ОЫТУ МЕН ТРБИЕЛЕУДІ ПЕДАГОГИКАЛЫ ЖЙЕСІ 2 страница
III жне IV трдегі арнаулы мектептер - соырлара (ІІІ) жне нашар кретін балалара (IV) білім беру мекемесі. Бл мектептерде ылилы пен амблитопия диагнозы ойылан балалара арналан сыныптар (топтар) ызмет жасауы да ммкін.
ІІІ трдегі арнаулы мектепке соырлар мен кру алдыы (0,04) саталан жне кру функцияларыны крделі бзылуларымен сипатталатын (0,08) балалар абылданады.
ІІІ трдегі мектепті бірінші сыныбына 6 жастаы, кей жадайларда 8-9 жастаы балалар абылданады. Сыныптаы (топтаы) оушыларды толымы 8 баланы райды. ІІ трдегі мектепте оу жылыны затыы орта (толы) жалпы білімді игеру уаытын осанда 12 жыл.
IV трдегі арнаулы мектепке кру ткірлігі 0,05-тен 0,4-ке дейін саталан нашар кретін балалар абылданады. Бл мектептерге кз ауруларымен жиі ауыратын, те жаын араашытытан оитын жне жазатын балалар да абылданады.
IV трдегі мектепті бірінші сыныбына 6-7 жастаы балалар абылданады Оу жылыны затыы - орта (толы) жалпы білімді игеру уаытын осанда 12 жыл.
V трдегі мектеп-сйлеу тіліндекрделі кемшіліктері бар балалара арналан екі блімнен тратын арнаулы мектеп.
- бірінші блімде, крделі тіл кемшіліктері (алалия, дизартрия, ринолалия, афазия) кездесетін жне ттыу тіл кемшілігі бар жалпы сйлеу тілі бзылан балалар білім алады.
- екінші блімінде, ттыу тіл кемшілігіні крделі формасы кездесетін балалар білім алады.
Сйлеу тіліндегі кемшіліктер жойылып, тзетілсе, психологиялы-медициналы-педагогикалы сараптаманы орытындысына сай, ата-аналарды келісімімен жалпы білім беретін мектептерге ауыстырылады.
V трдегі мектепті бірінші сыныбына 7-9 жастан бастап, дайынды сыныбына 6-7 жастан бастап абылданады. V трдегі мектепте білім алан балалар 10-11 жыл ішінде негізгі жалпы білімді игереді. Арнаулы логопедиялы жне педагогикалы кмек трлері оыту мен трбиелеу процесі кезінде, сыныптан тыс уаыттардаарнаулы рылан сйлеу режиміне сай жргізіледі.
VI трдегі мектеп - тірек-имыл аппаратыбзылан (балалар церебральды салы, тірек-имыл аппаратыны туа пайда болан жне жре пайда болан деформациясы, ая-олдарды парезі мен салдануы) балалара арналан арнаулы мектеп.
VI трдегі мектептегі білім беру процесі жалпы білім беру бадарламасы бойынша ш дегейде йымдастырылады:
1-ші дегейі – бастауыш жалпы білім беру (4-5 жыл);
2-ші дегейі – негізгі жалпы білім беру (6 жыл);
3-ші дегейі - орта (толы) жалпы білім беру (2 жыл).
Бірінші сыныпа балалар 7 жастан бастап абылданады, арнаулы білім беру мекемесінде білім алмаан балалара дайынды сыныптары ашылады. Сыныптаы (топтаы) оушыларды саны 10 баланы райды. VI трдегі мектепте имылды режим рылады. Мектептегі білім беру процесі баланы имылды сферасын алыптастыруа баытталып, баланы сйлеу тілі, танымды абілеттерін арттыру жмыстарын кздейді.
VII трдегі мектеп - білімді игеру кезінде траты трдегі иындытар туызатын психикалы дамуы тежелген балалара арналан арнаулы мектепті бір трі.
