Дріс. Талантты жне дарынды балаларды оыту.
«Есесін енді ктеріп келе жатан
бізді еліміз шін дарынды рпаты орны
млде блек», - Н..Назарбаев.
ХХІ асыр – бсеке асыры, бл бсеке енжарлыты, керітартпалыты ктермейді. Сондытан да елімізді білім берудегі лтты жйесі те арынды згерістер сатысында тр. Бгінгі тадаы негізгі масат – лтты ндылыты лемдік дегейге шыаруа абілетті, зіндік жеке кзарасы алыптасан тла трбиелеу. Ол шін оушыларды белсенділігін арттыру, ізденімпаздыа йрету жне білімді з бетінше алуы мен олдана білетін дарын иесін трбиелеу керек.
Баланы белгілі бір іс -рекетке белсенділігі жас кезінен байалады. «Дарындылы» термині «дарын» сзінен шыан, адамны ерекше олайлы ішкі алы шарты дегенді білдіреді. Дарындылы білім беру, трбиелеу жмысыны серінен ана емес, балаларды з штерін жзеге асыру кезінде ана дамиды.
Малім ретінде оу мен трбие саласындаы аса маызды міндет – талабы таудай дарынды жеке тланы іздеп тауып, оны жетілдіріп шыару. Ал масаты – трбие мен білім халыты бола отырып, лтты дстрді стаушы, дені сау, адамгершілігі мол, абілеті дамыан, жан-жаты, саяси сауатты, ресі биік азаматтарды трбиелеу.
Дарынды балаларды оытуда зерттеу дісін олдану ажеттілігі оларды табии ызыушылыыны жоарлыымен, оршаан ортасына деген штарлыыны басымдылыымен тсіндіріледі.
Дарынды балалармен жмыс жргізуді масаты
1.Баланы шыармашылы абілетін жне з бетінше шыармашылы ізденісін дамыту.
2.Пнге тере ызыушылыын арттыру.
3.Оушыны серлілік сезімін алыптастыру.
4.Оушыны белсенділігін арттыру масатында даму дегейін, танымды белсенділігін арттыра оыту.
5.Жалпы білім – білік дадыларын дамыта оыту.
6.Білімні баасын арттыру.
Дарынды оушылармен жргізілетін жмысты міндеті
1.Оушыларды ылыма деген ызыушылыын арттыру.
2. Шыармашылы абілеттерін дамыту, жан-жаты дамуына жеке адамды ерекше кіл блу.
3. Оушыны оршаан ортаны аялауа, ылыми зерттеу дадыларын алыптастыруа трбиелеу.
Дарынды балалармен жргізілетін жмыс жоспары
1. Дарынды баланы іздеп табу жне іріктеу.
2.
<p
www.jospar.kz
Барлы пннен кнделікті саба жоспарлар
орта жне ыса мерзімді саба жоспарлар
</p
Тередетілген бадарлама бойынша оыту.
3. Дарынды балалармен жйелі трде осымша сабатар ткізу.
4. Проблемалы оыту дістерін пайдалана отырып оыту. Ізденіс жмыстарын (реферат, баяндама, сзжмба, ребус, шыарма, ле шыару т.б), з бетінше ізденіп оуды йымдастыру, дамыту.
5. Мектепішілік жне ауданды, пндік олимпиадалара, конкурс- сайыстара атыстыру.
6. Жаа педагогикалы технологияларды пайдалана отырып оыту.
Оу – трбие жмысында оушыларды шыармашылы абілетін дамытуды трлері
1. Оушыларды мражайа апару
2. нер айраткерлерімен, аын – жазушылармен кездесу ткізу.
3. Трлі таырыптарда гіме, пікірталас, кездесу ткізіп, алан серлері бойынша шыарма жазу, ауызша жне жазбаша трде з ойын еркін жеткізе білу.
4. Апаратты ралдар жаалытармен таныс болу.
5. ылым мен техниканы озы лгілерін пайдалану.
6. Крделі тапсырмаларды орындау.
Осындай жмыстарды немі жргізілуі оушыларды шыармашылыа баулуа, шкірт бойындаы абілет кзін ашуа, тілін байытуа, иялын штауа, з бетінше ізденуге зор серін тигізеді. Біреуі сурет салуа уестенсе, екіншісі спортты, шіншісі н – кйді т.б. нер салаларын тадайды. Мндай жадайда тртібі нашар балаларды да жасы асиеттерін танып, оларды сынып жымымен байланыстыру да стазды біліктілігінде.
