Жалпы ережелер мен жмысты мазмны.

ЗЕРТХАНАЛЫ ЖМЫС №3

Трактор жне автоклік тезегіштеріні жетектері

 

Жмысты масаты: тракторлар мен автоклік тезегіштеріні жетек ызметін, рылымын, жмыс принциптерін анытап, зерттеу\.

Жабдытары: плакат, имада, агрегат рамындаы автоклік жне трактор тежегіштеріні жетегі.

Жмысты орындау барысы:

1. Трактор тежегіштеріндегі трлі жетек ызметіні принциптері мен ондырыны рылымын, атаратын ызметін зерттеу.

2. Трактор тежегіштеріні трлі тиімді ызметін арастыру.

3. Автокліктегі гидравликалы тежегіш жетегіні ызмет принциптері жне жалпы мліметпен танысу.

4. Негізгі тежегіш жйелер мен техникалы ызметін зерттеу.

5. Баылау сратарына жауап беру жне орындалан жмыс туралы есеп тілігін растыру.

Жалпы ережелер мен жмысты мазмны.

Трактор мен прицеп тежегіштерін, тіркелген трактор тежегіштерін трлі жетек арылы басаруа болады, атап айтса механикалы, гидравликалы, пневматикалы.

Механикалы тежегіш жетегін трактор тежегіштерін басару шін олданамыз. рылымы арапайым. Тежегіштерді екі педальмен басарамыз, яни райсысы арты дгелекті тежеу шін арналан. Жасы жолмен жоары жылдамдыта клік озалысы кезінде педальдарды татайшалармен блоктау ажет, йткені осы кезде тежегіштер бір уаытта жмыс атараны дрыс.

Мндай тежегіштерді озалыса келтіру шін аяпен педальды басып тру ажет, осы кезде бл кш беріліс механизмдеріні иінтірек иытарыны атынастарына байланысты артып отырады, яни осы кезде тежегіш алыптары Р^/ кшпен тежегіш барабаныны абырасына жанасады, нтижесінде трактор тежеледі. Пневматикалы тежегіш жетегін (сур. 3.1, б) прицеп жаланан трактор тежегіштері шін олданады. Баса жетектерге араанда бірнеше артышылытары бар: басару педальіне тракторшы аз кш жмсайды, жеткілікті жмыс сенімділігі болады, прицеп тежегіштеріні озалыстары жеілдейді, сыылмалы ауа баса масаттар шін де олдану ммкіндігі туындайды (тракторды пневматикалы дгелектерін рлеу жне т.б).

 

Сур. 3.1. ТРактор прицептері тежегіштеріні жетегі:

а – пневможйе; б – пневматикалы: в – гидропневматикалы;

1 – компрессор; 2 – ысым реттегіш; 3 – баллон; 4 – манометр;5 – ажыратыш кран; 6, 17 – ауа ткізгіштер; 7 – тежегіш кран;8 – педаль; 9 – осыш бастиек; 10 – алыптар; 11 – тежеуші камера;12 – иінтірек; 13 – ауа таратушы клапан; 14 –прицеп баллоны;15 – басты тежегіш цилиндр; 16 – пневматикалы алмастырыш;18 – жмыс цилиндрі; 19 – поршендер

Мндай жетекті ауыр дгелекті тракторлар шін олданылады, демек трактор мен тіркелген прицепті тотатып тежеу шін лкен кш ажет болады, сонымен атар универсалды егістік тракторлары мен прицептерін тежеуде кеінен олданыса енген.

Трактор ттынушыларын сыылмалы ауамен амту шін оан пневматикалы жйе орнатады (сур. 3.1, а).

ондыры. Пневматикалы жйе келесі бліктерден трады: трактор озатышын озалыса келтіретін компрессордан 1, (орташа уатты ауамен суынатын бір цилиндрлі трактор компрессорлары, ал уатты тракторларда – сйытыпен суынатын екі цилиндрлі); ауа ысымын реттегіш 2; ауаны ысу шін арналан баллона 3; пневматикалы жйедегі ысымды баылауа арналан манометр 4; тежегіш кран 7, ажыратыш кран 5, яни сыылмалы ауа трактордан прицепке беріледі, оларда пневматикалы тежегіш жетегі болады; пневматикалы алмастырушысы ар тежегіш камера кмегімен прицеп тежегіштері басарылады, оларда гидравликалы жетек болады; осыш бастиектер 9, арылы сыылмалы ауа тіркелген прицепке тежегіш жйесі арылы беріледі.

