кожухтар, дистанциялы стаыштар, перископтар т.б.

6. Механикалы вентиляцияны ортану. Блмеде сорып-рлегіш вентиляция болу керек, ол ауа алмасуы 3 еседен кем болмалуы амтамасыз ткен жн. Вентиляция ауасыны аынын таза блмелерден ластанан блмелер жаына баыттау жне оны кейін арай аысын болдырмау керек. Сорылан ауаны атмосфераа шыару алдында зиянды оспаларына тазалау керек.

7. Радиоактивті заттарды дрыс сатау. Бл заттар арнайы оймаларда саталынады. Олар баса йлерден алыс, жерді астында болан жн. оймаларды абырасы, тбесі, есігі суле тпейтіндей болып жасалынады. Суле кздері арнайы сейфтерде ойылып, контейнерге салынып, тасымалданады.

Радиоактивті заттарды абылдауда, сатауда, босатуда мият есеп болу керек. Оларды пайдалануа босату акт бойынша орындалады, жоалту деген млде болмау керек, ол шін жауапа тартылады.

8. Дезактивация жргізу. Дезактивация деп блмелерді, рал-саймандарды, киімдерді таы баса бйымдарды радиоактивті заттардан тазартуды айтады. Блмені кн сайын сумен жуып, айына бір рет толы жиыстырып отыру керек. Дезактивацияны бірнеше дістері болады: сумен, механикалы, физикалы, химиялы таы баса дістер.

9. Сулелерлі кздерімен істелінетін жмыстарды механикалау жне автоматтау, бл жмыстарды алыстан басару.

10. Радиоактивті заттарды онашалау. Бл заттарды герметикалы ыдыстарда сатау керек. Ол шін пробирка, ампула, колба, пенал, контейнер таы баса сауыттар колданылады.

11. Дербес орану ралдарын олдану. Бл ралдары пайдалану осымша орану шара болып есептеледі. Олар тыныс органдарын, кзді, терін орау шін пайдаланылады, – сулесінен толы орап, – слесінен жартылай орай алады.

Тыныс органдарын орайтын аспаптар: противогаз, респиратор, пневмокостюм, пневмошлем, пневмомаска таы басалар. Кзді орайды – арнайы йнегі бар жабы кзілдіріктер. Денені (теріні) орау шін халат, комбинезон, бас киім, олап, етік, алжапыш, шалбар, бтенке, галош таы баса бйымдар олданылады.

12. Гигиена ережелерін сатау. Шылым шегу жне таматану алдында олды жуу; жмыстан кейін шомылу; олды, бетті арнайы крем, паста баса заттармен майлау; жмыс орнында шылым шегіп, тама жемеу; физкультурамен шылдану, сауытыру процедураларын алу таы баса шараларды олдану.

13. Адам организміні жне айналадаы ортаны радиациялы дозасын баылап отыру.

14. Жмыскерлерді енбек, демалыс жне таматану режимін дрыс йымдастыру.

15. рдайым медициналы баылау жргізу. Ебек орау жнінде нсаулар мен жргізіп отыру.