Азастан-2050 бадарламасын іске асыруда «Нр Отан. Болаша жолында» ХДП Стратегиясы.
Кеше Назарбаев орталыында «Нр Отан» халыты-демократиялы партиясы Астана алалы филиалыны кезектен тыс ХVIII конференциясы тті. Алалы жиынды ашан «Нр Отан» ХДП Астана алалы филиалыны траасы, елорда кімі Иманали Тасмаамбетов кн тртібінде аралатын мселелермен таныстырды.
Сессияда аралан алашы мселе – «азастан – 2050» Стратегиясын жзеге асырудаы «Нр Отан» ХДП-ны жаа міндеттері жнінде рбіді. Бл туралы баяндама жасаан «Нр Отанны» Астана алалы филиалы траасыны бірінші орынбасары Сапар Ахметов елордалы партия йымыны ыса мерзім аралыында андай шаруаларды есергенін атап тті.
Бгінде алалы филиалды 35 мыдай мшесі жне 327 бастауыш партия йымы бар.
Биыл жыл басынан бері филиалды оамды абылдауына 6 311 трын ртрлі арыз-шаыммен келсе, соны 70 пайызы ыса мерзім ішінде шешілген.
Сапар айратлы партия белсенділері мен бастауыш йымдар трааларын оытуа да баса кіл блініп жатанына тоталды. Биыл «Нр Отан» ХДП Орталы аппаратыны Саяси менеджментмектебінде 22 траа арнайы бадарлама бойынша оып шыан. Блімшені зінде партия белсенділеріне арналан оамды-саяси жне ыты таырыпта 9 семинар ткізген.
«Электронды партия» жобасы бойынша партия мшелері туралы электронды базаны ру жніндегі шаруаларды аятаан елордалы филиал енді кадрлы резервті жасатау жмыстарын ола алыпты.
Бдан кейін кн тртібіндегі екінші мселе – партияны «Нр Отан, нрлы болаша жолында!» атты саяси доктринасыны жобасы туралы Л.Гумилев атындаы Еуразия лтты университетіні ректоры Ерлан Сыдыов сз алды.
Ел талылауына сынылан доктринада «Нр Отанны» ХХI асырдаы миссиясы жне азамат пен мемлекет зара іс-имылды жаа аидаттары айтылады. Сондай-а, бл маызды жатта елімізді табысты дамуыны жеті факторы атап крсетілген. Ол: бірлік пен келісім, тл мдениет пен руханият, уатты экономика, діл леуметтік саясат, зияткер лт, тиімді мемлекеттік басару жне лемдік оамдастытаы азастан. «Партия рашан заман талабына сай, болашаа байыпты бадарлама жасай отырып, оамдаы жне лемдегі зруліктерге жіті арап келеді. Соны бір айын длелі – оамды талылауа сынан жаа саяси доктрина. Партияны алдаы он жылдаы бадарламасын айындайтын бл маызды жат Елбасыны «азастан – 2050» стратегиясын басшылыа ала зірленгенімен нды. Бгінге дейін азастанны бірде-бір саяси партиясы стратегиялы міндеттерге сай келетін мндай іргелі жат сынып крген емес» деді Ерлан Сыдыов.
Ал, «Нр Отан» ХДП траасыны бірінші орынбасары Бауыржан Байбек партияны саяси доктринасы республика ірлерінде талыланып жатанын, жаында елімізді батыс ірінде жне Амола облысыны Зеренді ауданында кездесулер ткенін айта келе, бл жатты талылау ешандай да гіт-насихат жргізу емес, ашы пікір алмасу екенін, оны дайындауда халыты пікірі маызды екендігін атап тті.
Астаналытар партияны саяси доктринасы туралы пікірлерін ортаа саланнан кейін кн тртібіндегі кезекті мселе бойынша «Нр Отан» ХДП кезектен тыс ХV сессиясына делегаттар сайланды. 18 азан кні тетін алалы жиына 100 адам сайланды.
Келесі мселе бойынша, «Нр Отан» партиясы алалы филиалынан Астана аласыны мслихат депутаттыына міткер ретінде партияны астаналы филиалы траасыны бірінші орынбасары Сапар Ахметовты кандидатурасы сынылды.
Жиынды орытындылаан Иманали Тасмаамбетов ол жеткізген жетістігіміз бен жеісіміз халымызды толайым табысы екендігін айта келе, елорданы бгінгі жетістіктеріне наты мысалдармен тоталды. Оны айтуынша, ала елордаа айналалы трындарды саны 5 есеге сіп, 1 миллионды межеге жеткелі отыр. ЖІ 20 есеге артып, 2 триллион 700 миллиард тегені раан. Астанада жеке ксіппен айналысатындарды саны 5 есеге кбейген. Биыл жеті айда индустрияландыруды ауматы картасы бойынша елордада 10 жоба пайдалануа беріліп, 3 мы жаа жмыс орны ашылан. Орташа жалаы 10 есеге сіп, бгінде 152 мыа жетіп отыр. Бас шаарда жыл сайын 1 миллион шаршы метрден астам трын й тапсырылады. Биыл алашы жартыжылдыты зінде 554 мы шаршы метр трын й пайдалануа берілген.
– Астана – жастар аласы. Бгінде елордалытарды орташа жасы – 30. Сондытан, ола алан жмысымыз бен міндетімізді алдымен жастара бейімдеуіміз ажет. Оларды сапалы білім алуына жол ашып, траты жмыс табуына, баспаналы болып, отбасын руа, салауатты мір салтын стануына бар жадайды жасай білуіміз керек, – деді елорда кімі.
Туелсіздік жылдары арсаындаы Баралы апарат ралдары. азастан Республикасыны апаратты саясаты.