Бл мектептегі білім беру процесі жалпы білім беру бадарламасы бойынша екі дегейде йымдастырылады:
1-ші дегейі – бастауыш білім беру (3-5 жыл);
2-ші дегейі – негізгі жалпы білім беру (5 жыл).
VII трдегі мектепке балалар дайынды сыныбынан бастап абылданады. 7 жастан бастап жалпы білім алан оушы VII трдегі мектепті екінші сыныбына, 6 жастан бастап жалпы білім алан бала VII трдегі мектепті бірінші сыныбына абылданады. Мекепке дейінгі дайындытан тпеген балалар 7 жастан бастап 1-ші сыныпа, 6 жастан бастап дайынды сыныбына абылданады. Сыныптаы (топтаы) оушылар саны 12 баланы райды.
VII трдегі мектепте білім беру процесі кезінде баланы бойындаы кемшіліктерді тзету жмыстарыны нтижесіне арай бастауыш сыныпты аятаан со жалпы білім беретін мектептерге ауыстыру жмыстарыны ммкіндіктерін арастырылады.
Балаа ойылан диагнозды натылауды ажеттілігітуындаан кезде VII трдегі мектепке абылданан бала бір жыл бойы білім алып шыады. VII трдегі мектептегі білім беру процесі кезінде жеке жне топты саба формасындаытзету сабатары, логопедиялы сабатар атар жргізіледі.
VIII трдегі мектеп-интеллектуалды дамуы кешеуілдеген балалара арналан мектеп. Бл мектептегі білім беру процесі цензалы емес, себебі білім беруді мазмны оушыларды леуметтік бейімделуі мен ксіби-ебекке дайынды жмыстарын негізгі масат етіп станады.
VIII трдегі мектептерде оыту мен трбиелеу жмысы ебекке баулу жмыстарына емтиханнан тумен аяталады. Емтихан тапсырудан шартты трде босатылу туралы ережелерге сйкес жмыстар Білім Министрлігімен келісілген трде жргізіледі.
VII трдегі мектепке 7-8 жастан дайынды сыныбынан бастап абылданады. Дайынды сыныбы баланы мектепке дайындыын анытап, оны алыптастырып ана оймай, балаа ойылан диагнозды натылауа, баланы психологиялы-педагогикалы зерттеуден ткізуге лкен ммкіндік береді.
Дайынды сыныбындаы оушыларды саны 6-8 баладан аспауы тиіс, ал алан сыныптарда 12 баланы райды. VIIІ трдегі мектептегі оу жылыны затыы 8-9 жылды райды, ал ксіби дайындытан ту сыныптарын осанда 10 жылды райды. Мектепті материалды базасы толы жасаталан жадайда тередетілген трдегі ебекке дайынды сыныптары ашылуы ммкін. Ксіби ебекке дайынды сыныптарын аятаан оушылара біліктілік разрядын игергендігін растайтын жат беріледі.
VIІI трдегі мектепте крделі аыл-ой кемшілігі бар балалара 5-6 баладан рылан сыныптар ашылады. Бл оушылар дайынды сыныбынан ткен со алдын ала ойылан диагноз расталан кезде интеллектіні крделі формасы аныталан балалара арналан сыныпа немесе VIIІ трдегі мектепті арапайым сыныбына ауыстырылады.
Интеллектуалды кемшілікті крделі формасы ойылан балаларды сыныптара блу ш дегейде рылады:
1-ші дегейі – 6 жастан 9 жаса дейінгі балалар;
2-ші дегейі – 9 жастан 12 жаса дейінгі балалар;
3-ші дегейі – 13 жастан 18 жаса дейінгі балалар.
Арнаулы сыныптара психопатиялы тртіп, эпилепсия, психикалы ауруларды трлері аныталан балалар абылданбайды. Ол балалар ата-аналарымен бірге кеес беру орталытарынан ажетті кмек ала алады.
Ата-анасыны арауынсыз алан аыл-ой дамуы бзылан жетім балалара арналан балалар йлері мен мектп-интернаттар ашылады. Баланы арнаулы мектепке барып білім алуа ммкіндігі болмаан кезде й жадайында білім алады.
