Теріс энергетикалы баланс келесі заттекті жеткіліксіздігімен тыыз байланысты
Таам гигиенасы» пні
В 110400 «медициналы-профилактикалы іс» мамандыы
Курс студенттеріне арналан
1*Организмде зат алмасу жне энергия алмасу*1*136*2*
Ассимиляция рдісі бл
*+организм тіршілігі мен сіп-дамуына олданылатын ажетті заттектерді тзілу процесі
*органикалы заттарды ыдырауы мен оларды тсуін амтамасыз ету процесі
*заттарды ыдырауы, оны оттегімен тотыып, организмнен шыарылуы
*тулік бойы энергияны тсуі мен жмсалуыны сйкестігі
*ішкі азаларды жмысына шыындалатын энергия
Диссимиляция рдісі бл
*ішкі азаларды жмысына шыындалатын энергия
*тулік бойы энергияны тсуі мен жмсалуыны сйкестігі
*биохимиялы реакциялар шін организмге ажет энергияны тзілуі
*+ заттарды ыдырауы, оны оттегімен тотыып, организмнен шыарылуы
*органикалы заттарды ыдырауы мен оларды тсуін амтамасыз ету процесі
Зат алмасуды бзылуына алып келетін факторларды бірі
*+ йлесімсіз таматану
*физикалы жктеме
*дене салмаы
*жынысы
*жасы
За уаыт теріс энергетикалы баланс нтижесінде дамитын ауру
*семіздік
*+маразм
*ант диабеті
*атеросклероз
*гипертониялы ауру
За уаыта созылан о энергиялы баланс нтижесінде дамитын ауру
*алиментарлы дистрофия
*+гипертониялы ауру
*квашиоркор
*пеллагра
*маразм
Реттелінетін энергия шыыны бл
*спецификалы-динамикалы рекетіне кететін энергия шыындары
* тіршілік етуге ажет жйелерді ызметін стап тратын
*+ебек рекетіне жмсалатын
*блшы ет тонусы шін ажет
*негізгі алмасуа жмсалатын
Негізгі алмасуды млшеріне сер етеді
*блшы ет ызметіні клемі мен сипаты
*+орталы жйке жйесіні жадайы
*ебек рекетіні сипаты
*й жмысыны трлері
*спортпен шылдану
Кмірсуа бай тама абылдауда негізгі алмасу неше пайыза жоарылайды
*+4-7
*10-14
*20-25
*30-45
*45-50
Белока бай тама абылдауда негізгі алмасу неше пайыза жоарылайды
*4-7%
*10-14%
*20-25%
*+30-40%
*45-55%
Майа бай тама абылдауда негізгі алмасу неше пайыза жоарылайды
*1-2%
*+4-14%
*20-25%
*30-35%
*45-50%
Зат алмасу бір-біріне арама-арсы, бір мезгілде жретін рдістерден трады
*белоктарды тотыуы мен шыарылуы
*ферменттерді синтезі мен ыдырауы
*кмірсуларды синтезі мен ыдырауы
*гормондарды синтезі мен ыдырауы
* +катаболизм и анаболизм
Заттек алмасуды химиялы реакцияларыны жылдамдыы, оларды келісімділігі мен реттілігі реттеледі
*+ферменттік жне баса да реттеуші жйелер, сіресе жйке жйесі ызметімен
*ассимиляция жне диссимиляция рдістерімен
*эндогенді факторларды серімен
*экзогенді факторларды серімен
*гормондар синтезімен
Таамды заттектер мен энергияа ажеттілік млшерін анытайтын факторлар
*ебек ызметіні сипаты мен трлері
*+жынысы, жасы жне ебек сипаты
*алмасу рдістеріні арындылыы
*сырты орта факторларыны сері
*ксіптік патологияны болуы
Ебекке жарамды ерлер шін белоктар, майлар, кмірсулар жне энергияны нормасы» Астана . 2012ж. бойынша арастырылан ксіби топты саны
*2
*3
*4
*+5
*6
Жастан асан арт адамдарда зат алмасу рдістеріне тн
*белока жоары ажеттілік
*атты мал майларыны тез сіуі
*макронутриенттерді арты тсуі
*+зат алмасу арындылыыны тмендеуі
*ас орыту белсенділігіні функционалды жоарлауы
#16*!Таамны спецификалы-динамикалы рекетімен байланысты энергия шыыны те
*негізгі алмасудан 15-20%
*+негізгі алмасудан 10-15%
*туліктік уаттылытан 5-8%
*туліктік уаттылытан 10-15%
*туліктік уаттылытан 15-20%
Теріс энергетикалы баланс келесі заттекті жеткіліксіздігімен тыыз байланысты
*май
*+белок
*кмірсу
*витаминдер
*минералды заттектер
#18*!Спецификалы-динамикалы рекетінде аз млшерде жмсалатын энергия шыынын шаыратын таам
*майлы
*белокты
*+кмірсулы
*витаминге бай
*минералды заттектерге май
#19*!Зат алмасуды химиялы реакцияларыны жылдамдыы реттеледі
*ассимиляция жне диссимиляция процесстерімен