Баланы шыармашылы дарындылыыны нтижесінде мына ситапттамаларды атап айтуа болады:
- зерттеу кезінде білімге ерекше штарлы танытатын жоары ажеттілік;
- аыл – ойды жоары ажеттілігі;
- тек кешегі мен бгінгі ана емес, болаша абстрактылы идеялар мен теориялара ызыушылы;
- белгілі бір іс — рекетке, ксіпке аса ызыушылы таныту, бір іспен шылдану;
- з бетімен белгілі бір масата жетуге табандылы крсете білу;
- тапсырмаларды з бетімен ойлай жне шеше білуге мтылу.
Дарындылыа барар жолды басты міндеті:
- оушыны жеке ерекшелігімен абілетін зерттеп- зерделеу;
- шыармашылы ылыми ізденіске зіндік зердесіні дамуын назарда стау;
- оушыны з бетінше рекет етуіне ммкіндік беру.
Осы міндеттерді жзеге асырудаы оу – трбие рдісін ылыми зерттеу негізінде жргізіп, оушыларды дарындылыын дамытатын арнайы жоспармен жмыс атару керек. Осындай абілетті, дарынды оушыларды таба біліп, райсысына жеке тла ретінде арап, оларды здеріне деген сенімін арттырып, ата –ана, мектеп, оушы, стаз байланысын жоары стап, шыармашылыпен жмыс істеп оушыны білімге ынтасын арттыру керек.
Табиатты адамзата берген тамаша сыйын одан рі дамытып, ерекше абілетті оушыны дарына айналдыра білейік!
азастан Республикасыны 2030 жыла дейінгі стратегиялы даму бадарламасында білім беруді инновацияландыруа сай икемдеу шін білім беру жйесін апараттындыру, жаа талапа сай дамыту талабы ойылып отыр. Осы талапа сай бгінгі тада білім беруде жеке тланы дамыту, дана жне дара ойлай алатын дарынды баланы оыту мен трбиелеу жолдарын айындау ажеттігі айын.
ай елді болмасын сіп-ркендеуі, нуі, лемде зіндік орын алуы оны лтты білім жйесіні алыптасуына, даму баытына тікелей байланысты. Сондытан да, мемлекет басшысы болашата аза еліні ксегесін кгертіп, ылымын кркейтер деген мітпен жас дарындара лкен назар аударуда, олдау крсетуде. Осы орайда андай да болмасын білім беру мекемесі оушылара мемлекеттік білім стандартына сай білім берумен шектеліп алмай, оларды ылыми ізденіс жмыстара тартып, шыармашылы, дарындылы абілеттерін дамыту баытында жмыс жргізуі тиіс.
азіргі білім беруді масаты білім, білік, дадымен аруландыру ана емес, соларды негізінде дербес згермелі оамда лайыты мір сріп, жмыс жасай алуына, леуметтік жне ксіби біліктілікке апаратты зі іздеп тауып, тымды пайдалана алатын, жан-жаты дамыан, білімді, з ісін жне згені ісіне діл баа бере алатын жеке тланы алыптастыруды талап етіп отыр.
Мектеп – білім берудегі бар ммкіншілікті амтамасыз ететін білім ошаы. з лтын, тілін сйіп, астерлейтін адам ана, сонау лімсатан мирас болып келе жатан ата-ананы, лкенді сыйлау, кішіге аморлы, мейірбанды, инабаттылы крсету сияты ізгі асиеттерді иесі бола алады. аза жастары осындай лтжандылыымен, здеріне тн лтты болмысымен жне рухани тазалыымен ерекшеленуі тиіс. Ар-намысын жоары стаан ел ана баса ел алдында рдайым абыройлы, сыйлы болма. Міне осы трыда мектеп малімдеріні алдындаы басты назар аударатын міндеттерді бірі білімді де трбиелі тла трбиелеуге бар кштерін жмылдыру.