Баралы апарат ралдары (БА) - арнайы апаратты кмегімен, кез келген тлалара ртрлі мліметтерді ашы жариялауа арналан леуметтік мекемелер. Сарапшылар оларды мынадай ерекше белгілерін атап крсетеді: жариялылы, яни ттынушыларды шексіздігі; арнайы техникалы ралдарды, аппаратураларды болуы; апарат таратушыны абылдаушыа біржаты ыпалы; ттынушы аудиторияны трасыз ркелкілігі. оамны мір сруін амтамасыз етудегі баралы апарат ралдарыны рлі зор. Баралы апарат ралдары тртінші билік болып табылады.Баралы апарат ралдарыны еркіндігі адам бостандыыны маызды алы шарты болып табылады,яни оам мен мемлекеттегі жоары ндылы.Себебі,баралы апарат еркіндігінсіз,яни сз еркіндігісіз азаматты оамды елестету ммкін емес.Демек,туелсіз оамды баралы апарат ралдарыны рлі мен оны демократия шін маыздылыын зерделеуге тиіспіз.Баралы апарат ралдарыны масаты –елде жне шетелде болып жатан оиалар жайлы оама наты жне кедергісіз апарат беру.Сзсіз,оамды баралы апарат ралдарыны болуы жне оны жмыс істеуі-кез келген демократиялы мемлекетті ажетті элементі. Біріншіден баралы апарат ралдарыны халы пен кіметті арасындаы байланысты йымдастырушы.Екіншіден,баспасз оамны леуметтік міріндегі згерістерге жедел н осып отыруы.Осы арылы за шыарушы,атарушы жне сот биліктеріндегі зара былмалы жнінде халыты хабар етеді.Баралы апарат ралдарыны ызметіні негізінде болып ткен,болып жатан жне алдаы уаытта болатын леуметтік згерістер жніндегі тжірибелі тсінік алынады. Жне де баралы апарат ралдары оамдаы згерістерге наты кзарас алыптастыруа ммкіндік береді. Себебі,тртінші билік-баралы апарат билігіні дыреті кшті,оны ешкім ештеемен ауыстыра алмайды,-деуімізге болады жне де арнаулы мемлекеттік мртебе рлі болмаса да, баспасз оамды пікір туызып,алыптастыратын ыпалы бар,халы пен билік арасындаы ерекше байланыса ие бірден-бір леуметтік института тн зор кші бар рал болып табылады.Мемлекет зіні лтты ауіпсіздігін амтамасыз ету шін алдымен апаратты саланы іргесін мыымдап аланы дрыс. ХХ жне ХХІ асырларда демократия аясында кп зерттелген саланы бірі – баралы апарат ралдары. БА-ты туелсіздігі, міндеттері мен мраттары, оам мен мемлекет дамуындаы орыны туралы баяндалан халыаралы жаттар да, жекелеген ылыми-сараптамалы тжырымдар да жеткілікті. Соларды брінде е уелі белгілі апарат кзі арылы жалпыа таратылатын ойды еркіндігі жайлы азып айтылады.
азастан – Туелсіздік дуіріні алашы жылдарынан бастап баспасз саласындаы халыаралы беделді жаттарды аясында БА-ты еркіндігін амтамасыз етіп келе жатан мемлекет. Апарат ралдары бостандыыны кепілі – Ата заымыз жне Республика Президенті. Осы орайда баралы апарат ралдары руда болан иындытара тоталсам:оамдар алмасып, нарыты экономикалы атынастар орныа бастаан тстан бергі уаытты БА саласындаы згерістермен сараласа, апарат кздеріні даму сатыларын ш кезеге блуге болады. Біріншісі -жалыз идеологияны прменінде болып келген бірттас апарат жйесіні ыдырауы жне аржылы, идеялы тоырауа шырауы. Екінші кезе - апарат леміні мемлекеттік жне жекеменшік трінде айтадан алыптасуы, ксіпкерлік баспасзді рылуы. шінші кезе – еліміздегі экономикалы-леуметтік, мдени реформаларды тередеуіне сйкес лемдік апаратты республиканы эфирлік кеістігіне енуі жне азастанны аламды апарат айдынына талпынысымен сипатталады.
Алашы кезедерді иындыа толы боланы белгілі. Сол крделі тста Республика Президенті жаа оама апаратты берік демеу керектігін ойлап, баспасзді беделін жне ел мен мемлекет алдындаы жауапкершілігін ктеруді ммкін жолдарыны брін арастырды. Президент 1998 жылды 3-шілдесінде БА-ты ндірістік жне тарату кезіндегі осымша н салыынан босату туралы Жарлыа ол ойды. Республика 1991 жылдан бері арай апарат ралдары туралы занаманы дайы жетілдірумен болды. Осы жылы 28-тамызда «Баспасз жне баса баралы апарат ралдары туралы» за абылданды. Ол елімізде мемлекеттік емес БА-ты пайда болуына жне жедел дамуына олайлы жадай туызды. Апарат лемінде бсекелестік туды. Баспасз бен эфирлерге жаа мазмн берген ірі медиа бірлестіктер мірге келді.
Халыты апарат алу жне талдау ммкіндігі молайды. Енді осы о рдісті одан рі дамытуды ыты негіздері ажет бола бастады. Соан орай Елбасы 1997 жылы 3-желтосанда «азастан Республикасыны бірттас апарат кеістігін алыптастыру туралы» Жарлыа ол ойды. Президентті тапсыруымен 1999 жылы жаа за кшіне енді. Кп замай, 2001 жылы оан елеулі згерістер мен толытырулар енгізілді.
Осы задарды ай - айсы да БА-ты демократияландыру, лемдік талаптара сай жетілдіру жне саясаттан тыс дамуына жол ашу шін арынша тиімді боланы ерекше атап айту керек.
Жетістігі бар болса, желпінтіп айтса да, жалауларып айтса да жарасады.
азастанда БА-ты саяси-экономикалы даму сатыларына сйкес жетілдіру рдісі осылай дайы жріп жатты. Тжырымдамада мына маызды міндеттерге айрыша назар аударылды жне жзеге асырылу жолдары белгіленді: 1. Апарат саласы мселелері жніндегі занаманы жетілдіру.
2. Отанды жне мемлекеттікбаралы апарат ралдарыны бсекеге абілеттілігін дамыту.3.Апаратты-телекоммуникациялы инфрарылымын дамыту. Санды теледидарды енгізу.
Осы ш міндетті брі республикадаы барлы сипаттаы БА-ты одан рі ркендеуіне айрыша ыпал етті.
