Зіндік сана–сезімні тла дамуындаы мнін анытаыз.

зіндік сананы тла дамуындаы мні.

зіндік сана—сезім рбір нрсені мн-жайын танып білуге жетелеп, р илы рекеттер жасауа мтылдырады, адам іс-рекет жасай отырып, оны нтижесін зі баалайды, андай іс-рекеттермен шылдану ажеттігін ойластырады. зін-зі тану – зіндік сана-сезімні ызмет ету механизмі ретінде психологиядаы е иын жне маызды мселелерді бірі. Мінез-лыты реттеушісі бола отырып, зін-зі тану тланы одан рі дамуына ыпал етеді. Ол сырты сер мен тланы ішкі кйі жне оны мінез-лы формалары арасындаы тепе-тедікті алыптастырады.

зін-зі тану дерісіні нтижесі адамны зі туралы жан-жаты ымдары мен біліміні алыптасуы болып табылады. зін-зі тануды нысаны –іс-рекетті субъектісі ретіндегі адамны з тласы.

зін-зі тануда адам бір мезгілде танымны субъектісі ретінде де жне нысаны ретінде де крінеді. Психолог алымдар зін-зі тану зіндік санадан туындайды деп, зін-зі тануды зара бірлікте арастырылатын екі негізгі компонентін бліп крсетеді: 1) зін білу жне 2) зіне деген кзарасы. Ал И.И.Чеснокова зін-зі тануды ш компонентті: зін-зі тануды, зіне эмоциялы-ндылы атынасты жне тланы мінез-лын зі реттеуіні бірлігінде тсінуді сынады (1).

зіндік сана-сезімні оянуын баланы ана рсаындаы даму кезеімен байланыстыратын тсініктер де бар. Мнда баланы ана рсаындаы кезеімен байланысты тйсінулер басты рлді атарады. Олай болса, ана рсаында физиологиялы дамумен атар зіндік сана-сезімні алыптасуы да атар жреді.

зіндік сана «рефлексия» терминімен бірлікте тсіндіріледі. Рефлексия адамны ойлау, зін-зі тану рекеті ретінде адамны жан дние леміні ішкі рылысы мен ерекшелігін ашады. Тланы з-зіне рефлексивті атынасын зіндік сана кеістігіні даралы шебері,яни авторефлексия деп атайды. Адамны з-зіне рефлексивті трде арай алу абілеті – тланы адамдар арасындаы леуметтік атынастарды интерио-ризациялауды (сырты рекетті ішкі амала ауысуы) нтижесі болып табылады [2].

Сйтіп, зіндік сана наты адамдар мен іс рекетті наты субъектілері атынасатын оамды атынастар жйесінде зін–зі тануды алыптастыруа негіз болады.

зіндік сана – адамны зін-зі объективті дниеден блуі, зіні дниемен атынасын, зіні істерін, рекеттерін, ойлары мен сезімдерін, тілектері мен мдделерін, зін тла деп ынуы жне баалауы. зіндік сана-сезім – сананы зіді білу мен зіе атынасты бірлігі ретінде крінетін бір трі. зіндік сана-сезім сырты ортаны жне зіді зі тануды бейнеленуінен біртіндеп алыптасады. Адамны зін практикалы жне танымды іс-рекетті субъектісі, жеке тла (яни зіні адамгершілік асиеттерін, ызыушылыын, ндылыын, мратын жне мінез-лыын) ретінде ынуы жене баалауы.

зін-зі тану–бл зіді, зіні потенциалды жне белсенді асиеттеріді, тлалы жне интеллектуалды асиеттеріді, мінез-лы сипаттарын, зіні баса адамдара атынасын тану дерісі. зін-зі тануды механизмдері, рылымы, мні психология ылымында арастырылады. Адамны тлалы жне шыармашылы леуетіні сарылмас айнар кзі зін-зі тану болып табылады. Сондытан зін-зі тану аса крделі деріс ретінде тмендегідей мнге ие:

• зін-зі тану тланы психикалы жне психологиялы денсаулыын мегеруді шарты болып табылады;

• зін-зі тану – ішкі гармония мен психологиялы жетілуді мегеруді тсілі.

• зін-зі тану – тланы зін-зі дамуыны, зін-зі жзеге асыруыны бірден бір жолы.

алым Р.С. Немов зiн-зi тануды психологиялы бiлiм негiзiнде арастыра отырып оны маызды айнар кздерi ретінде оршаан орта, ата-ана, туан-туыс, достар т.б атап крсетедi.Л.Н. Десен тланы зiн-зi тануы мен зге адамдарды ол жайлы бiлуi, тануыны арасындаы зара байланыс, е алдымен оршаан адамдар ортасында арым-атынасты дегейiмен аныталатынын айтан.

Ж. Маралов «зiн-зi тану» - бл зiнi потенционалды жне жеке бас асиетiн, интеллектуалды ерекшелiгiн, мiнез-лын, зiнi атынасын зге адамдар арылы зiн тану процесi», - дейді. А. Адлер зін-зі тануды мн-маынасын адамны зіні алдына ойан шынайы масатын танудан креді. Ендеше, зін зі тану зіндік сана арылы алыптасатын адамны рухани адамгершілік асиеттеріні зара рекеттестігі деп орытуа болады.