Бгінгі білім берудегі тжірибе оушыларды ртрлілігін крсетіп отыр. Білім берушіні алдындаы басты назар аударатын негізгі міндеттерді бірі – дарынды балаларды анытап, олара адамгершілік асиеттерді дарыту, шыармашылыа йрете отырып, тере біліммен аруландыру. Интеллектілері шыармашылыа жаын сараптай алатын, байланысын сезе алатын те жасы дамыан оушылар з атарларынан згешелініп трады. Олар здерін ызытыратын сраа немі жауап іздеп, біліммарлытарымен жне зіндік ізденімпаздытарымен кзге тседі. Дарынды балалар мектепке баруа лшынады, сабаа баран кезде осындай дарынды балалармен иын жадайа ата-аналарда, оытушылар да тап болады. Осындай біліммар балалара сынып іші жалытырып жібереді. Малімдер сынып ішіндегі барлы баламен жмыс жасауы шін тырысып баады, себебі бір сыныпта дарынды баламен атар, абылдауы тмен балаларда отырады. Оу бадарламасын барлыына дерлік ындыру, барлыымен жмыс жасау малімге ойылатын басты талап. Ендеше, осындай жадайлар дарынды баланы жалытырып алмау шін арнайы жмыс жасау ажеттігін крсетіп отыр.
Бгінгі тада дарынды бала сзі жиі олданылып жр. Дарындылы — адамны з бейімділігі арылы, шыармашылыпен жмыс істеу арылы алыптасатын асиет. азіргі тада барлы оушы дарынды оушы. Бл асиетті байап, оны бар екеніне кзжеткізіп, бойындаы дарынын одан рі рбітуге, штауа, арман асуларын жлдыздай жарырап, тау блаындай млдіреп, халыны, ата-анасыны матанышы болуа ммкіндік жасау малімге артылатын жк.
Дарындылы – баланы алырлыы, зерделігі, абілетімен дамып отыратын здіксіз процесс боландытан, айрыша табии абілеті мен наты пндерден ерекше дарындылыы бар балаларды интеллетуалды абілетін дамыту, шыармашылы тлаларды алыптастыру. Дарындылыты алыптастыру мен дамытуда малімні алар орны ерекше. Осы орайда білім алушыны абілетін айындай отырып, дарындылыын анытау - баланы дамуын бадарын талдаумен байланысты за процесс. Осы трыда алдымен дарындылы ымын анытап алса. «"Дарындылы"» ымы "сый" ("дар") деген сзден шыан, дамуды алышартын білдіреді. Бл ыма педагогикалы энциклопедияда тменгідей анытама беріледі. "Дарындылы - белгілі бір іс-рекет саласында ерекше жетістікке жеткізетін адам абілеті дамуыны жоары дегейі".
Балалар дарындылыын зерттеумен жне ерекше балаларды оыту жне трбиелеуді психологиялы - педагогикалы жатарын арастыру ырлары р илы болуы тиіс. азіргі кнде ерекше абілетті балаларды іріктеп, оларды рі арай дамуы шін жадайлар жасауы керек екендігі аны. Себебі, баланы абілеттері мен таланттарын толы ашу зіне ана емес, мемлекетке де ажет болып табылады. Жаа технологияларды практикаа енгізу жне игертудегі сапалы адамны сандарынан оамны стандартты емес ойлау абілетіне ие, ндірістік жне леуметтік мірге, жаа мазмн енгізетін, болашаа атысты жаа міндеттерді ойып, оларды шеше алатын мамандара деген ажеттілік сті.
азастан Республикасыны «Білім туралы» заында мемлекеттік саясат негізінде е алаш рет «р баланы абілетіне арай интеллектуалды дамуы жне адамны дарындылыын таныту» сияты зекті мселелер енгізіліп отыраны белгілі. Осы мселе негізінде дарындылыты анытап алу негізге алынуы шарт.
«Бла крсе кзін аш» деген лаатты сзге сйеніп, бар ммкіндікті пайдаланып, баланы абілетін дарынын ашу - малім міндеті, бала бойындаы ерекшелікті, абілетті танып, соан баыттап дарынды баланы болашаыны ірге тасы дрыс алануына ммкіндік жасауымыз ажет. Дарынды баламен жмыс жасаудаы баыт оу бадарламасын тередетіп, оыту жне оушыны танымды белсенділігін дамыту арылы жзеге асады. Дарындылыты анытауда бірнеше жата арастырылды. Олар: интеллектуалды дарындылы, шыармашылы дарындылы, ртістік дарындылы, музыкалы дарындылы, техникалык дарындылы жне спортты дарындылы. Баланы жанына жаын дарындылыты дл тауып, соны жандандыруа жмыс жасалынанда дарынды баламен жмыс з нтижесін табады.
