Интеллектуалды меншік ыыны объектілері

Кнделікті мірімізде біз «интеллектуалды меншік» немесе «интеллектуалды меншік ыы» деген сздерді жиі болмаса да естіп жатамыз. Егер бл сздерге ден ойып кіл аударар болса, оны мні тереде жатканын аарамыз. Интеллектуалды ментттікті наты анытамасы азастан Республикасында олданылып жрген задарда берілмесе де азастан Республикасыны Азаматтык кодексіні 125-бабында крсетілгендей: «Осы кодексте белгіленген реттер мен тртіп бойыніиа азаматты немесе зады тланы шыармашылы интеллектуалды ызме тіні нтижелеріне жне олара теестірілген зады тланы дараландыру ралдарына, жеке немесе зады тланы зі орындайтын жмысыны немесе ызметі німдеріне (фирмалы атау, тауар белгісі, ызмет крсету белгісі жне т. б. ) ерекше ыы танылады». Мны біз зады трыда бекітілген интеллектуалды меншікті анытамасы ретінде абылдаймыз.

Интеллектуалды меншік ыыны объектілері алуам трлі болып келеді. Олара мыналарды жатызуа болады:

• интеллектуалды ызметті туындылары;

• ылым, дебиет жне нер туындылары;

• нертабыс, лгі, ндірістік лгілер;

• фирмалы атаулар;

• тауарлы белгілері жне т. б.

Объектілерді интеллектуалдык шыармашылык ызметті нтижесі жне азаматты айналыма атысушыларды даралану кралы деп екіге бліп карастырут болады.

Жоарыда крсетілген интеллектуалды шыармашылы ызметіні нтижелері, біріншіден, адамны ой ебегіні, иялыны, идеясыны жетістігі, яни шыарма- шылыты нтижесі. Сонымен атар ол тек идея кйінде ана емес, наты мірде материалды сипата ие болуы керек. Мысалы, кітапта, кинонерде, кркемсуретте жне т. б. крініс табуы ажет.

Интеллектуалды меншік ыы объектілеріні екінші тобы азаматты айналыма атысушыларды, тауарларды, жмыстарды немесе ызмет крсетулерді дараландыру ралдарыны трлері: фирмалы атаулар коммерциялы «сипаттаы зады тлаларды ресми атаулары болып тибылады. Мысалы, «Эйр Казахстан» уе компаниясы; Бахус» А-ы; «Глотур» фирмасы, т.б., тауарлы белгілер пір шаруашылы субъектілеріні тауарлары мен кызметтерін екіншілерінен ажырату шін олданылады.

Питер Пэн туралы ертегіні жас батыры — Вендиді есімі ойдан растырылан. Шыарма жары крген со, аталан есім ке тарап кетті, біра бан дейін Англияда ондай есім болмаан. Жас спірімдер П.Пэн туралы ертегіні авторы Джеймс Барриді зіні досы ретінде танып, Маргарет Хенли есімді бір ыз оны «досым» деп атаанда аылшынша «френди» орнына «венди» сзі шыады, себебі ол ыз кейбір дыбыстарды айта алмаан. Сол кезден бастап жаа есім пайда болады.

1929 жылы Барри зіні «Питер Пэн» ертегісіні авторлы ыын Лондонны алалы балалар ауруханасына береді, аталмыш аурухана аталан ыты шінші тлалара беруден тскен пайдаа медициналы зерттеулер мен ауруханаа трлі рап жабдытар сатып алады.

Интеллектуалды меншік объектілеріне ыты пайда болу негіздері[деу]

Интеллектуалды меншік объектілеріне ы Интеллектуалды меншік объектілерін кру фактісі жне тртіп бойынша кілетті мемлекеттік органны ыты орауды і беруі нтижесінен туындайды.

Суретші сурет салды, автор кітап жазды. Бл жердегі сурет пен интеллектуалды меншік ыы негізінде зады длел болып табылады.

Интеллектуалды меншік ыы объектілеріне байланысты мліктік емес (абыройын орау ыты, т.б.) жне мліктік (басу, жала беру, т.б.) ытар болуы ммкін. Бл жерде интеллектуалды меншік субъектісін екіге бліп арастыруа болады:автормен объектіге ыы бар иеленуші. Интеллектуалды ызмет нтижелеріні авторларына жеке мліктік емес жне мліктік ыктар да тиесілі болады. Мліктік ыын баса адамдара берген жадайда да авторда жеке мліктік емес ытар р уаытта саталады. Тауарлы белгілерді иегерлеріне тек мліктік кытар ана тиесілі.

Интеллектуалды меншік объектілеріне атысты кделікіі олданылып жрген зата, млікке, ментттік ыьш олдануа болмайды. Оан интеллектуалды меншікті зіндік табиатыны ерекшелігі ммкіндік бермейді. Сондытан да олданыста жрген занамада интеллектуалды меншік объектілерше айрыша кытар олданылады.

• Айрыша ы меншік иесіні интеллектуалды шыармашылыты объектісін з алауы бойынша кез келген діспен пайдалануа мліктік ыы интеллектуалды шыармашылы ызметті нтижесіне немесе дараландыру ралына айрыша ы болып танылады. Оны пайдалану тек ы иесіні келісімі арылы ана жзеге асады.

Интеллектуалды меншік объектісін уаытша пайдалану лицензиялы шарт арылы жзеге асырылады.

• Лицензиялы шарт бойынша интеллектуалды шыармашылы ызметіні нтижесіне немесе дараландыру ралына айрыша ыты иеленуші тарапына (лицензиар) екінші тарал (лицензиата) интеллектуалды меншікті тиісті объектісін белгілі бір діспен уаытша пайдалану ыын береді.