Соы уаытта й жадайында білім беруді жзеге асыратын ажетті біліктілікті игерген малім-дефектологтар, психологтар наты ызмет трлерін крсетуде. й жадайында білім беру процесі арнаулы білім беру мекемелеріндегі оу процесіні мазмнына сай ата-аналара кеес беру, дістемелік кмек крсету жмыстары трінде йымдастырылады.
Дамуында крделі кемшілігі бар балалар мен жасспірімдер шін трлі профильдегі реабилитациялы орталытар рылады. Мндай орталытарды санын психологиялы-медициналы-педагогикалы реабилитация жне тзету орталыы, леуметтік-ебекке бейімдеу мен ксіби бадар беру орталыы рауы ммкін. Мндай орталытарды негізгі міндеттері крделі кемшілігі бар балалара тзету-педагогикалы, психологиялы кмек крсету, ксіби бадар беру, з-зіне ызмет етуге йрету, леуметтік бейімдеу жмыстарын ру болып табылады.
Бл орталытардаы сабатар жеке жне топты жмыс бадарламалары бойынша жргізіледі. Мектепке дейінгі жне мектеп жасындаы балалара логопедиялы кмек крсету жмыстары логопедиялы кабинеттер мен орталытарда жргізіледі. Логопедиялы кабинеттердегі жмыстарды негізгі міндеттері сйлеу тіліндегі кемшіліктерді жою, педагогтар мен ата-аналарды логопедиялы біліммен хабардар ету болып табылады.
азіргі уаыттаы арнаулы білім беру жйесіні арынды дамуы ерекше білімді ажет ететін тлаларды білім алуын, леуметік бейімделуін амтамасыз етудегі леуметтік-мдени жне экономикалы жадайлара сйкестенуді ммкіндіктерін арастыруда. Атап айтса, шалай жерлерде орналасан мекен-жайлардаы ммкіндігі шектеулі балаларды білім алуын амтамасыз ететін арнаулы білім беру жйесіні жаа моделін растыру болып табылады. Осындай тиімділігі мол істерді жзеге асыру масатында азастан Республикасыны барлы облыстарында арнаулы білім беру мекемелеріні трлері ызмет атаруда. Наты нормативтік жаттар негізіндегі рылан арнаулы білім беру мекемелері (2005 жылы 1 арашадаы Астана жне Алматы алалары мен облысты білім басармаларыны (департаменттерді) деректері бойынша) арнаулы мектептерді типтері бар. Оларды саны мына кестеде крсетілген.
| Облыс атауы | Арнаулы мектепті атауы | Орналасан мекен атауы |
| Амола облысы | Облысты кмекші мектеп-интернат | Атбасар .,Жеіс61 |
| Облысты кмекші мектеп-интернат | Ккшетау .«Юби лейный» шаын ауданы, 75 | |
| Кмекші мектеп | Степногорск ., №4 ш/а | |
| Аыл-есі тмен жетім балалара арналан рпі балалар йі (кмекші мектеп-интерат) | Акл ауданы, Урюпинка кенті, Мир к. 20 | |
| Аыл-есі тмен жетім балалара арналан Жамбыл балалар йі (кмекші мектеп-интернат) | Шортанды Ауданы,Жолымбет кенті | |
| Есту абілеті тмен балалара арналан облысты арнайы мектеп-интернат | Ккшетау ., Саин к., 20 | |
| Атбе облысы | № 7 Кмекші мектеп | Атбе ., Аайынды Жбановтар № 306 |
| Тамды кмекші мектеп-интернаты | Ала ауданы,Тамды кенті | |
| Яйсан мектеп-интернаты | Март ауданы, Яйсанкенті | |
| Есту абілеті бзылан балалара арналан (тзету) облысты мектеп-интернат | Атбе, Гришина к., 13 | |
| №45 Психикалы дамуы тежелген балалара арналан мектеп-балабаша | Атбе ., Тургенев, 96 | |
| №17 «Шыла» арнаулы МД | Атбе ., 11 млтек ауданы | |