Дарындылы - жеке тланы те крделі, кп аспектілі ыры. Дарындыларды шыармашылы жола баыттап, оны іске асыра білу жне ылыми - білім кеістігінде алыптасан жеке тла шін мына талаптар мен міндеттерді оытушы ескеруі керек.
Міндеттері:
- оу процесін тиімді йымдастыру;
- зін-зі баылау мен з білімін жетілдіру;
- жеке тапсырмалар беру арылы оыту;
- жеке тланы асиеттерін, абілетін анытау.
Осы міндеттерді орындау шін жне оушыларды дарындылыын анытауа ойылатын талаптар:
1.Шыармашылы:
-ойлау;
-абілет.
2.Мотивация (жеке-мотивациялы ерекшелік).
• крделі тапсырмаларды шешуге мтылыс;
• пнге ызытыру.
3.Оушыларды леуметтік йренуі:
• сйлесуде;
• тртібінде.
Келесі кезе - баалаушылы болып табылады. Бл кезені негізгі міндеті диагностикалы кестеде ізденіс кезеінде алынан апараттарды натылау мен бекітуге баытталан. Осы кезе барысында педагогикалы іс-рекет бір реттік зерттеумен арнайы бадарлама бойынша сабаа ауысады. Бала туралы алынан апаратты негізділігі мен длелділігіне арай осы кезе барысында жйелі трде ке танымал психодиагностикалы дістемелерді олдана отырып, балаларды жеке жне жымды зерттеу жргізіледі. Бл жмысты жйелілігі, за мерзімділігі бала туралы алынан апараттарды длелділігіні осымша кепілі ызметінде атарады.
1. Дарынды оушыны алай оыту керек? Бл мселені шешу шін уелі дарындылы ерекшеліктері аныталады. Сол ерекшеліктерді дамытуа баытталан оыту технологиясы белгіленеді.
2. андай оушы дарынды, ерекшелігі неде? Бл сраа жауап беру барысында арнайы оыту технологиясыны мазмны аныталып, рылымды жйесі жасалды.
Дамыта оыту деп масаты, міндеттері, діс-тсілдері оушыны німді ойлауыны даму задылытарына сйкес берілген оытуды айтамыз. німді ойлауды жйесі – танымды іс-рекеттен логикалы іс-рекетке келтіру, одан шыармашылыа баыттау. Ол ш негізгі аспектіні амтыаны дрыс.
1. Танымды - оу материалдарын игеруі, ызыуы, танымды белсенділігі.
2. Логикалы - оу материалдары бойынша логикалы ойлау процесі арылы рылымындаы тапсырмаларды орындау.
3. Шыармашылы - шыармашылы діс-тсілдері игеруі, шыармашылыа адам жасау, трлендіру, ой туындатуы, орытынды жасау, ылыми-ізденіс жргізу.
Оушыларды шыармашылыа баулу шін таы бір ажеттілік - баланы психологиялы дайындытан ткізу. Психологиялы дайынды, яни педагогті псикологиялы сері шыармашылы кезеде баланы шабытын оятып, лшындырып, еліктіріп отырады. Шыармашылы шеберлік шін оушыа стазды берер психологиялы сері мынадай болма керек деп ойлаймыз:
- "сені олынаи брі келеді", "сен абілеттісі", "жаз", "йрен' деп, баланы еркін билеп, сенім білдіру;
- оушыны кішкентай жегістігі болса да, жоары баалап, мадатап, ктермелеу, оушылар басылымында ле, гімелеріні жары круіне кмектесу;
- шыармашылы стте оушыа птаушылы кзарас білдіру, сезім кйін баылау, аморлы таныту;
Шыармашылы ойлап - табуды р трлі тсілдерін йрене отырып, дарынды балалар пндерді оу барысында здеріні «шыармашылы абілеттерін» олданып, К.Урбан айтандай, наты ылыми зерттеулер мен дивергенттік ойа тікелей сер етуді шексіз ммкіндіктерін крсетеді.
Бала бойындаы дарындылы, ылымилы абілетін ашу, жасы танымды асиеттерін зерттеу, айындау – е басты мселе. Ал оытуды тпкілікті нтижесі – з ойын длелдей алатын, жан – жаты білімді, білімін жзеге асыра алатын, алыптасан зіндік азаматты кзарасы бар іскер, аылды, адамгершілігі мол тланы трбиелеп алыптастыру.