*+ферментті жне жйке жйесі ызметімен
*эндогенді факторларды серімен
*экзогенді факторларды серімен
*гормондар синтезімен
#20*!Реттелінбейтін энергия шыына жатады
*+негізгі алмасуда
*ебек ызметінде
*ойлауда жмсалатын
*спортпен шылдануда
*белсенді демалыс трінде
#21*!Реттелінетін энергия шыыны
*жылу алмасу
*негізгі алмасу
*су-тз алмасу
*+жйке-блшы ет жмысы
*таамны спецификалы-динамикалы рекеті
#22*!Энергия шыынын анытайтын ке таралан діс
*срау-лшеу
*тікелей калориметрия
*+кестелік-хронометражды
*тікелей емес калориметрия
*алиментарлы энергометрия
#23*!Ересек ебекке жарамды адамдарды таматануында белок, май, кмірсуды отайлы
араатынасы
*1: 0,8: 4
*+1: 1,2: 4,6
*1:1:3
*1:2: 5
*1:3:7
#24*!р трлі таамды белоктарды сапасын баалайтын халыаралы эталон ретінде абылданан азы-тлік белогы
*+тауы жмыртасы
*сиыр еті
*балы
*ст
*соя
#25*!Ересек адамны1 кг салмаа белокты туліктік ажеттілігі
*0,3 г
*0,5 г
*+1,0 г
*2,0 г
*3,0 г
#26
*!Ересек адамдарды туліктік рационыны жалпы энергетикалы ндылыынан белокты сынылан млшері
*8-10%
*+12-14%
*16-20%
*25-30%
*40-45%
#27*!Ересек ебекке жарамды адамдар шін сімдік тектес белоктарды жалпы млшері райды
*35%
*+45%
*55%
*65%
*75%
#28*!Ересек ебеккке жарамды халы шін жануар тектес белоктарды жалпы млшері райды
*35%
*45%
*+55%
*65%
*75%
#29*!Аралас таматану кезінде тулігіне негізгі алмасу жоарылайды
*40-50%
*+10-15%
*20-25%
*30-40%
*45-55%
#30*!Белока бай таам абылдауда негізгі алмасуды жоарылау пайызы
*40-50%
*10-14%
*20-25%
*+30-40%
*45-55%
#31*!Арты белокты таматануда организммен адааланбайтын рдістер кшейеді
*организмні лсізденуі
*бой суіні кешеуілдеуі
*иммунитетті тмендеуі
*зат алмасу бзылыстары
*+бауыра жктемені артуы
#32*!Адамда белок жеткіліксіздігіні кріністері
*ішекте шіру рдісіні кшеюі
*бйрекке жктемені артуы
*бауырда жктемені артуы
*+иммунитетті тмендеуі
*жйке жйесіні озуы
#33*!Адам организмінде лизинні рлі
*+сйек тініні алыпты алыптастыруына ажет кальцийді сіуіне кмектеседі
*ниацин биосинтезіне атысуымен амтамасыз етеді
*организмнен ауыр металдарды шыарады
*су балансыны бзылысына алып келеді
*ми химиясына белсенді сер етеді
#34*!Организмде темірді жетіспеуіні негізгі себептері
*+организмдегі темірді шыыныны жоарылауы
*минералды заттектерді арты тсуі
*сырты ортаны ластануы
*ксіби зияндылы
*арты салма
#35*!Организмде белокты ораныс ызметі
*барлы клеткалы катализаторлар-белоктар
*1 г белок ыдыраанда 17 кДж энергия блінеді
*жиырылыш белоктар барлы іс-имылды шаырады
*+бгде заттарды залалсыздандыру шін белокты дене жне антидене ндіру
*андаы гемоглобин белогы оттегімен осылып, барлы тіндерге тасымалдайды
#36*!Организмде белокты рецепторлы ызметі
*1 г белок ыдыраанда 17 кДж энергия блінеді
*жиырылыш белоктар барлы іс-имылды шаырады
*+белоктар заттектерді клеткамен тануды амтамасыз етеді
*бгде заттарды залалсыздандыру шін белокты дене жне антидене ндіру
*андаы гемоглобин белогы оттегімен осылып, барлы тіндерге тасымалдайды
#37*!Организмде белокты жиырылтушы ызметі
*+миозин блшыет жиырылуына атысады
*1 г белок ыдыраанда 17 кДж энергия блінеді
*белоктар заттектерді клеткамен тануды амтамасыз етеді
*бгде заттарды залалсыздандыру шін белокты дене жне антидене ндіру
*андаы гемоглобин белогы оттегімен осылып, барлы тіндерге тасымалдайды
#38*! Организмде белокты энергетикалы ызметі
*миозин блшыет жиырылуына атысады
*+1 г белок ыдыраанда 17 кДж энергия блінеді
*белоктар заттектерді клеткамен тануды амтамасыз етеді
*бгде заттарды залалсыздандыру шін белокты дене жне антидене ндіру
*андаы гемоглобин белогы оттегімен осылып, барлы тіндерге тасымалдайды
#39*!Протеиндерге жатады
*нуклеопротеидтер, липопротеидтер, фосфопротеидтер, гликопротеидтер