Оамды-саяси мірді демократияландыру. азастан Республикасыны саяси партиялар туралы заы. Саяси партияларды дамуы жне азіргі кездегі партиялы жйесі.
1-тарау. ЖАЛПЫ
ЕРЕЖЕЛЕР
1-бап. Саяси партия ымы
1. Азаматтарды, ртрлi леуметтiк топтарды мдделерiн
мемлекеттiк билiктi кiлдi жне атарушы, жергiлiктi зiн-зi
басару органдарында бiлдiру жне оларды алыптастыру iсiне атысу
масатында оларды саяси еркiн бiлдiретiн азастан
Республикасы азаматтарыны ерiктi бiрлестiгi саяси партия деп танылады.
2. Саяси партияны халы атынан
билiк жргiзуге ыы жо.
2-бап. азастан Республикасыны саяси
партиялар туралы задары
1. азастан Республикасыны саяси партиялар туралы задары
азастан Республикасыны Конституциясына негiзделедi,
осы Занан жне азастан Республикасыны зге
де нормативтiк ыты актерлерiнен трады.
2. Саяси партиялар за алдында бiрдей.
3-бап. Саяси партиялара бiрiгу ыы
1. азастан Республикасы азаматтарыны саяси партиялара
бiрлесу бостандыына ыы бар.
2. азастан Республикасыны
азаматы тек бiр саяси партияа мше бола алады.
3. Саяси партияа мше болу азастан
Республикасы азаматыны ытары мен бостандытарын
шектеуге негiз бола алмайды.
4. ркiм зiнi андай
партияа жататынын крсетуге немесе крсетпеуге ылы.
4-бап. Мемлекет жне саяси партиялар
1. Мемлекет саяси партияларды ытары мен зады
мдделерiнi саталуын амтамасыз етедi.
2. Мемлекеттi саяси партияларды
iстерiне жне саяси партияларды мемлекет iстерiне засыз
араласуына жол берiлмейдi. Саяси партиялара мемлекеттiк органдарды
функцияларын жктеуге де жол берiлмейдi.
3. Азаматтардан кез келген нысанда, оны
iшiнде ресми жаттарда да, андай партияа жататынын крсетудi
талап етуге тыйым салынады.
4. Парламент депутаттарыны, мемлекеттiк ызметшiлердi
саяси партиялардаы аы тленетiн ызметтерде болуына ыы
жо.
5. Мемлекеттiк ызметшiлер лауазымды
мiндеттерiн атару кезiнде азастан Республикасы задарыны талаптарын
басшылыа алады жне саяси партиялар мен оларды
органдарыны шешiмдерiмен байланысты болмайды.
6. Саяси партияларды траты
жмыс iстейтiн органдарында ызмет атаратын адамдара азастан
Республикасыны ебек занамасы, азастан
Республикасыны леуметтiк амсыздандыру жне сатандыру туралы
занамасы олданылады.
5-бап. Саяси партияларды рылу жне
ызмет ету негiздерi
1. Саяси партияларды ызметi ерiктiлiк, те ытылы,
зiн-зi басару, задылы жне жариялылы
принциптерiне негiзделедi. Осы Замен белгiленген шектеулердi оспаанда,
саяси партиялар iшкi рылымын, масаттарын, ызмет
нысандары мен дiстерiн еркiн анытайды.
2. Саяси партияларды ызметi адам
мен азаматты азастан Республикасыны Конституциясында кепiлдiк
берiлген ытары мен бостандытарын бзбауа
тиiс.
3. Саяси партиялар азастан Республикасыны
саяси партияа мше болып табылатын азаматтарына саяси партияларды
басшы органдарында, депутаттыа жне мемлекеттiк билiк
органдары мен жергiлiктi зiн-зi басару органдарындаы
зге де сайланбалы ызметтерге кандидаттарды тiзiмiнде кiлдiк
етуi шiн бiрдей ммкiндiктер жасауа тиiс.
4. Саяси партияларды йымды рылымы
ауматы принцип бойынша рылады.
5. Саяси партиялар мен оларды рылымды
блiмшелерiнi (филиалдары мен кiлдiктерiнi) басшы
органдары азастан Республикасыны аумаында болуа
тиiс.
6. азастан Республикасыны
аумаында баса мемлекеттердi саяси партияларыны ызметiне
жол берiлмейдi.
7. Масаттары немесе iс-рекеттерi азастан
Республикасыны конституциялы рылысын кштеп згертуге,
ттастыын бзуа, мемлекеттi ауiпсiздiгiне
нсан келтiруге, леуметтiк, нсiлдiк, лтты,
дiни, тектiк-топты жне рулы араздыты ттатуа
баытталан саяси партияларды ру мен оларды ызметiне
тыйым салынады.
8. Азаматтарды ксiби, нсiлдiк,
лтты, этникалы жне дiни белгiлерi бойынша саяси
партиялар руа, сондай-а мемлекеттiк органдар мен
жергiлiктi зiн-зi басару органдарында саяси партияларды
бастауыш партия йымдарын руа жол берiлмейдi.
9. скерилендiрiлген саяси партиялар, сондай-а
саяси партиялар жанынан скерилендiрiлген ралымдар руа
жне оларды ызметiне тыйым салынады.
10. Бiлiм беру йымдарыны оу
процесiнде саяси партияларды бадарламалы, жарылы
талаптарын насихаттауа жол берiлмейдi.
2-тарау. САЯСИ
ПАРТИЯНЫ РУ, АЙТА ЙЫМДАСТЫРУ
ЖНЕ ТАРАТУ
6-бап. Саяси партияны ру
1. Саяси партия саны бiр мы адамнан кем емес, саяси партияны рылтай
съезiн (конференциясын) шаыратын жне облыстарды,
pecпубликалы маызы бар аланы жне астананы
штен екiсiнi атынан кiлдiк ететiн азастан
Республикасы азаматтары тобыны бастамасы бойынша рылады.
Азаматтар саяси партияны рылтай съезiне (конференциясына)
жеке зi атысады. Азаматтарды сенiмхат бойынша саяси
партияны рылтай съезiнде (конференциясында) кiлдiк
етуiне жол берiлмейдi. Саяси партияны рылуын, соны
iшiнде рылтай съезiнi (конференциясыны) ткiзiлуiн
йымдастыруды аржыландыру осы Заны 18-бабыны талаптарына
сйкес жзеге асырылады.