Оушыны дарындылыын анытап, дамыту масатында р пн маліміні алдында тмендегідей масаттар мен міндеттер болуы орынды:
1. Дарынды оушыны аыл-ойыны, эмоционалды жне леуметтік дамуы мен ерекшеліктеріні зіндік ашылу дегейі мен лшемін ескеру;
2.Жан-жаты апараттандыру;
3.Коммуникативті бейімдеу;
4. Дарынды оушыны шыармашылы баытыны ашылуына, дамуына, оршаан ортаа зін-зі жарнамалауына кмек крсету;
Осы масаттар мен міндеттерді орындауда мектеп стаздары мынандай жмыс трлерін олданады:
1. Икемді жне тыр оу жоспарын рады;
2. Жеке пндерді оытуда туелсіз озалыс жасайды;
3. Дарынды оушыны зіні жмысын зі жоспарлап, шешім абылдауына ыпал етеді;
4. Дарынды оушыны ызыушылыына байланысты оу жоспарын рады;
Осындай жмыс трлерін йымдастыруда стаздар мынандай мселелерге баса назар аударады:
1. Пн сабатарында шыармашылы сипаттаы тапсырмаларды іріктеу, орындау, талдау жмыстарын жйелі жргізуге;
2. Дарынды оушыларды білім дегейі мен оларды з ммкіндіктерін пайдалану крсеткішін арнайы дістемелер бойынша жйелі трде тексеріп отыруа;
3. Сабатан тыс мезгілде жргізілетін жмыстара - пндік олимпиада, ылыми конференцияа, интеллектуалды турнирлер мен шыармашылы байаулара дайынды жмыстарын жыл бойы жоспарлы жргізуге;
ХХІ- асырда лемдік білім беру жйесіні дамуындаы негізгі басымдытарыны бірі – мектеп білімін жаарту. Ол оушыларды нерлым з бетінше білім алып, оны іс жзінде олдана білу ажеттілігін трбиелеуге баытталан.
Оушыларды ылыми зерттеу жмысын йымдастыруы масатты рі жйелі трде баыттау керек. Сондытан да ылыми жоба технологиясыны тиімділігі кннен кнге артуда. Жобалау технологиясын олданудаы негізгі масат – оушыларды ызыушылы ынтасын дамыту, з бетімен жмыстарын жргізу арылы білімдерін жетілдіру, апаратты бадарлау біліктілігін алыптастыру жне сыни трыдан ойлау абілетін арттыру арылы оушыны болашата р трлі жадаяттарда, р трлі оамды ортада зін-зі крсете білуге бейімдеу. Егер оушы ылыми жобасы таырыбын дрыс тадай отырып, жоспарлай білсе, оны дрыс орындай алса - ол болашаа дрыс бейімделген тла болып алыптасады. р трлі жадаяттарда дрыс шешім абылдай отырып, р трлі адамдармен тіл табыса отырып, р ортада дрыс баыт – бадар бере алады.
Сонымен, оушыны ылыми жмысыны тиімділігі – кзбен кріп, лапен естіп, есте сатай отырып,оушыны ізденіске, іскерлік пен танымды ынтаа, шыармашылы абілетті жетілдіру арылы трлі мселелерді шеше білуге, тапырлыа, жаа ылыми ізденіске жетелеуде.
Пндік олимпиадаларды негізгі масаттары мен міндеттері педагогтарды ылыми-дістемелік дегейлерін анытау, ксіби жне апаратты зыреттілік дегейлерін арттыру мен атар, дарынды оушыны зін ызытыратын пнде шыармашылы белсенділігін ынталандыру жне ызыушылыын дамыту, ылыми білімді насихаттау болып табылады.
азіргі кезде жасы дамып келе жатан дебаттарды, пікір – сайыс яни интеллектуалды ойындарды масаты - азастанды оамдаы зекті мселелерді ылыми трыдан зерттеп, ашы пікірталас алаында талыа салу арылы оушыларды шыармашылы жне оамды белсенділігін арттыру; жастарды ылыма ызыушылыын туызып, мемлекетшілдік сананы дамыту болып табылады.
Оушыны дарындылыын анытауда:
1. Дарынды бала туралы педагогикалы, психологиялы, леуметтік апараттар, мліметтер жинатау.