*нуклеопротеидтер, липопротеидтер, глобулин, глютелин
*альбумин, фосфопротеидтер, гликопротеидтер
*альбумин, глобулин, глютелин, фосфотелин
*+альбумин, глобулин, глютелин
#40*!Протеидтерге жатады
*+нуклеопротеидтер, липопротеидтер, фосфопротеидтер, гликопротеидтер
*нуклеопротеидтер, липопротеидтер, глобулин, глютелин
*альбумин, фосфопротеидтер, гликопротеидтер
*альбумин, глобулин, глютелин, фосфотелин
*альбумин, глобулин, глютелин
#41*!Адам организмінде триптофанны рлі
*калийді сіуіне ыпал етеді
*ми химиясына белсенді сер етеді
*су балансыны бзылуына келеді
*организмнен ауыр металлдарды шыарады
*+ниацин биосинтезіне оны атысуын амтамасыз етеді
#42*!Таамны толындылыын анытауда осы аминышылдарыны «штігі» есептеледі
*треонин, триптофан, метионин
*+лизин, триптофан, метионин
*метионин, валин, цистин
*лизин, валин, гистидин
*валин, глицин, цистин
#43*!Организмде гликоген тзілу шін тез жне жеіл олданылатын кмірсу
*клетчатка
*+глюкоза
*крахмал
*лактоза
*пектин
#44*!Ст жне ст німдерінде ана кездесетін кмірсу
*пектин
*+лактоза
*глюкоза
*фруктоза
*клетчатка
#45*!Бауырда кп млшерде кездесетін жануар текті кмірсу
*+гликоген
*фруктоза
*крахмал
*лактоза
*пектин
#46*!Линол, линолен, арахидон андай май ышылдарына жатады
*+кпаныпаан
*моноаныан
*тотыпаан
*баяу еритін
*аныан
#47*!Лецитин жататын биологиялы белсенді заттектер тобы
*белоктар
*стериндер
*+фосфолипиттер
*аныан май ышылдары
*аныпаан май ышылдары
#48*!Организмде холестеринні арты млшеріні жиналуына кедергі жасайтын заттек
*глобулин
*+лецитин
*лактоальбумин
*аныан май ышылдары
*аныпаан май ышылдары
#49*!Зоостериндерді негізгі кілі
*лецитин
*витамин
*ситостерин
*+холестерин
*сфингомиелин
#50*!Ккірт рамдас аминышылы
*серин
*аланин
*тирозин
*триптофан
*+метионин
#51*!аныан май ышылдарына жатады
*арахидон
*линолен
*+майлы
*линол
*олеин
#52*!Глюкозаны негізгі ызметі
*гормондар синтезіне атысады
*+миа энергияны негізгі жеткізуші
*ішкі секреция безіні ызметін реттейді
*ст ышылды бактерияларыны дамуына ыпал етеді
*клетка протоплазмасыны негізгі рылымды элементі
#53*!Холестеринні таамды кзі
*саыраула
*сімдік майы
*+жмырта
*ара нан
*жеміс
#54*!Организмде эндогенді суды осымша кзі бола алатын жне немді олдануа ыпал ететін заттек
*+май
*белок
*кмірсу
*друмен
*минералды заттар
#55*!Кпаныпаан май ышылдарына жатады
*пальмитин, стеарнин, миристин
*стеарин, миристин, арахидон
*липолен, линолен,арахидон
*+линол, линолен,арахидон
*липол, фолий
#56*!Лецитин жатады
*белок
*стерин
*+фосфолипидтер
*аныан май ышылдары
*аныпаан май ышылдары
#57*!Организмде гликоген тзілу шін олданылатын жеіл сіетін кмірсу
*лактоза
*пектин
*+глюкоза
*крахмал
*клетчатка
#58*!Ст жне ст німдерінде ана кездесетін кмірсу
*клетчатка
*глюкоза
*крахмал
*+лактоза
*пектин
#59*!сімдік жне ст німдерінде кмірсуды сіімділігіні орташа пайызы
*30-40
*45-50
*65-70
*75-80
*+85-98
#60*!Азы-тлікте бос кйінде кездеспейтін моносахарид
*лактоза
*глюкоза
*крахмал
*сахароза
*+галактоза
#61*!Асазан ішек жолдарында ыдырамайтын жне энергия кзі бола алмайтын кмірсу
*+клетчатка
*крахмал
*гликоген
*фруктоза
*лактоза
#62*!1грамм кмірсу тсуді амтамасыз ететін энергия млшері
*+4 ккал
*5 ккал
*7 ккал
*10 ккал
*25 ккал
#63*!Ст німдерінде кмірсуды сіімділігіні орташа пайызы
*30-40%
*45-50%
*65-70%
*75-80%
*+85-98%
#64*!арапайым кмірсулар
*крахмал
*+лактоза
*гликоген
*клетчатка
*пектиндік заттек
#65*!Крделі кмірсулар
*глюкоза
*фруктоза
*+крахмал
*сахароза
*мальтоза
#66*!Моносахаридтерге жататын кмірсу
*крахмал
*сахароза
*лактоза
*гликоген
*+галактоза
#67*!Гексоза жататын кмірсу
*крахмал
*сахароза
*лактоза
*гликоген
*+фруктоза
#68*!Таматануда олданылатын аса ке таралан моносахарид