2. Азаматтарды саяси партия ру
жнiндегi бастамашы тобыны электронды жне ааз
жеткiзгiштегi тiзiмдерi тiркеушi органа ол
белгiлеген нысан бойынша табыс етiледi.
3. рылтай съезiн (конференциясын) зiрлеу
жне ткiзу шiн рамында кемiнде он адам бар йымдастыру
комитетi рылуы ммкiн.
4. рылтай съезiнде
(конференциясында) саяси партияны ру, оны атауы, жарысы,
бадарламасы туралы шешiмдер абылданады жне оны
басшы органдары рылады.
5. Саяси партия жарылы ызметiн
мемлекеттiк тiркеуден ткеннен кейiн жзеге асырады.
Ескерту.
6-бапа згертулер енгiзiлдi - азастан Республикасыны
2005 жылы 8 шiлдедегi N 67-III Заымен (Заны олданыса енгiзiлу
тртiбiн 2-баптан араыз).
7-бап. Саяси партияны атауы мен рмiзi
1. Саяси партияны атауында "саяси партия" немесе
"партия" деген сздер болуа тиiс, оларды саяси
партияларды атауында ана пайдалануа жол берiледi.
Саяси партияны толы жне ысартылан
атауы мен оны рмiзi мемлекеттiк органдарды, азастан
Республикасында тiркелген саяси партияларды, сондай-а азастан
Республикасыны задарын бзушылыа байланысты
таратылан саяси партияларды атауы мен рмiзiн толы
немесе оларды елеулi блiгiн айталамауа тиiс.
2. Саяси партияны атауында лтты,
этникалы, дiни, айматы, ауымды жне
гендерлiк белгiлердi крсетуге, оны лидерлерiнi, тарихи тлаларды
есiмдерi мен фамилияларын пайдалануа жол берiлмейдi.
3. Саяси партияны з рмiзi
ретiнде азастан Республикасыны жне баса
мемлекеттердi мемлекеттiк нышандарын пайдалануа ыы
жо.
4. Саяси партия рмiз ретiнде
эмблемаларды, туларды, гимндердi, вымпелдердi, значоктарды пайдалануа ылы.
5. Саяси партияны рмiзi
Конституцияа арсы жне заа арсы масаттарды
насихаттауа ызмет етпеуге тиiс.
6. Саяси партия рмiзiнi
сипаттамасы мен эскиздерi жарыда болуа тиiс.
Ескерту.
7-бапа згертулер енгiзiлдi - азастан Республикасыны
2005 жылы 8 шiлдедегi N 67-III Заымен (Заны олданыса енгiзiлу
тртiбiн 2-баптан араыз).
8-бап. Саяси партияа мше болу
1. азастан Республикасыны жасы он сегiзге толан
азаматы саяси партияны мшесi бола алады.
2. Саяси партияа шетелдiктердi,
азаматтыы жо адамдарды мше болуына, сондай-а
жымды мшелiкке жол берiлмейдi.
3. скери ызметшiлер, лтты
ауiпсiздiк органдарыны, ы орау
органдарыны ызметкерлерi жне судьялар саяси партияда
болмауа, андай да болсын саяси партияа олдау крсетпеуге
тиiс.
4. Саяси партияа мшелiк ерiктi,
жеке жне тiркелетiн тртiпте болады.
5. Саяси партияа абылдау жазбаша тiнiш
негiзiнде жзеге асырылады.
6. Саяси партияа мше болу ксiби,
леуметтiк, нсiлдiк, рулы, лтты немесе дiни
белгiлер бойынша, сондай-а жынысына жне млiктiк жадайына
байланысты шектелмеуге тиiс.
7. Саяси партияны мшелерi саяси
партияны басшы органдарына сайлауа жне сайлануа,
саяси партия мен оны басшы органдарыны ызметi туралы апарат
алуа ылы.
8. айтыс болу, партиядан шыу,
партиядан шыарылу, баса партияа кiру саяси партияа
мше болуды тотатуа негiз болып табылады.
9-бап. Саяси партияны жарысы
1. Саяси партияны жарысында мыналар болуа тиiс:
1) саяси партияны атауы, масаттары
мен мiндеттерi, сондай-а рмiзiнi сипаттамасы;
2) саяси партияны орталы
аппаратыны орналасан жерi;
3) саяси партияа мше болуды
жне мшелiктен шыып алуды шарттары мен тртiбi,
оны мшелерiнi ытары мен
мiндеттерi;
4) саяси партия мшелерiн есепке алу тртiбi;
5) саяси партияны жне оны рылымды
блiмшелерiн (филиалдары мен кiлдiктерiн) ру, айта
йымдастыру мен тарату тртiбi;
6) саяси партия мен оны рылымды
блiмшелерiнi (филиалдары мен кiлдiктерiнi) басшы жне
баылау-тексеру органдарын сайлау тртiбi, аталан органдарды
кiлеттiк мерзiмi мен зыретi;
7) саяси партияны жарысына жне
оны бадарламасына згерiстер мен толытырулар енгiзу
тртiбi;
8) депутаттыа жне
мемлекеттiк билiк органдары мен жергiлiктi зiн-зi басару органдарындаы
зге де сайланбалы ызметтерге саяси партиядан кандидаттар
(кандидаттар тiзiмiн) сыну тртiбi;
9) бiрыай жалпылтты
сайлау округiнi аумаы бойынша саяси партия сынан Мжiлiс
депутаттыына кандидаттарды керi шаырып алу немесе ротациялау
негiздерi;
10) саяси партия мен оны рылымды
блiмшелерiнi (филиалдары мен кiлдiктерiнi) ашаны
жне зге де млiктi басару саласындаы ытары,
саяси партия мен оны рылымды блiмшелерiнi
(филиалдары мен кiлдiктерiнi) аржылы жауапкершiлiгi
жне саяси партия мен оны рылымды блiмшелерiнi
(филиалдары мен кiлдiктерiнi) есептiлiк тртiбi.