| №10 Сйлеу тілі бзылан балара арналан «Алма» балабашасы | Атбе . білхайыр хан даылы | |
| №11 Кру абілеті бзылан балалара арналан «Абота» балабашасы | Атбе . Гришин кшесі | |
| Атырау облысы | Облысты жрдемдесу мектеп-интернаты | Махамбет ауданы |
| Сйлеу абілеті тмен балалара арналан облысты мектеп-интернат | Атырау ., Пушкин к., 186 | |
| Есту абілеті тмен балалара арналан облысты арнайы мектеп-интернат | Атырау ., Азатты, 147,б | |
| Алматы облысы | Жрдемдік мектеп-интернаты | арасай ауданы,аскеле аласы, Ломоносов к., 17 |
| Облысты жрдемдесу мектеп-интернаты | Талдыоран, Пушкин к., 276,а, | |
| Облысты жрдемдесу мектеп-интернаты | Саранд . Октябрь | |
| Жетім балалара арналан облысты жрдемдік мектеп-интернаты | Панфилов ауданы, Жаркент ., Иванов,№1, | |
| Есту абілеті тмен балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Талдыоран . Алдабергенов к.шесі, 202 | |
| Жрдемдік мектеп-интернаты | Талдыоран, Пушкин кшесі, 276а | |
| Жрдемдік мектеп-интернаты | Саранд ., Октябрь | |
| №21 Жрдемдік мектеп-интернаты | Ебекшіаза ауданы, Есік ., Мечников к., 39 | |
| №5 жетім балалара арналан жрдемдік мектеп-интернаты | Панфилов ауданы, Жаркент . | |
| Шыыс-азастан облысы | Жетім балалара арналан жрдемдік мектеп-интернаты | Семей аласы, Спартак,6 |
| Нашар кретін балалара арналан мектеп-интернат | Риддер аласы Лермонтов кшесі | |
| Нашар еститі балаларан арналан мектеп-интернат | Зырян, Бтарма кшесі №127 | |
| Саырау балалара арналан мектеп-интернат | скемен . Гоголь кшесі, 28 | |
| Нашар еститін балалара арналан мектеп-интернат | Семей аласы, аржалбайлы,249 | |
| №14 нашар еститін балалара арналан мектеп-баша | скемен . Прибрежный к. 81, б | |
| №62 сйлеу абілеті тмен балалара арналан мектеп-баша | Семей аласы, Аманов кшесі, 127 | |
| №61 ПДТ балалара арналан мектеп-баша | Семей аласы Краснознаменная кшесі, 12 | |
| ПДТ жетім балаларан арналан мектеп-интернат | Семей аласы, Физкультурный кшесі, 6 | |
| Жрдемдік мектеп-интернаты | Тараз ., 10-ш/а | |
| Жамбыл облысы | Нашар кретін балалара арналан мектеп-интернат | Тараз ., 2-ш/а. |
| Нашар еститі балалара арналан мектеп-интернат | Тараз .,арахан, 1 | |
| «міт» арнайы коррекциялы мектеп | Талас ауданы, аратау ., Алексеев кшесі 3 | |
| Жетім балалара арналан жрдемдік мектеп-интернат | Орал ., 4 ш/а.19, а | |
| Батыс-азастан облысы | Нашар еститін балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Орал . Почиталин к., 130 |
| Соырлар мен нашар еститін балалара арналан мектеп-интернат | Орал .,Алматы к., 109/4 | |
| №5 Майдыжрдемдік мектеп-интернаты | 470029, араанды, Магнитогорский к. 5 | |
| араанды облысы | №1 Саран жрдемдік мектеп-интернаты | Сарань ., Жамбыл, 112 |
| №1 Шахтинск жрдемдік мектеп-интернаты | Шахтинск, Жеіске 40 жыл к., 26 | |
| №1 Теміртау жрдемдік мектеп-интернаты | 472300, Теміртау ., 32 | |
| №1 Балаш жрдемдік мектеп-интернаты | Балаш . Мир2 | |
| Жетім балалара арналан жрдемдік мектеп-интернат | Теміртау ., Мичурин,41 | |
| Ммкіндіктері шектеулі балалара арналан облысты балалар йі | араанды . Магнитогорская,3 | |