*крахмал
*сахароза
*лактоза
*гликоген
*+глюкоза
#69*!Кондитерлік німдер мен сергіткіш сусындар шыаруда масатты олданылатын кмірсу
*крахмал
*сахароза
*лактоза
*гликоген
*+фруктоза
#70*!Фруктозаны табии кздері
*ет
*ст
*балы
*жарма
*+жемістер мен жидектер
#71*!Дисахаридтерге жататын кмірсу
*фруктоза
*галактоза
*крахмал
*+лактоза
*глюкоза
#72*!Адам таматануында кеінен олданылатын кмірсу
*+сахароза
*галактоза
*крахмал
*лактоза
*глюкоза
#73*!Сахарозаны табии кздері
*ет
*ст
*балы
*жарма
*+баша німдері жне жемістер
#74*!Ересек адамдар шін кмірсуды орташа ажеттілігі
*100г
*200г
*300г
*600г
*+400-500г
#75*!Кмірсу жеткіліксіздігіні нтижесінде дамиды
*+анда глюкоза дегейіні тмендеуі
*бауыр ызметіні нашарлауы
*сйек тзілуіні бзылуы
*арты дене салмаы
*терідегі згерістер
#76*!Таамда клетчатканы жеткіліксіздігі кейбір елдерде ауруларды едуір суімен байланыстырады
*бауыр ызметіні нашарлауы
*сйек тзілуіні бзылуы
*+то ішекті атерлі ісігі
*ант диабеті
*инфаркт
#77*!Организмге таам арылы холестерин кп млшерде тскен сайын, ол аз синтезделеді
*кпеде
*асазанда
*+бауырда
*ккбауырда
*йы безінде
#78*!Дисахаридтерге жататын кмірсу
*+сахароза
*галактоза
*фруктоза
*крахмал
*глюкоза
#79*!Кшті липотропты сері бар, бауырды май басудан сатайтын аминышылы
*фениаланин
*триптофан
*+метионин
*треонин
*лизин
#80*!Энергияа сиымдыра таамды заттек
*аминышылы
*витамин
*кмірсу
*белок
*+май
#81*!Моноаныпаан аминышылы
*линол
*+олеин
*линолен
*арахидон
*миристин
#82*!Адам организміне кмірсуді арты тсуінде алыптасатын негізгі фактор
*тері згерістері
*+арты дене салмаы
*алиментарлы дистрофия
*сйек тзілуіні бзылуы
*дене салмаыны тмендеуі
#83*!Кондитерлік німдерді жне сусындар шыаруда олданылатын кмірсу
*лактоза
*крахмал
*гликоген
*+фруктоза
*галактоза
#84*!Организмде холестеринні арты млшерін жиналуына кедергі жасауына ыпал етеді
*белок
*КМ
*+лецитин
*аныан май ышылдары
*аныпаан май ышылдары
#85*!Зоостериндер кілі
*КМ
*витамин
*ситостерин
*+холестерин
*май ышылдары
#86*!Ауыл шаруашылыы малдарыны стінде лактозаны млшері
*+4-6%
*10-15%
*20%
*38%
*54%
#87*!Дн німдеріні таамды ндылыын амтамасыз ететін кмірсу
*гликоген
*фруктоза
*галактоза
*+крахмал
*лактоза
#88*!Дн німдеріндегі рамы аса жоары кмірсу
*гликоген
*фруктоза
*галактоза
*+клетчатка
*лактоза
#89*!Сахарозаны таамды кздері
*ет
*ст
*балы
*жарма
*+баша німдері жне жемістер
#90*!ант ызылшасы рамындаы сахароза млшері
*+14-18%
*20%
*30%
*35%
*40%
#91*!ант раындаы сахароза млшері
*+10-15%
*20%
*25%
*30%
*60%
#92*!Кмірсу ауыр жеткіліксіздігінде дамиды
*+анда глюкоза дегейіні тмендеуі
*бауыр ызметіні нашарлауы
*сйек тзілуіні бзылуы
*арты дене салмаы
*терідегі згерістер
#93*!Адам организміне кмірсуді арты тсуінде байалады
*тері згерістері
*+арты дене салмаы
*алиментарлы дистрофия
*сйек тзілуіні бзылуы
*дене салмаыны тмендеуі
#94*!Сулы ерітіндіде ышыл жне антты болуымен желетрізді жне коллоидты массаа айналуа абілетті кмірсу
*+пектин
*сахароза
*фруктоза
*мальтоза
*лактоза
#95*!ауіпті ебек жадайлары бар ндірісте емдік жне профилактикалы масата пайдаланылатын кмірсу
*+пектин
*сахароза
*фруктоза
*мальтоза
*лактоза
#96*!Ішек перистальтикасын ынталандыратын кмірсу
*+клетчатка
*сахароза
*фруктоза
*мальтоза
*лактоза
#97*!Холестеринді организмнен шыаруа ыпал ететін кмірсу
*+клетчатка
*сахароза
*фруктоза
*мальтоза
*лактоза
#98*!Пайдалы ішек микрофлорасын алпына келтіруде маызды рл атаратын кмірсу
*+клетчатка
*сахароза
*фруктоза
*мальтоза
*лактоза
#99*!Дн німдеріні таамды ндылыын аса жоарлататын кмірсу
*гликоген
*фруктоза
*галактоза
*+крахмал
*лактоза
#100*!Дн німдеріндегі рамы аса жоары кмірсу
*гликоген
*фруктоза
*галактоза
*+клетчатка
