Тымды шешім абылдау кезедеріне сипаттама берііз
тымды шешім- ткен тжірибеге байланысты емес тадау, тымды шешім талдау процесіні кмегімен негізделеді. Ол шешімні абылдануын жаа крделі жадайда ытималдыын жоарлатуа кмектеседі.
Басару шешімдеріні типтері.Басару шешімдерін абылдау актісі жетекшіні лесі болып табылады, біра р трлі негізде жзеге асырылады.
Басару шешімі:
1. Жеке:
• Адамдармен аылдаспайтын аса жеке шешім "Мен солай іпештім" принципі бойынша жргізіледі.
• Жеке - беруші, "біз мнда кеестік, сосын мен осылай шештім" формуласы бойынша жзеге асады.
2. жымды:
• Барлы ызытырылан жатарды келісімі негізінде жасалады.
• Дауыс беру жолымен.
Басару - шешімдерін абылдау, орындау, дайындау процесі:
Жоспарлау процесі
Нсаны дайындау процесі жне озалысты наты тадау актісі
Не жасау керек жне алай жасау керектігі туралы апарат
Орындау процесі
Орындауды йымдастыру, мотивация
2. Шешім абылдау- белгілі бір кезекті адамдар мен кезедерден тратын процесс.
Мселерді тымды шешім абылдау кезедері:
Мселелерді тымды шешу ызметінешешім абылдауды белгілерін, шектеулерін ру, диагноз, соы тадау жатады. Егер кері байланыс жйесі арылы тадауды кмегімен мселені наты шешіміні мліметі кулан-дырылмаса, процесс аяталмаан болып есептелмейді.
1-кезе. Мселені диагностикасы.Мселені сезіну. Мселе ашан да крделі былыс, біра шешілуді талап етеді. Шешімді жасау пайда болан мселеге байланысты. Мселені арастыруды екі амалы бар.
Мселені шешу жолындаы бірінші адам - анытау
• Ала ойылан масаттара жетпеу мселелі оиа болып табылады. Басаша айтанда, сіз мселені дер кезінде ана білесіз. Мселені толыымен анытау иын, йткені йымны барлы бліктері зара байланысан. Мселені дрыс анытау дегеніміз - жартысын аны шешу.
• Мселе - бл потенциалды ммкіндік. Мысалы, тиімділікті жоарлатуды активті іздестіруі, тіпті іс жасы жріп жатса да, жасы басармауа болады. Мселені диагнозы кбінесе аралы шешімдерді абылдаудан бірнеше адам ашы тран процедура болып табыла-ды. Крделі мселені анытаудаы бірінші фаза - иыншылытарды мойындау жне бекіту.
Мселелерді пайда болу себептерін анытау шін (тмен пайда, німділік жне сапа, те жоары шыындар, йымдаы кптеген жанжалдар жне кадрлар аымдылыыны жоарылыы) сырты жне ішкі апаратты жинап талдау ажет. Баылау барысында орынды жне орынсыз апараттар арасындаы айырмашылыты кре алу жне оларды бір-бірінен ажырата алу керек.
Орынды апарат- наты мселеге, адама, масата жне уаыт кезеіне атысты мліметтер.
2-кезе. Шектеулер мен белгілерді ру.Мселені ру мселені болуын сипаттау жне ыса сыйымды формулада мазмндалу керек. йымны кптеген мселелеріні ммкін шешімдері, не йымда абылдаан шешімдерді жзеге асыру шін ресурстар жеткіліксіз боландытан, наты болмайды. Шектелген оиалар наты жетекшілерге байланысты. Мысалы, тадауды баламалы нсаларын баалау керек, ралдарды сйкес еместігі, жмысшылар саныны аздыы, ресурстарды сатып алуа абілетсіздігі бан з серін тигізеді. Бл стандарттарды шешім абылдауды белгілері деп атау абылданан.
3-кезе. Баламаларды анытау.Мселе себептерін жоятын жне масаттарына жетуге ммкіндік беретін барлы ммкіндік озалыстарын анытау керек. Баламалыты лкен мселесі жне оларды баалау рашанда ммкін болмайды. Сондытан жетекшілер нерлым алаулы болып табылады, бірнеше баламамен арастыру шін тадауды нса сандарын шектейді. Баламаларды баалау жретін стандарттарды анытау жне бірнеше нсаларды іріктеу керек. Осы жерде болжаумен атар апаратты талдау жне жинау жргізіледі, шектеулер ескеріліп, орындаушылар таайындалады. Шешім нсаулары жасалады.
4-кезе. Баламаларды баалау.Барлы идеяларды тізімін раннан кейін рбір баламаны баалауа ту керек. Баалау кезінде жетекші райсысыны ерекше асиеттері мен жетіспеушіліктеріні орта салдарын анытайды. Шешімдерді салыстыру шін рбір ммкін болатын баламаны жзеге асуа ытимал нтижелері лшеуге болатын стандарттара ие болуы ажет. Нсаларды баалау тиімділіктер талабыны негізінде жргізіледі.
5-кезе. Соы тандау.Егер мселе дрыс аныталан, баламалы шешімдер тиянаты лшенген жне бааланан болса, тадау жасау, яни шешім абылдау оай. Жетекші баламаны нерлым жайлы орта салдармен тадайды. Шешім абылдау актісі наты нсаны абылдау жетекшіні міндеті болып табылады.