| ПДТ балалара арналан мектеп-интернат | араанды, Мангито- горский,3 | |
| Нашар еститін балалара арналан арнайы мектеп-интернат | араганды ., Пирогов, 1а | |
| Нашар кретін балалара арналан арнайы мектеп-интернаты | араганды, Кривогуза, 96 | |
| Тыныс жолдары ызметі нашар жмыс істейтін балалара арналан арнайы мектеп-интернат | араанды, Сатыбалдин к., 21 а | |
| Сйлеу абілеті тмен балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Теміртау ., Ушинсий, 9 | |
| Жрдемдік мектеп-интернат | ызылорда . Жалатс Бахадр 8а | |
| ызылорда облысы | Нашар еститін балалара арналан облысты коррекциялы мектеп-интернат | ызылорда аласы |
| №2 жрдемдік мектеп-интернат | останай . Сібір50 | |
| останай облысы | Жрдемдік мектеп-интернат | Лисаковск 1 ш/а, 16 |
| Жрдемдік мектеп | Рудный аласы Володарский 3 | |
| Жрдемдік мектеп | останай . айырбеков | |
| Жрдемдік мектеп | Аралы ., Ш.Жнібек к. № 144 | |
| ПДТ балалара арналан облысты мектеп-интернат | Рудный . Парковая, 43 | |
| Саырау балалара арналан облысты арнайы мектеп-интернат | Маышла ст | |
| Маыстау облысы | №3 «мектеп-баша» кешені | Атау ., 5 ш/а, 16 й |
| №2 «Мектеп-баша» кешені | Атау ., 3-ш/а | |
| №1 «Мектеп-баша» кешені | Атау ., 11ш/а, | |
| №4 «Мектеп-баша» кешені | Маышла ст | |
| Жетім балалара арналан Соколов жрдемдік мектеп-интернаты | ызылжар ауданы, Соколовка кшесі | |
| Солтстік-азастан облысы | Жетім балалара арналан Шптікл жрдемдік мектеп-интернаты | .Мсірепов ауданы, Шптікл ауылы |
| Жрдемдік мектеп-интернат | .Мсірепов ауданы Ломоносовка ауылы | |
| №1 жрдемдік мектеп- интернат | Петропавловск, Попов к. | |
| №2 жрдемдік мектеп- интернат | Петропавловск . 314 атыштар дивизиясы к. 158 | |
| Чкаловский жрдемдік мектеп-интернаты | Тайынша ауданы, с.Чкалово | |
| Есту абілеті нашар балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Петропавловск, Алтынсарин к., 223 | |
| Жетім балалара арналан Архангельск мектеп-интернаты | ызылжар ауданы, Архангельское ауылы | |
| №4 Жрдемдік мектеп-интернат | Павлодар, П.Васильев к. | |
| Павлодар облысы | №5 Шарбаты жрдемдік мектеп-интернаты | Шарбаты ауданы Хмельницкое ауылы |
| Жрдемдік коррекциялы мектеп | Екібастз, Стпаев к.10 | |
| №2 жрдемдік мектеп-интернат | Асу ., 8 наурыз,8 | |
| Жетім балалара арналан Песчанск жрдемдік мектеп-интернат | Кашыр ауданы, Песчаное аулы т.8 | |
| Облысты жрдемдік мектеп-интернат | Павлодар .,Щедрин,58 | |
| Есту абілеті тмен балалара арналан облысты мектеп-интернат | Павлодар, атаев к., 83 | |
| Жетісай жрдемдік мектеп-интернат | Матарал ауданы, Жетісай ауылы, Дулатов6 | |
| Отстік-азастан облысы | Ленгер жрдемдік мектеп-интернаты | Тлеби ауданы, Шахта ауылы, Тоыз, 12 |
| Сайрам жрдемдік мектеп-интернаты | Сайрам а., уезов,18 | |
| Тркістан жрдемдік мектеп-интернаты | Тркістан ., Рабия ., Слтан Бегі, 14 | |
| Жрдемдік мектеп-интернаты | Шымкент. Маметов, 95 | |
| №1 Саырау балалара арналан мектеп-интернат | Шымкент .Аманжолов 63 | |
| №2 Саырау балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Шымкент . Паркетная, 26 | |