2. Саяси партияны жарысында зiнi
ызметiне жататын жне азастан Республикасыны
задарына айшы келмейтiн зге де ережелер болуы ммкiн.
3. Саяси партияны жарысына
енгiзiлетiн згерiстер мен толытырулар мемлекеттiк тiркелуге
жатады.
10-бап. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеу
1. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеудi азастан Республикасыны
дiлет министрлiгi жзеге асырады.
2. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеуге ажеттi
жаттар саяси партияны рылтай съезi
(конференциясы) ткiзiлген кннен бастап екi айдан кешiктiрiлмей
тiркеушi органа табыс етiледi.
3. Саяси партия мемлекеттiк тiркелген кнiнен
бастап алты айды iшiнде зiнi рылымды
блiмшелерiн (филиалдары мен кiлдiктерiн) ауматы дiлет
органдарында есептiк тiркеуден ткiзуге мiндеттi.
4. Осы бапты 3-тармаын орындамау азастан
Республикасыны задарында белгiленген тртiппен саяси
партияны мемлекеттiк тiркелуiнi кшiн жоюа кеп
соады.
5. Саяси партияны тiркеу мен айта тiркеу,
сондай-а оны рылымды блiмшелерiн
(филиалдары мен кiлдiктерiн) есептiк тiркеу азастан
Республикасыны зады тлаларды мемлекеттiк тiркеу
туралы задарында кзделген тртiппен жне
мерзiмдерде жзеге асырылады.
6. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеу шiн
оны рамында партияны барлы облыстардаы,
республикалы маызы бар ала мен астанадаы райсысында
кемiнде жетi жз партия мшесi бар рылымды блiмшелерiнi
(филиалдары мен кiлдiктерiнi) атынан кiлдiк ететiн кем
дегенде елу мы партия мшесi болуа тиiс.
7. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеу тiркеушi
органа мынадай жаттарды тапсыран жадайда жзеге
асырылады:
1) тiркеушi орган белгiлеген нысан
бойынша тiнiш;
2) саяси партияны басшысы ол ойан
саяси партияны екi дана етiп жасалан жарысы мен бадарламасы;
3) саяси партияны рылтай
съезiнi (конференциясыны) хаттамасы;
4) саяси партия мшелерiнi тiркеушi
орган белгiлеген нысандаы жне осы бапты 6-тармаыны
талабына сай келетiн электронды жне ааз
жеткiзгiштегi тiзiмдерi;
5) зады тланы мемлекеттiк
тiркеу шiн алынатын алымны тленгенi туралы жат.
8. Мемлекеттiк тiркеу мерзiмi азастан
Республикасыны зады тлаларды мемлекеттiк тiркеу
туралы задарында кзделген негiздер бойынша тотатыла
трады.
Ескерту. 10-бапа
згертулер енгiзiлдi - азастан Республикасыны 2005
жылы 8 шiлдедегi N 67-III Заымен (Заны олданыса енгiзiлу
тртiбiн 2-баптан араыз).
11-бап. Саяси партияны
мемлекеттiк тiркеуден бас тарту
1. Тiркеушi орган азастан Pecпубликасыны за
актiлерiнде кзделген негiздемелер бойынша, сондай-а партия руды
зада белгiленген тртiбiн бзан, берiлген жаттар,
соны iшiнде оны рылтай жаттары мен
партия мшелерiнi, оны рылымды блiмшелерiнi
(филиалдары мен кiлдiктерiнi) тiзiмдерi азастан
Республикасыны за актiлерiне сйкес келмеген жадайда
саяси партияны мемлекеттiк тiркеуден бас тартады.
Тiркеушi орган азастан
Республикасыны за актiлерiне кзделген
негiздемелер бойынша, сондай-а рылымды блiмшенi
(филиалы мен кiлдiгiн) руды задарда белгiленген
тртiбiн бзан, есептiк тiркеуге берiлген жаттар,
соны iшiнде партия мшелерiнi тiзiмдерi азастан
Республикасыны за актiлерiне сйкес келмеген
жадайда саяси партияны рылымды блiмшесiн
(филиалы мен кiлдiгiн) есептiк тiркеуден бас тартады.
2. Мемлекеттiк тiркеуден бас тартылан жадайда
саяси партия тiркеушi органа ш ай ткен со оны
мемлекеттiк тiркеу шiн жаттарды айтадан бере алады.
3. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеуден, оны
рылымды блiмшелерiн (филиалдары мен кiлдiктерiн)
есептiк тiркеуден бас тартуа сот тртiбiмен шаым жасалуы ммкiн.
Ескерту.
11-бап жаа редакцияда - азастан Республикасыны 2005
жылы 8 шiлдедегi N 67-III Заымен (Заны олданыса енгiзiлу
тртiбiн 2-баптан араыз).
12-бап. азастан Республикасыны саяси
партиялар туралы задарыны саталуын баылауды жзеге асыратын
мемлекеттiк органдар
азастан Республикасыны саяси партиялар туралы задарыны
саталуына, сондай-а саяси партия мен оны рылымды
блiмшелерi (филиалдары мен кiлдiктерi) ызметiнi азастан
Республикасыны задарына сйкестiгiн баылауды:
1) саяси партия мен оны рылымды
блiмшелерiнi (филиалдары мен кiлдiктерiнi) саяси
партия мшелерiнi ажеттi саны бар
екендiгiн растайтын жаттарын берудi талап ету немесе
олара ол жеткiзу ыы бар тiркеушi
органдар;
2) азастан Республикасыны
салы задарына сйкес салы органдары;
3) азастан Республикасыны
за актiлерiнде кзделген жадайларда баса мемлекеттiк
органдар жзеге асырады.
Азаматтарды саяси партия ру
жнiндегi бастамашылы тобыны, саяси партия мшелерi
тiзiмдерiнi дрыстыын, осы Заны 6-бабы 1-тармаыны, 8-бабыны, 10-бабы 6-тармаыны
талаптарына сйкес келуiн тексерудi азастан Республикасыны
кiметi айындайтын тртiппен тиiстi мемлекеттiк
органдар жзеге асырады.
Ескерту.