*лактоза
#101*!С витаминіні таамда млде болмауы алып келеді
*пеллаграа
*бери-бериге
*анемияа
*+цингаа
*рахитке
#102*!Аскорбин ышылыны физиологиялы ызметі байланысты
*реттеуші ызметімен
*цистеиннен метионин тзілуіне атысумен
*кальций мен фосфор тегерімін стап трумен
*+тотыу-тотысыздану реакцияларына абілеттілігімен
*жйке жне блшы ет клеткаларыны ферментативті емес рлімен
#103*!Антигеморрагиялы витаминдерге жатады
*Е
*В1
*+К
*В12
*Д
#104*!Тиамин (В1) авитаминозы аталады
*рахит
*анемия
*скорбут
*пеллагра
*+бери-бери
#105*!Рибофлавин жеткіліксіздігіні клиникалы белгілері
*ызыл иекті анаыштыы
*+ангулярлы стоматит, хейлоз
*демелі жрек жеткіліксіздігі
*мегалобласты анемияны дамуы
*денені р бліктерінде ауру сезімі,тырысулар
#106*!РР витаминіні негізгі таамды кздері
*цитрусты жемістер
*ст жне ст німдері
*балы майы, сары май
*+сиыр бауыры, днді-даылдар
*сары-сарыш тсті ккністер мен жеміс-жидектер
#107*!Рахит кріністеріні бірі
*кру анализаторыны араыа бейімделу уаытын тмендету
*+ааны дрыс дамымауы мен деформациясы
*организмні иммунореактивтілігіні тмендеуі
*ораныс-бейімделу механизмдеріні лсіреуі
* гепатобилиарлы жйені заымдалуы
#108*!Организмні коллагенді рылымымен байланысы бар витамин
*токоферол
*пиридоксин
*кальциферол
*пантатен ышылы
*+аскорбин ышылы
#109*!Фолий ышылыны негізгі таамды кздері
*+шпинат, салат жапыраы
*ст жне сйы ст німдері
*кептірілген жне балауса итмрын
*ашытылан ырыабат, ттті брыш
*цитрусты жне тропикалы жеміс-жидектер
#110*! А витаминіні негізгі таамды кздері
*алма
*+бауыр
*сімдік майы
*асты німдері
*брша тымдастар
#111*!Тиаминні негізгі таамды кздері
*итмрын
*ара араат
*цитрусты жемістер
*+брша тымдастар
*жылтыратылан кріш
#112*!Витаминдерді жалпы биологиялы асиеті
*организмде ышылды-сілтілі тепе-тедікті реттейді
*+биохимиялы рдістерді катализаторы
*сйек тіндеріні алыптасуына атысады
*пластикалы ызмет атарады
*су-тз алмасуына атысады
#113*!Токоферолды биологиялы ролі
*протромбин дірілуін ынталандырады
*+жыныс бездеріні ызметін реттейді
*кру абілетіні ызметін реттейді
*сйек тзу рдісіне атысады
*кмірсу алмасуына атысады
#114*!Фолий ышылыны жеткіліксіздігі келеді
*цинга
*пеллагра
*бери-бери
*гемералопия
*+макроцитарлы анемия
#115*!Витаминге арсы асиетке ие заттар
*лютеин
*кверцетиндар
*флавоноидтар
*чай катехиндері
*+авидин (шикі жмырта)
#116*!Алиментарлы витамин жеткіліксіздігіні алдын-алу шаралары
*рационда жануар текті азы-тлік лесін азайту
*+рационда ккністер мен жемістерді молайту
*витамин препараттарын олдану
*санитарлы ережелерді сатау
*таматану тртібін сатау
#117*!Жараа арсы сері бар витамин трізді заттар
*холин
*карнитин
*коэнзим Q10
*+витамин U
*пангам ышылы
#118*!Е витаминіні негізгі таамды кздері
*нан-блке німдері
*жеміс-жидектер
*+сімдік майы
*ст німдері
*ет німдері
#119*!ышылды сипаттаы макроэлемент
*калий
*натрий
*магний
*кальций
*+фосфор
#120*!Сілтілі сипаттаы макроэлемент
*+кальций
*марганец
*фосфор
*ккірт
*хлор
#121*!Фосфорды аса жоары млшері кездесетін азы-тлік
*+балы, ірімшік, брша
*кондитерлік німдер
*картоп, ырыабат
*ияр, ызана
*алма
#122*!Организмде фосфорды физиологиялы ызметі
*т блінуін жоарылатады
*ан юы рдісіне сер етеді
*гемоглобин синтезіне атысады
*+кальций алмасуымен тыыз байланысты
*ішек жиырылыштыын ынталандырады
#123*!Калийді жоары млшері кездесетін азы-тлік
*+кептірілген жемістер,жеміс-жидектер
*ант, рафинадталан ант
*майдаы балы консерві
*кондитерлік німдер
*сімдік майы
#124*!Организмні калийге ажеттілігін амтамасыз ететін азы-тлік
*кріш жармасы
*сімдік майы
*бршатар
*+картоп
*ант
#125*!Темірге бай азы-тлік
*кондитерлік нім
*голланд ірімшігі
*сімдік майы
*картоп
*+бауыр
