Абсолюттік жалпыадамзатты ндылытара берілген анытамаларды теориялы трыда талдап крсетііз

Тла ндылытарыны иерархиясы

2. Абсолюттік жалпы адамзатты ндылытар

3 Жалпыадаматты ндылытар жне адами тласы болмысы.

Аксеология (грекше дылы, ілім ндылы «ндылы» категориясын зерттейтін философия саласы. Адам шін аса маызды заттар, былыстар, асиеттер, жай кйлерді «ндылытар» деп аталынады.Жеке адамны барлы ндылытары белгілі бір дегейде иерархияланан: жеке адам шін біріні маызы жоары болса екнішісіні маызы азыра болады. Иерархияны басында адам мірін айындайтын бір немесе бірнеше базалы ндылытар атар болуы ммкін.ндылытар тратап алмайды: ндылытар иерархиясы жеке адам санасында мгілік тратап алмайды, мір аыны барысынада бір ндылытар бірінші кезекке шыса, енді бірі екінші кезекке жылжиды, яни ндылытарды орны маыздылыына байланысты ауысып трады. мірдегі трлі жадаяттар, мселен емі жо ауру, жаынан адамынана айырылу т.б. жеке тланы ндылытар жйесі мен мінез лы нормасын айта арауына негіз болуы ммкін.Тланы мірдегі баыт бадарына оамдаы олданылатын ндылытар жйесі де айтарлытай ыпал етеді.

Жеке тлаа баса бір беделді тла да зіні ндылыты кзарастарымен зор ыпал ете алады.орыта айтанда адами ндылытар жйесі адам міріні соына дейін тратап алмайды.Сондытан дамып келе жатан адама ой ндылытар ажет деген зады сра туындайды. Студенттерді рухани жан дниесін ашамыз, діретті уат бізді ішімізде. ндылытар туралы мселені алаш рет Сократ ктерді. Бл мселені з философиясыны негізі етіп ады жне оны игілік трысында арастырды.(И.Я.Лернер, В.Оконь Л.Я.Зорина) т.б.ндылытара баытталан материалдарады білім беруді базалы мазмнына енгізу мселесі рухани адамгершілік жне жалпыадамзетты ндылытарды жаыртуа байланысты зекті мселеге айналып отыр. Сондытан да азіргі білім мазмнда бар материалды пайдаланады. Онда назардан тыс алан ндылыты леуетті жарыа шыару міндеттері туындап отыр.

Тла бойына міндетті трде ажет жне оны ндылытар жйесіі зегі болатын, ешашан згермейтін негізгі ндылытар жйесіні жиынтыы туралы сз озау керек. Сондытан да рухани адамгершілік трбие мазмныны негізіне айналатын білім материалдарыны мазмнын іріктеу кезінде гуманистік баыты мен жалпы адамзатты мнімен, маыздылы дегейімен, жан жатылыымен ерекшеленетін нлыдытарды басшылыа алу ажет.

Т.И.Петракова: сынан ндылытар жйесіні жіктемесі оларды ш трге бліп арастыруды кздейді: табии, жре пайда болан жне абсолюттік.

Табии ндылытар бл адамны табии кші мен жан дниесіні абілеттілігі ндылытары: яни аыл ой, сезім, кш жігер (аылды айындылыы, ойды шырлыы, сезімні тазалаы, есті сенімділігі, кш жігерді айраттылыы).

Жре пайда болан ндылытар бл адамны интеллектуалды жне алдамгершілік трыда дамуы барысында мегерген ндылытар дептілік,

Сыпайылы, сыйласты, жанашырлы, кепейілділік, акілділік, сабырлылы т.б.

Абсолюттік жалпыадамзатты ндылытар ол уаыта баынбайтын, ешандай ортамен, оаммен, шектелмейтін, бкіл адамзат шін маызы зор ндылытар. Абсолюттік (мгілік) жалпы адамзатты ндылытар тлаа рухани адамгершілік білім беруді негізгі зегі болып табылады. Мгілік жалпы адамзатты ндылытар табии жне жре пайда болан ндылытарды да амтиды. Мгілік жалпы адамзатты ндылытарды жарыа шыару ізгілікке жол ашады. Жалпы адамзатты ндылытар барлы адами асиеттерді зегі болып табылады.

Жалпыадамзетты ндылытар жне адам тласыны рылымы

Ішкі йлесімділіке ол жеткізу шін адам ойы, сзі, ісі адами тланы мынадай апектілеріне сйкес келетін жалпыадамзатты ндылытара сай болуы тиіс.

иянат жасамау – рухани дегей

Аиат – интеллектуалды дегей (ажырату дегей)

Сйіспеншілік – адамгершілік дегей

Тынышты – эмоциялы дегей (сезім)

Дрыс рекет – физикалы дегей.