2. Баылау
3. Анкета
4. Психодиагностика
5. Социометрия
6. гімелесу
7. Интервью сынды жмыс трлері жргілуі тиіс.
Аталмыш жмыстар жйелілікке негізделіп, дарынды оушымен жмыс трлері іске асу барысында оушыны зін зі баылауы негізінде тмендегідей згешелікті байауа болады:
1. Интеллектуалды эмоциялы бірлікті сатай біледі;
2. Шешім абылдайды;
3. Сенімділік туындайды;
4. згелермен салыстырады;
5. зін-зі баылайды;
6. Жауапкершілік туындайды;
7. Мінез-лы згеріледі;
8. ылыми трыда ізденеді;
9. Материалдарын жинатайды.
Дарынды баламен жасалынатын жмыс барысында тмендегідей баыт-бадарды жоспарлаан орынды:
1.Оушымен жасалынатын жмысты икемді жне тыр формасы рылуы тиіс;
2.Жеке пндерді оытуда бадарламадан тыс материалдар негізі амтылып, туелсіз рылымы жасалуы ажет;
3.Дарынды оушыны ылыми жмысыны жоспары зі алауындай етіп жасааны орынды, зіндік шешім абылдауына ыпал ету ажет;
4.Дарынды оушыны ызыушылыына байланысты малімні зіндік оу жоспарын ру;
5.Оушыа ЖОО-на ылыми жетекшілік жасайтын стаз бен тыыз байланыс жасауына ыпал ету;
6.Дистанциялы оуды йымдастыру.
Дарынды баланы жасаан жмысына олдау крсету де оны болашаына ерекше сер береді. Оны зіні білімділігіне деген сенімділігі арта тседі. олдау крсету дегеніміз зі баланы жмысын таныстыру, тарату ымдарымен астасып жатады. Ол:
1. Тжірибелерін газет, журнал беттеріне беру;
2. Байаулара атысу;
3. Іс-шаралар йымдастыру;
4. Мектептермен тжірибе алмасу.
5. Баылау кнделігін жазып отыру;
6. Психологиялы материалдар жинатау;
7. Кітапша растыру.
8.”Реферат”;
9.”Портфолио”
Дарынды баламен жмыс негізінде біріншіден: зін-зі тануа, зін-зі трбиелеуге, жаашыл, тзімі берік, немі зін дамытуа, ізденетін, экспериментшіл, принципке берік, ешкімді айталамайтын, энтузиазист, бойына дарындылыты алыптастыра білетін тланы ктеміз. Екіншіден: дарынды балалар келешектегі ксіби маманды тадауда здері шешім абылдайды. Жне олар мектептегі жасалынан жмыс негізінде болаша мамандытарын ателеспей тадай алады жне болашата жасы маман иелері болып шыады. шіншіден: дарынды баламен жмыс барысында мектеппен ана шектелмей, жоары оу орындарымен байланыс жасалынады; тртіншіден з беттерімен дарындылы орталыын руа ммкіндік жасалынады;
Малімні баыт-бадарына байланысты талаптар:
• Дарынды оушымен жмыса траты ызыуы, нтижелі діс-тсілдерді талмай ізденуі;
• Дарынды оушыны ата-анасымен тыыз байланыс орнатуы;
• Дарынды оушымен жмыс кезінде жоары нтижелерге мтылуы;
ылыми жоба таырыптарын тадау ережесі
1. Таырып оушылара ызыты, оларды тартатындай болу керек.
2. Таырып орындалатын, шешімі зерттеуге атысушылара пайдасы тиетіндей болу керек.
3. Оушыларды ызыушылыын ескере отырып, жетекші зі жасы білетін таырып аясын тадау керек.
4. Таырып шынайы болу керек, онда жаа дниелер, ктпеген жаалы, ерекшелік элементтері болу керек.
5. Таырып жмыс за жылдара созылмай, тез орындалатындай болу керек.
6. Таырыпты брі тсінетіндей болу керек, рине таырып оушыларды жас ерекшелігіне сйкес келу керек.
7. Тілегі мен ммкіндігіні штасуы.
Е бастысы табиатты адамзата берген тамаша сыйын одан рі дамытып, ерекше абілетті оушыны дарына айналдыру шін аянбай ебек етіп, педагогты з бойындаы да абілетті аша тсу, кш соында алып оймай, оам алдындаы міндетіді азаматты трыдан ойдаыдай орындау.