12-бапа згерту енгiзiлдi - азастан Республикасыны
2005 жылы 8 шiлдедегi N 67-III Заымен (Заны олданыса енгiзiлу
тртiбiн 2-баптан араыз).
13-бап. Саяси партияны ызметiн тотата тру
1. Саяси партияны ызметi сотты шешiмi бойынша ш
айдан алты айа дейiнгi мерзiмге:
1) азастан Республикасыны Конституциясы мен
задарын бзан;
2) саяси партияны жарысына айшы
келетiн ызметтi немi жзеге асыран;
3) саяси партия басшыларыны экстремизмдi
жзеге асыруа баытталан жария шаыруы мен сйлеген
сздерi орын алан;
4) саяси партия мшелерiнi саны осы
Заны 10-бабы 6-тармаыны талаптарына сйкес
келмеген жадайларда тотатыла труы ммкiн.
2. Саяси партияны ызметi тотатылып
тран кезеде партияны басшылары мен мшелерiне
баралы апарат ралдарында партия
атынан сйлеуге, жиналыстар, митингiлер жне зге де жария сз
сйлеудi йымдастыруа жне ткiзуге тыйым
салынады, сондай-а ебек шарттары, оны ызметi
салдарынан келтiрiлген залалды орнын толтыру жне айыпплдар
тлеу жнiндегi есеп айырысуларды оспаанда, саяси
партияны банктiк шоттары бойынша шыыс операциялары тотатыла
трады.
3. Егер саяси партияны ызметiн тотата
труды белгiленген мерзiмi iшiнде тртiп бзушылытар
жойылатын болса, саяси партия з ызметiн айта бастайды.
4. Саяси партияны орын алан тртiп
бзушылыты жойандыы фактiсiн саяси партияны ызметiн
тотата тру туралы шешiм шыаран сот анытайды.
Ескерту.
13-бапа згерiстер енгiзiлдi - азастан
Республикасыны 2005.02.23. N 33 Заымен, 2005 жылы 8 шiлдедегi N
67-III Заымен (Заны
олданыса енгiзiлу тртiбiн 2-баптан араыз).
14-бап. Саяси партияны айта йымдастыру жне
тарату
1. Саяси партияны айта йымдастыру (осылу, бiрiгу, блiну,
блiнiп шыу, айта рылу) оны жоары
органыны шешiмi бойынша азастан Республикасыны за актiлерiнде жне
саяси партияны жарысында кзделген тртiппен жргiзiледi.
2. айта йымдастырыланнан
кейiн жаадан рылан саяси партияны тiркеу азастан
Республикасыны задарында белгiленген тртiппен жзеге
асырылады.
3. Саяси партия:
1) зiнi жоары органыны
шешiмi бойынша;
2) айматарды кемiнде жартысыны
кiлi болып табылатын мшелерiнi кемiнде елу бiр процентiнi
сынысы бойынша;
3) сотты шешiмi бойынша таратылады.
4. Саяси партияны таратуды саяси партияны
жоары органы таайындайтын тарату комиссиясы немесе азастан
Республикасыны за актiлерiнде кзделген тртiппен
сот жргiзедi.
5. Сотты шешiмi бойынша саяси партия:
1) осы Заны талаптарын орындамаан;
2) саяси партияны ызметiн тотата
тру шiн негiз болан тртiп бзушылыты
сот белгiлеген мерзiмде жоймаан;
3) саяси партияны жарысына айшы
келетiн ызметтi немi жзеге асыран;
4) азастан Республикасыны
за актiлерiнде тыйым салынан ызметтi жзеге асыран
не ызметiн азастан Республикасыны задарын
бiрнеше рет (кемiнде екi рет) немесе рескел бза отырып жзеге
асыран;
5) мемлекеттiк тiркеу шiн табыс етiлген жаттардаы
млiметтердi дрыс еместiгi аныталан кезде
саяси партияны мемлекеттiк тiркеудi засыздыы танылан
не саяси партияны мемлекеттiк тiркеудi кшi жойылан;
6) саяси партия азастан
Республикасы Парламентi Мжiлiсi депутаттарыны сайлауына атарынан
екi рет атыспаан;
7) шетелдiк зады тлалар мен
азаматтар, шет мемлекеттер мен халыаралы йымдар аржыландыран,
саяси партия осы Зада тыйым салынан айырмалдытарды
абылдаан;
7-1) саяси партия, оны рылымды
блiмшелерiнi (филиалдары мен кiлдiктерiнi) ызметiн
азастан Республикасыны задарында кзделген
жадайларда айта тiркеусiз жзеге асыран;
8) азастан Республикасыны
за актiлерiнде кзделген зге де жадайларда таратылуы
ммкiн.
Ескерту.
14-бапа згерiстер енгiзiлдi - азастан
Республикасыны 2005 жылы 8 шiлдедегi N 67-III Заымен (Заны олданыса енгiзiлу
тртiбiн 2-баптан араыз).
3-тарау. САЯСИ
ПАРТИЯНЫ ЫЗМЕТI
15-бап. Саяси партияны ытары
мен мiндеттерi
1. Саяси партия жарысы мен бадарламасында аныталан
масаттар мен мiндеттердi жзеге асыру шiн азастан
Республикасыны задарында белгiленген тртiппен:
1) зiнi ызметi туралы апарат
таратуа жне з масаттары мен мiндеттерiн насихаттауа;
2) ерiктi негiзде ауымдастытара
(одатара), сайлау блоктарына бiрiгуге;
3) азастан Республикасыны
Президенттiгiне, азастан Республикасы Парламентi Мжiлiсiнi
жне мслихаттарыны депутаттыына кандидаттар сынуа;
мслихаттардаы з кiлдерi арылы азастан
Республикасы Парламентi Сенатыны депутаттыына кандидатуралар жнiнде
сыныс жасауа;
4) здерiнi баралы
апарат ралдарын руа;
5) жиналыстар, митингiлер мен демонстрациялар,
шерулер мен пикеттер ткiзуге;
6) осы Зада жне азастан
Республикасыны зге де за актерлерiнде кзделген зге
де ытарды жзеге асыруа ылы.