#126*!Темірді сіімділігін иындататын азы-тлік
*+дн німдері
*ккністер
*жемістер
*балы
*ет
#127*!Минералды элементтерді жіктелуі
*+электр теріс жне электр о заряд тзуіне
*белок молекуласымен байланысу абілетіне
*Мендеелев кестесінде орналасуына
*организмдегі атаратын ызметіне
*жйке жйесіне сер етуіне
#128*!Йодталан азы-тлік кзі болып табылады
*су
*ет
*+тз
*ст
*жарма
#129*!Кальцийге бай азы-тлік
*кондитерлік
*+ст німдері
*ккністер
*ет німдері
*соя
#130*!йелдер шін рациондаы темірді ажеттілігі (мг/тулік)
*2-3
*5-8
*15
*+18
*20
#131*!Ерлер шін рациондаы темірді ажеттілігі (мг/тулік)
*2
*5
*7
*+10
*12
#132*!рамындаы темірі организмде оай сіетін азы-тлік
*ет
*ст
*балы
*жмырта
*+ккністер
#133*!Эндемиялы аурумен байланысты микроэлемент
*кальций
*магний
*фосфор
*+йод
*сера
#134*!Ерлер шін йодты орташа ажеттілігі (мкг/тулік)
*10
*40
*70
*100
*+150
#135*!Жкті жне емізулі йелдер шін йодты туліктік ажеттілігі (мкг/тулік)
*50
*100
*150
*+200
*250
#136*!Организмде темірді сіуін тежейтін нім
*тз
*+шй
*ет
*ант
*дн німдері
1*Органимдегі заттек жне энергия алмасу *2*77*1*
#137*!Ассимиляция жне диссимиляция рдістеріні ересек адамда алыпты жадайдаы сипаты
*ассимиляция процесіні диссимиляция процесінен басым болуы
*диссимиляция процесіні ассимиляция процесінен басым болуы
*алмасу процестеріні арындылыыны жоарылауы
*зат алмасу арындылыыны тмендеуі
*+салыстырмалы трде тепе-те
#138*!Адекватты таматанбауда жмсалан энергия шыыныны орнын абылдаан таматы уаттылыы толтырмаан жадайда туындайтын энергетикалы баланс
*о
*+теріс
*отайлы
*бейтарап
*динамикалы
#139*!Жмсалан энергия шыынынан таам рационыны уаттылыы за уаыт артанда туындайтын энергетикалы баланс
*+о
*теріс
*бейтарап
*отайлы
*алыпты
#140*!Теріс энергетикалы балансты организмдегі салдары
*+белок жеткіліксіздігі
*гипертониялы ауру
*арты дене салмаы
*атеросклероза
*семіздік
#141*!Негізгі алмасуа жмсалатын энергия шыыны
*+тіршілік етуге ажетті энергияны е аз млшері
*таамны орытылуы жне сіуі
*физикалы белсенділік
*аыл-ой жмысы
*енбек ызметі
#142*!Адамны негізгі алмасуына сер етеді
*+ жасы мен жынысы
*таматану тртібі
*жмыс жадайы
*тулік уаыты
*мамандыы
#143*!Ебек етуде жмсалатын энергия шыыныны клемін анытайды
*+физикалы, блшы ет жмысыны клемі мен сипаты
*жмыс уаытыны затыы
*жмыс орны
*климатты жадайы
*денсаулы жадайы
#144*!Таам абылдаанда энергия шыыныны жоарылауы байланысты
*+таамды заттектерді ыдырауы шін тотыу рдістеріні кшеюіне
*интервалом между приемом пищи
*ттынан таамны клемі
*таматы ттыну жиілігі
*таматану тртібі
#145*!Алиментарлы дистрофияны ауыр сыраты алыптасу кезінде маызды рл атарады
*крделі кмірсуларды аз сіімділігі
*+белокты-калориялы жеткіліксіздігі
*минералды заттарды жеткіліксіздігі
*иын балитын майды аздыы
*гиповитаминоз
#146*!Организмні энергия шыынын анытайтын діс
*респираторлы энергометрия
*тікелей калометрия
*+хронометражды
*алиментарлы
*зертханалы
#147*!Бір уаытта жне арама-арсы жретін зат алмасу рдісі
*ышылдану жне органимнен ыдыраан німдерді шыуы
*биосинтез жне жаа рылымдарды пайда болуы
*ажетті заттектерді синтезі мен сіімділігі
*заттектерді ыдырауы жне энергия блуі
*+ассимиляция жне диссимиляция
#148*!Азадаы зат алмасуды реттейтін негізгі жйе
*ас орыту жйесі
*тыныс алу жйесі
*зр шыару жйесі
*ан айналым жйесі
*+орталы жйке жйесі
#149*!Организмдегі теріс азотты баланс дамиды
*алмастырылатын аминышылдарыны арты млшерде болуы
*+рационда белокты жеткіліксіз болуы
*рационда кмірсуларды арты болуы
*минералды заттарды жеткіліксіздігі
*друмендер жеткіліксіздігі
#150*!нды белоктара жатады
*рамында кем дегенде бір алмастырылмайтын аминышылы болса
*азыта кем дегенде бір алмастырылатын аминышылы жетіспесе