| Нашар еститін балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Тлеби ауданы, Ленгер аласы, Фурмановкшесі | |
| Сйлеу абілеті те тмен балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Ленгер ., .Тлеби, 350, т.62098, 61034 | |
| Нашар еститін балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Шымкент ., Уалиханов, 215 | |
| Сйлеу абілеті те тмен балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Тркістан ., Кожанов кшесі | |
| Жрдемдік мектеп-интернаты | Астана, Жангелдин№ 9 | |
| Астана аласы | №6 жрдемдік мектеп-интернат | Шухов к.,84 |
| Алматы аласы | №7 Жрдемдік мектеп-интернет | Байтрсынов,150 |
| №3 жрдемдік мектеп-интернат | Бегалин82 | |
| №8 ПДТ балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Алматы . Каблуков93а | |
| №1 саырау балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Алматы ., Торайыров1 | |
| Нашар еститін балалара арналан №5 арнайы мектеп-интернат | Алматы . Пятницкий 55 | |
| Кзі нашар кретін балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Алматы, ., Ладыгин 33 | |
| Тыныс алу жолдары нашар жмыс істейтін балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Алматы ., Ладыгин, 38 | |
| Сйлеу абілеті те тмен балалара арналан арнайы мектеп-интернат | Алматы . Каблуков95 |
Крсетілген арнаулы (тзету) білім беру йымдарыны негізгі міндеті - рбір баланы мірде айналасындаыларды кмегіне туелді болмай з бетінше мір сруге дайындау, з-трмысын здігінен йымдастыру ммкіндігі болатындай леуметтік-трмысты зіреттілігін алыптастыру. Шын мнісінде, психофизикалы дамуында ерекшеліктері бар балаларды оыту мен трбиелеуді барлы дерісі оларды оамда леуметтік бейімделуге амтамасыз етуге баытталан. Дегенмен, арнаулы білім беру саласындаы кмекші жне тзету мектептерінде, мектеп-интернаттарында, балалар йлерінде трбиеленушілерді математика, физика, информатика, дебиет, тарих сияты пндерді оыту аншалыты ажет болса, оамда мір сре білуге йрету крделірек жне соншалыты ажет екенін мір крсетіп отыр. Арнаулы білім беруді азіргі жйесіне бала немесе жасспірімні з мір жолын, лемге деген зіндік кзарасын тадауа, оршаан мірде бадар алуына кмектесетін «леуметтік-трмысты бадар» курсын енгізу ішінара жзеге асып келеді. Бл жаа пн негізінен есту абілеті нашар балалара арналан, баса да тзету, мектептерінде, бейімдеу орталытарында, мектеп-интернаттарында пн ретінде немесе сыныптан тыс жмыстар, факультатив сабатар ретінде ткізуге болады. Курсты малім, леуметтік педагог немесе трбиеші оыту мекемесіні жадайына байланысты жргізеді. Саба затыы 40 минут болуы ммкін. Теориялы жне практикалы тапсырмалара лайыталан:тата, парта; асхана брышы (газ немесе электр плитасымен); ыдыс-ая буфеті (шай, асханалы ралдар); трмысты ралдар; жмса жиаздармен жабдыталан арнаулы кабинетте ткізілгені тиімді. Курсты негізгі мазмны балалар шін жекелеген, біра те ажет баыттарды амтиды: оршаан ортамен арым-атынас жасау, мінез-лы мдениеті, трмысты-оамды пайдалы ебек, жеке бас гигиенасы, денсаулы сатау, сауда, клік, трын й, байланыс ралдары дрігерлік кмек, отбасы негіздері, бюджет, мекемелер мен йымдар.