2. Саяси партия:
1) азастан Республикасыны Конституциясы мен
задарыны талаптарын сатауа;
2) рбiр азаматты з ытары
мен мдделерiне атысты жаттармен, шешiмдермен жне
апарат кздерiмен танысу ммкiндiгiн амтамасыз етуге;
3) зады тлаларды
бiрыай мемлекеттiк тiркелiмiне енгiзiлетiн млiметтер клемiнде
траты жмыс iстейтiн органы орналасан жердi згергенi
туралы жне з басшылары туралы деректердi тiркеушi органа
хабарлауа;
4) салы органдарына азастан
Республикасыны задарында белгiленген мерзiмдер мен клемде
зiнi аржылы ызметi туралы есеп табыс етуге
мiндеттi.
16-бап. Саяси партияны жне оны рылымды блiмшелерiнi (филиалдары мен кiлдiктерiнi) органдары
1. Саяси партияны трт жыл iшiнде кемiнде бiр рет шаырылатын
съезi (конференциясы) саяси партияны жоары басшы органы болып
табылады.
2. Саяси партияны съезiнде
(конференциясында):
1) саяси партияны жарысы мен бадарламасына
згерiстер мен толытырулар енгiзiледi;
2) саяси партияны мшелерi азастан
Республикасыны Президенттiгiне, Парламент Мжiлiсiнi
депутаттыына кандидаттар ретiнде сынылады, депутаттыа
кандидаттарды азастан Республикасыны Орталы
сайлау комиссиясына тiркеу шiн сынылатын партиялы тiзiмi
бекiтiледi;
3) саяси партияны басшы органдары
сайланады;
4) партияны мшелiк жарналарыны
млшерi бекiтiледi.
3. Саяси партияны филиалы мен кiлдiгiнi
конференциясы (жалпы жиналысы) саяси партия филиалы мен кiлдiгiнi
жоары басшы органы болып табылады.
4. Саяси партияны филиалы мен кiлдiгiнi
конференциясында (жалпы жиналысында):
1) оларды басшы органдары сайланады;
2) тиiстi мслихаттарды депутаттыына
кандидаттар сынылады.
5. Саяси партия съезiнi (конференциясыны)
шешiмi саяси партияны съезiне (конференциясына)саяси партияны
барлы облысты, республикалы маызы бар алалы,
астаналы филиалдары мен кiлдiктерiнi кiлдерi атысан
кезде кпшiлiк дауыспен абылданады.
17-бап. Саяси партияны меншiгi
азастан Республикасыны задарында тыйым салынан
объектiлердi оспаанда, саяси партияны меншiгiнде оны
жарысында кзделген ызметтi материалды жаынан
амтамасыз ету шiн ажеттi объектiлер, сондай-а оны
аражаты есебiнен рылатын йымдар болуы ммкiн.
Саяси партия ттас аланда, саяси
партия млкiнi, соны iшiнде оны рылымды
блiмшелерi (филиалдары мен кiлдiктерi) млкiнi
меншiк иесi болып табылады. Саяси партия мшелерiнi саяси партияны
млкiне атысты ытары болмайды.
Саяси партияны млкi саяси партияны
жарысы мен бадарламасында кзделген масаттарды жзеге
асыру жне мiндеттердi шешу шiн пайдаланылады.
Саяси партияны млкi ол таратылан
жадайда оны жарысына сйкес пайдаланылуа
тиiс. Егер саяси партияны жарысында мндай тртiп кзделмесе,
онда бл мселенi шешудi саяси партияны тарату туралы шешiм абылдаан
орган жзеге асырады.
18-бап. Саяси партияны аржыландыруды кздерi
жне оны аражатын пайдалану
1. Саяси партияны аражаты:
1) мшелiкке кiру жне мшелiк
жарналардан;
2) айырмалдытар жатпен
расталып, оларды шыу кздерi крсетiлген жадайда
мемлекет алдындаы салыты мiндеттемелерiнi
орындалуына салыты баылауды амтамасыз
ететiн орталы атарушы орган белгiлеген тртiппен
жзеге асырылатын азастан Республикасыны азаматтары
мен мемлекеттiк емес йымдарыны айырмалдытарынан;
3) ксiпкерлiк ызметтен тскен
кiрiстерден ралады.
2. Саяси партияа жне оны рылымды
блiмшелерiне (филиалдары мен кiлдiктерiне):
1) шет мемлекеттерден, шетелдiк зады тлалардан
жне халыаралы йымдардан;
2) шетелдiктерден жне азаматтыы жо
адамдардан;
3) шетел атысатын зады тлалардан;
4) мемлекеттiк органдардан жне
мемлекеттiк йымдардан;
5) дiни бiрлестiктерден жне айырымдылы
йымдарынан;
6) иесi крсетiлмеген айырмалды
жасаушылардан айырмалды алуа жол берiлмейдi.
Осы тармата крсетiлген адамдардан
келiп тскен айырмалдытар сотты шешiмi бойынша
мемлекеттi кiрiсiне аударылады.
3. Саяси партияларды ашасы азастан
Республикасыны задарына сйкес тiркелген банктердi
шоттарына орналастырылады.
4. Саяси партияны ашасы мен зге
де млкi оны мшелерi арасында блiнбейдi жне
жарылы масаттара сйкес жмсалуа
тиiс. Саяси партияны з аражатын айырымдылы
масаттара пайдалануына жол берiледi.
5. Саяси партияны жылды аржылы
есебi жыл сайын республикалы баспасз басылымдарында жарияланады.
Ескерту.
18-бапа згерiстер енгiзiлдi - азастан
Республикасыны 2005 жылы 8 шiлдедегi N 67-III Заымен (Заны олданыса енгiзiлу
тртiбiн 2-баптан араыз).
4-тарау.
ОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР
19-бап. азастан Республикасыны саяси
партиялар туралы задарын бзаны шiн жауаптылы
азастан Республикасыны саяси партиялар туралы задарын
бзаны шiн азастан Республикасыны задарына сйкес оан
кiнлi жеке жне зады тлалар, оны
iшiнде мемлекеттiк органдарды лауазымды адамдары жне саяси
партияны басшы органдарыны рамына кiретiн адамдар
жауаптылыта болады.