*+азыта алмастырылмайтын аминышылдары тгел кездессе
*німде барлы алмастырылатын аминышылдары сирек кездессе
*азыта екі алмастырылатын аминышылдары болса
#151*!Аминышылыны биологиялы ндылыы мен физиологиялы рлін анытайтын негізгі критериі
*алмастырылмайтын аминышылдарыны синтезіне атысу
*крделі кмірсуларды ыдырауын кшейту
*+бойды сіру жне белок синтезін амтамасыз ету
*фермент синтезін жеделдету
*гормон синтезін жабдытау
#152*!Таамны толындылыын анытайтын аминышылдарды «штігі»
*треонин, триптофан, метионин
*+лизин, триптофан, метионин
*метионин, валин, цистин
*лизин, валин, гистидин
*валин, глицин, цистин
#153*!Асты тымдас німдерді белок ндылыын тмендететін негізгі фактор
*алмастырылмайтын аминышылдарыны жеткіліксіздігі
*фенилаланин синтезіні бзылуы
*метионинні арты болуы
*+лизинні жеткіліксіздігі
*валинні болмауы
#154*!Кшті липотропты сері бар аминышыл
*фениаланин
*+метионин
*аланин
*валин
*лизин
#155*!Темірді биологиялы ролі
*+оттегі тасымалдайды
*кмірсуды ыдыратады
*зат алмасуды кшейтеді
*зат алмасуды бседетеді
*организм артаюын кешеуілдетеді
#156*! Арибофлавиноз мына таамды заттекті жеткіліксіз тсуінен дамиды
*майды
*+белокты
*кмірсуды
*витаминні
*минералды заттекті
#157*!Бой суіні кешеуілдеуі мен салматы тмендеуі, бйректегі жне аланша бездегі згерістерімен сипатталатын аминышылыны жеткіліксіздігі кездеседі
*глютаминде
*+лейцинде
*тирозинде
*аланинде
*серинде
#158*!Сйек тзілу бзылыстары, эритроциттер саныны азаюына жне гемоглобинні тмендеуіне алып келетін аминышылыны жеткіліксіздігі байалады
*тирозинде
*лейцинде
*+лизинде
*аланинде
*серинде
#159*!Метилдеу, трансметилдеу процестерін алпына келтіруде маызды роль атаратын аминышыл
*+метионин
*тирозин
*аланин
*лизин
*серин
#160*!Алмастырылатын аминышылына жатады
*триптофан
*метионин
*+аланин
*валин
*лизин
#161*!Алмастырылатын аминышылы болып табылады
*лизин
*валин
*метионин
*+глютамин
*фенилаланин
#162*!Белокты азадаы ролі
*жаа май санын тзеді
*оттегі тасымалдаушысы
*А жне Д витаминдеріні ерітушісі
*ішек перистальтикасын ынталандырады
*+гемоглобинні, блшы еттегі миозин мен актинні рамына кіреді
#163*!Белокты биологиялы ндылыын анытайды
*сіімділігі
*орытымдылыы
*тасымалдаушылыы
*+аминышыл рамы
*энергетикалы ндылыы
#164*! Кшті липотропты заттек болып табылатын, бауырды май басудан сатайтын аминышыл
*+метионин
*глицин
*аланин
*серин
*валин
#165*!Аталан азы-тлікті айсысы жоары биологиялы асиетке ие
*нан
*ант
*алма
*картоп
*+жмырта
#166*!Толынды белок кзі болатын нім
*нан
*ияр
*+ст
*нта
*баклажан
#167*!Таматануда за уаыт тек сімдік текті таамдарды олдану, яни вегетарианды, алып келеді
*+аминышыл дисбалансына
*су балансыны бзылуына
*йоджеткіліксіздігіне
*остеопороза
*семіздікке
#168*!Жоары биологиялы белсенділікке ие, аса кшті липотропты заттек болып табылатын метионинні сері
*+бауырды май басудан орайды
*бауырдаы згерістерді лайтады
*имыл озалысты бзылуын реттейді
*эритроциттер саны азаюыны алдын алады
*сйек кальцификациясыны бзылуын ынталандырады
#169*!Таамда лизин жеткіліксіздігі алып келеді
*бауырды май басуды алдын алу
*+ан тзілу бзылыстарына
*дене салмаыны артуына
*о азотты баланса
*атеросклероза
#170*!Триптофанны негізгі таамды кздері
*+ет, балы, сзбе, жмырта
*ккністер
*жидектер
*жемістер
*жгері
#171*!Триптофанны маызды ызметі
*холин синтездейді
*озалысты кшейтеді
*тамыр абырасыны ткізгіштігін арттырады*бойды суін тежеу жне дене салмаын тмендетеді
*+азаны суі жне азотты тепе-тедікті стап трады
#172*!нды белокты кзі болып табылатын азы-тліктер
*+ст німдері
*дн німдері
*ккністер
*жаатар
*жемістер
#173*!О азотты баланс байалатын кезе
*+регенерация рдісіні арындылыында
*нсыз белогы бар таамдарды ттынуда