Мінез–адамны басты байлыы.

Интуиция жеке «менні» аясынан тыс.Жоары санадан туындайды. (интуиция ретінде крінетін Аиат) Жоары «Мен» бкіл сананы амтып теді. Аиат, Дрыс рекет, тынышты, Сйіспеншілік жне иянат жасамау адамны лтына, нсіліне, тратын ортасына жне діни, мдени тиістілігіне байланыссыз жне уаытпен шектелмейді. Олар блінбейді, зара байланысты, зара туелді жне бір біріне еніп, дама руханияты мен мдениетіні бірыай негізін райды. з бойында адамгершілік ндылытарды дамытуды зі білім болып саналады. Аиат, Дрыс рекет, Дрыс рекет, тынышты, Сйіспеншілік, иянат жасамау сияты адамгершілік ндылытарды жете тсінгісі келетін кез келген адам, осы ндылытарды жете тсінгісі келетін кез келген адам, осы ндылытарды іс жзінде олданып, оларды адал ниетпен жне а пейілмен таратса,сол адамды наыз КЕМЕЛ АДАМ деп атауа болады.

Аиат» ндылыыны мнін «Мен кіммін?» , «Мені мірдегі масатым не?» сратары арылы з тжірибеізден талдап крсетііз

1.Барлы болмысты бастапы болмыс туралы білім.

2. Шындыты мні туралы

3.Абсолюттік жне салымстырмалы Аиат.

4. Наыз шынды ол Ар ждан

Болмыс – бар болу. Аиатты тануа мтылыс адамды зіне мынадай сратар оюа итермелейді:Мен кіммін?Мені мірдегі масатым не?азіргі стте алайша толы мір сре аламын? зімні ішкі «Менімді» алай тани аламын?

Бізді райсысымызда ш тла бар:

Біріншісібізді физикалы тнімізді саналы трде сезінуіміз. Екіншісібаса адамдарды біз туралы ойларынана алыптасатын болмыс. Кптеген адамдар жалан бет перде арылы зіні білікті, кіл ойып, сыйлауа траралы адам екендігіне бааларды да здерін де сендіруге тырысады. Бларды екеуі де нааз жне мгілік болып табылатын ішкі рухан нрды тірегіндегі рылан болмыс.шіншісі –сйспеншіліктен жаратылан шынайы жне наыз Болмыс.

Аиатты жарыа шыаруа оытуды масаты –баланы шынайы болмасын ізденуіне жне бл ізденіс –мірді басты масаты екеніні жете тсінуіне кмектесу, йткені Аиат – адамны шынай болмысы. Аиатты жете тсіну адамны ішкі кеістігін толтыратын энергияны уатты аынына жол ашады. Адам баласы тумысынан дрыс пен брысты айырмашылыын ажырата білу инеллектісіне ие. Баланы бойында келесі дегейді, яни сенімді аапаратты алу – интуицияны дамыту шін алышарттар жасай отырып ажырата білу абілетін дамыту маызды.

Тн мен жан йлесу керек.

Салыстырмалы аиат	Абсолюттік аиат:
- жеке	- мбебап
- згермелі	- згермейтін,
- сезім дегейінде табылады (логика)	- сезімнен жоары (уаыт пен кеістіктен тыс)
- алуан трлі	- бірттастыты білдіреді

 

Мен денеге онапын ол аиат. Аиат кеістік пен уаытпен шектелмейді. Барлы ел, барлы заман, барлы адам шін Аиат – біреу. Ол згермейді. Оны бірнеше пішіні боланымен ол – жалыз. Біз Аиатты пендешілік мірге олданамыз да, сйтіп сырты леммен тедестіреміз.Пендешілік немесе матералды лемдегі Аиатты мні – іс жзінде болан нрсені немесе ойды шынайы жеткізу. Матералды трыда, Аиатта жгіну –айтан, істеген, крген немесе естіген нрсені дл жеткізу деп саналады.

Біра наыз шынды–ол Ар–ждан. Мысалы: Бір йге ры тседі. Полиция екінші кні ол адамды стап алады, рине ол мойыламайды, алайда оны Ар–жданы немі оны есіне салып трады. Сз Ар – жданды басшылыа алса, ол Аиата айналады. Аиат шін иындытара жолыуы ммкін.Біра иындытан ашып, тірік жолына тсуге болмайды. тірік айтып, сіз иындытан тылуыыз ммкін, біра мезгілі келген кезде сіз ауыр сынаа кезігесіз. Дрыс іс рекет – Аиат жолын стау болып табылады.

Бы туралы аыз.Ашылар б,ына атып алмашы болады, ол ашып келе жатып лгі адамны алдынана теді, ашылар оадан б,ыны коді бе? Срайды. Ол: Мені кзім крді аузым сйлемейді, Аузым сйледі біра кзім крген жо.