20-бап. Саяси партияларды халыаралы
байланыстары
азастан Республикасыны саяси партиялары халыаралы
байланыстар орнатып, жасай алады, тиiстi келiсiмдер жасасып, дiни
бiрлестiктердi оспаанда, халыаралы коммерциялы
емес кiметтiк емес бiрлестiктерге жымды мшелер
ретiнде кiре алады.
21-бап. тпелi ережелер
Осы За олданыса енгiзiлгенге дейiн рылан
саяси партиялар алты ай iшiнде осы Заны талаптарына сйкес
мемлекеттiк айта тiркеуден туге мiндеттi.
22-бап. Осы Зады олданыса енгiзу тртiбi
1. Осы За ресми жарияланан кнiнен бастап олданыса
енгiзiледi.
2. "Саяси партиялар туралы" 1996 жылы
2 шiлдедегi азастан Республикасы Заыны кшi
жойылды деп танылсын
Азастан халытарыны Ассамблеясы» туралы азастан Республикасыны Конституциясы. азастан халытарыны Ассамблеясы: рылымы, міндеттері жне йымдастыру жмыстары.
Ассамблеяны негізгі міндеттері
- этносаралы атынастар саласында мемлекеттік органдармен жне азаматты оам институттарымен тиімді зара іс-имылды амтамасыз ету, оамда этносаралы келісімді жне толеранттыты одан рі ныайту шін олайлы жадайлар жасау;
- халы бірлігін ныайту, азастанды оамны негіз алаушы ндылытары бойынша оамды келісімді олдау жне дамыту;
- оамдаы экстремизмні жне радикализмні кріністері мен адамны жне азаматты ытары мен бостандытарына ысым жасауа баытталан рекеттерге арсы труда мемлекеттік органдара жрдемдесу;
- азаматтарды демократиялы нормалара сйенетін саяси-ыты мдениетін алыптастыру;
Ассамблеяны масаты мен міндеттеріне ол жеткізу шін этномдени жне зге де оамды бірлестіктерді кш-жігерін біріктіруді амтамасыз ету;
азастан халыны лтты мдениетін, тілдері мен дстрлерін ркендету, сатау жне дамыту болып табылады.
Ассамблея рылымы
азастан Республикасыны Президенті Ассамблеяны рады жне айта йымдастырады, Ассамблея ызметіні баыттарын айындайды, Ассамблея басшылыыны лауазымды адамдарын ызметке таайындайды.
азастан Республикасыны Тыш Президентіне — Елбасына азастан халы Ассамблеясын мір бойы басару ыы тиесілі. Ассамблеяны рылымын Ассамблея Сессиясы, Ассамблея Кеесі, Ассамблея Хатшылыы, облыстарды (республикалы маызы бар аланы, астананы) ассамблеялары райды.
Ассамблея Сессиясы – Ассамблея мшелеріні жиналысы Ассамблеяны жоары басарушы органы болып табылады. Сессияны азастан Республикасыны Президенті ажеттілігіне арай, біра жылына кемінде бір рет шаырады. Кезекті Сессияны шаыру туралы кім кезекті Сессияны еткізілетін кні, орны жене кн тртібі крсетіліп, ол басталана дейін отыз кннен кешіктірілмей абылданады, бл туралы ресми баралы апарат ралдарында хабарланады. Кезектен тыс Сессия Ассамблея Траасыны, Ассамблея Кеесіні бастамасы бойынша немесе Ассамблея мшелері жалпы саныны кемінде штен біріні тініші бойынша шаырылады жене оны ткізу туралы шешім абылданан кннен бастап бір ай мерзімде ткізіледі.
Ассамблея тарихында 18 сессия ткізіліп, онда оам міріні маызды мселелері мен мемлекет дамуыны негізгі баыттар талыланды. Сессиялар аралыындаы кезеде Ассамблеяны басаруды азастан Республикасы Президентіні шешімімен рылатын Ассамблея Кеесі жзеге асырады. Кеесті рамын азастан Республикасыны Президенті бекітеді. азастан халы Ассамблеясыны жмыс органы оны Хатшылыы дербес рылымды блім ретінде азастан Республикасы Президенті кімшілігіні рамына кіреді. Ассамблеяны жне облыстар (республикалы маызы бар аланы, астананы) ассамблеяларыны рамы - этномдени жне зге де оамды бірлестік кілдеріні, мемлекеттік органдар кілдеріні жне оларды оамдаы беделі ескеріле отырып азастан Республикасы азаматтарыны атарынан алыптастырылады. азіргі уаытта Ассамблеясыны рамында 390 мше бар. Ассамблеяа мшелікке кандидатуралар облыстарды этномдени жне зге де оамды бірлестіктеріні сыныстары негізінде облыстарды (республикалы маызы бар аланы, астананы) ассамблеялары сессияларыны шешімі бойынша, сондай а республикалы, ірлік этномдени жне зге де оамды бірлестіктерді жоары органдарыны шешімі бойынша сынылады. Ассамблея ызметін ылыми сйемелдеу шін ылыми-сарапшылы кеес рылып, ызмет атаруда. ылыми-сарапшылы кеесті рамына азастан Республикасы Парламентіні депутаттары, этномдени бірлестіктерді, ылыми жне білім беру йымдарыны кілдері, сондай-а алымдар, туелсіз сарапшылар мен мамандар кіреді. Этносаралы мселені жариялауды ерекшелігі ескеріле отырып азастан халы Ассамблеясы жанынан Журналистер мен сарапшылар клубы рылан. Клуб жмысыны басты баыты журналистер мен сарапшылар шін этносаралы таырыпты жариялауды лайыты дстрін алыптастыру, сондай-а Ассамблея мен БА арасындаы байланысты тередету болып табылады. Барлы айматарда Досты йлері з жмысын тиімді атарып келеді, Мемлекет басшысыны тапсырмасымен Астана аласында – Бейбітшілік жне келісім сарайы салынды. Мнда жыл сайын азастан халы Ассамблеясыны сессиялары, лемдік дстрлі діндер съездері, зге де маызды іс-шаралар теді.