*таамда белокты млдем болмауында
*су жне азаны дамуында
*белокты ашыуда
#174*!Теріс азотты баланс пайда болады
*+таамда белокты жеткіліксіз млшерде болуы немесе млдем болмауында
*синтетикалы рдісті белок шыынынан басым болуында
*андай да бір азада белокты жиналуында
*регенерация рдісіні арындылыында
*су жне азаны дамуында
#175*!Ересек адам шін аскорбин ышылыны туліктік ажеттілігі (мг)
*1-3
*5-10
*20-30
*50-60
*+70-80
#176*!сімдік жапыраында кездесетін, аты сонымен байланысты витамин
*алма ышылы
*лимон ышылы
*+фолий ышылы
*пантотен ышылы
*аскорбин ышылы
#177*!С витаминіні негізгі кзі болып табылатын азы-тліктер
*нан-блке німдері
*макарон німдері
*+ара араат
*ет німдері
*балы
#178
*!Адам азасында синтезделмейтін витамин
*+аскорбин ышылы
*пантотен ышылы
*рибофлавин
*тиамин
*биотин
#179*!Блшы ет лсіздігі, жаяу жргенде аяты ауыруымен тетін витамин жеткіліксіздігі байланысты
*аскорбин ышылымен
*рибофлавинмен
*пиридоксинмен
*+тиаминмен
*ретинолмен
#180*!Рибофлавинні маызды ызметі
*+су процесіне атысады
*ан ю процесіне атысады
*тнгі кргіштікке сер етеді
*ышылдыа арсы асиетке ие
*жасушаны тыны салу рдісіне атысады
#181*!араылы адаптациясын, тс ажыратуды жоарылатып, тнгі кргіштікті жасартатын витами
*тиамин
* Р витамині
* С витамині
*+рибофлавин
*линоль ышылы
#182*!В1 авитаминозы дамитын жадай
*тиімді таматануда
*таматану режимін станбаанда
*+за уаыт аталан крішті ттынанда
*кмірсуді тама рационында иын сіірілуінде
*кп аныпаан май ышылдарыны арынды тсуінде
#183*!Май алмасуда тиаминні ызметі
*ан ю процесіне атысады
*+май ышылдарыны синтезіне атысады
*карбоксил тобыны ыдырауын катализдейді
*амин ышылдарды дезаминдеу процесіне атысады
*амин ышылдарды айта аминдеу реакциясына атысады
#184*!В1 витаминіні жеткіліксіздігіні ерте крінісі
*+андаы жне зрдегі пирожзімышылыны млшеріні жоарылауы
*шаш тбі фолликуласына ан йылуы
*капилляр ызметі бзылыстарыны туындауы
*жйке жйесі мен психиканы згеруі
*асазан секрециясыны бзылуы
#185*!Витамин жеткіліксіздігіні е айын жне ауыр трі
*гипоавитаминоз
*+авитаминоз
*квашиоркор
*бери-бери
*маразм
#186*!Витаминдерді жіктелу негізі
*суда ерімеуімен
*спиртте еруімен
*+суда жне майда ерігіштігі
*витаминдерді баса таамды заттектермен байланысы
*жасушаны рылымды элементіні тзілуіне атысуы
#187*!А коэнзиміні негізгі блігі болып табылатын витамин
*ст ышылы
*фолий ышылы
*аскорбин ышылы
*+пантотен ышылы
*пирожзім ышылы
#188*!Жеткіліксіздігі азадаы ісік ауруларыны туындауына келетін витаминтрізді заттек
*инозит
*биотин
*+холин
*карнитин
* U витамині
#189*!Витамин жеткіліксіздігі кезінде эритроциттер саны азайып, андаы холестерин млшері кбеюімен сипатталады
*рибофлавинде
*пиридоксин
*+биотинде
*тиаминде
*ниацинде
#190*!Асазан жне он екі елі ішекті ойы жарасын емдеуге абілетті витаминтрізді зат
*холина
*инозит
*биотин
*картинин
*+ U витамині
#191
*!Бірнеше глистті инвазияда ай витаминні тапшылыы байалады
*аскорбин ышылы
*пантотен ышылы
*+ В12витамині
*тиамин
*биотин
#192*!Барлы алмасу мен жасушаны тыныс алу реакцияларына атысатын витамин
*тиамин
*ретинол
*+ниацин
*рибофлавин
*филлохинон
#193*!Тіс тазалауда ызыл иекті анауына алып келетін витамин жеткіліксіздігі кездеседі
*А
*РР
*+С
*В 1
*В 6
#194*!Тнгі кргіштікті жасартатын жне тс ажыратуды жоарылататын витаминге жатады
*аскорбин ышылы
*фолий ышылы
*+рибофлавин
*кальцеферол
*тиамин
#195*!Родопсинні тзілуін кешіктіретін немесе тежейтін, кешрым кзді кргіштігі тмендеуіне келетін витамин жеткіліксіздігі
*Д
*С
*В1
*+А
*холин
#196*!Организмдегі кбею ызметін ынталандыруа атысатын витамин
*А
*С
*В1
*+Е
*холин
#197*!Сілтілі сипаттаы минералды элементтері бар нім
*дн німдері
*жмырта
*балы
*+ст
*ет