озалысы. Трактормен жмыс кезінде компрессор 1 озалтышты шыарушы бырларымен ауа тазартышпен немесе шыарушы коллектордаы таза ауаны сорып, ысым реттегішке береді 2. Реттегіште сзгілеуші элемент орналасан, демек ауадан суды, майды, атты блшектерді жыратып алады. тазартудан кейін ауа баллона келіп тседі 3. Баллондаы ауа ысымы жоары шегіне жеткенде (0,73 МПа), реттегіш іске осылып, компрессордаы ауа баллонны орнына 3 ешандай кері ысымсыз атомосфераа баытталады. Ауа шыындалан кезде баллондаы ысым 3 тмендейді. ысым млшері тменгі шекке 0,66 ...0,69 Мпа жеткенде, реттегіш ауаны айта баллона айдайды, демек ауаа шыып кетпеуін болдырмайды.

Егер сыылан ауаны тежегіш камерасына баыттаса 11 (сур. 3.1, б), онда диафрагманы басып, соташы арылы иінтірек брылады 12, осылайша з кезегінде ыспашалы ждырышалар арылы аптамалар тежегіш барабандарына F"кшпен жанасады.

Мндай рылымды жетекте тракторист тракторды тежеп тотатан кезде тек ашы кран алынады, демек сыылан ауа тежегіш камерасына келіп тседі. Дегенмен тежегіштерді жеіл басару тракторшыа тежелгенді "сезінді" деуге болмайды, сондытан тежегіш жетегін бірнеше рет арнайы ауырлатады.

Аялдамалы тежегіш (тау-кен). Аялдаан тежегіш ретінде жмыс тежегіштері олданылады. 3.2, a суретте осындай тежегіш рылымы крсетілген. Осы масатта трактора иінтірек орнатылады 5, яни зара о тежегіш педальі бар тартышпен осылан 2. Тартыштардаы ималар 3 арылы трактор мен прицеп тежегіштерін басаруа болады (егер ершікте гидравликалы прицеп жетегі бар тежегіш цилиндрі орналасан болса), сондытан трктормен жмыс кезінде педаль басылады 2.

Аялдамада тракторды тежеу шін иінтіректі зіе арай тарту ажет, осы кезде тартыш педальды тартып, трактор тежеледі.

Аялдап тран тежелуден тракторды босату шін баспаны басып, иінтіректі зінен арай тарту ажет (сурет бойынша оа арай). Арнайы аялдама тежегіштерін таспалардан немесе дискілерден жасайды.

Таспалы аялдама тежегіштері тегершіктерден 8 трады (сур. 3.2, б), яни біліктерге орнатылып, айналу моментін жетекші аралыа жеткізеді. Тегершік айналасында 8 фрикционды аптамалары бар, тежегішті болаттан жасалан таспасы оралан 9. Таспаны бірі шы кронштейнге бекітілген, ал екіншісі иінтіректі тартыштармен осылан, оларда ілмек болады. ажетті орындарын алыптастырады.

 

Сур. 3.2. Стояночные тормоза:

а – аялдама ретіндегі жмысшы; б – таспалы; в – дискілі; 1 – кнопка; 2 – педаль; 3 – тартыш; 4 – прицепті тежегіш цилиндрі шін арналан ершік; 5 – иінтірек; 6 – аялдамалы тежегіш; 7 – жмыс тежегіші; 8 – тегершік; 9 – тежегіш таспасы.

Дискілі аялдамалы тежегіш 6 (сур. 3.2., б) жмыс тежегішімен атар 7 орналасып, ілмегі бар иінтірекпен басарылады.

Трлі жетек ызметіні тиімділігі. Сиптталан жетек рылымдарынан кріп отыранымыздай педальге берілетін кшті серінен барабана берілген алып кштері біркелкі болмайды.

Механикалы тежегіш жетегінде аз кш F' болады, йткені тракторшы аяыны кші иінтірек жйесімен артып, тежегіш алыптарына берілетін кштермен артып отырады.

Пневматикалы тежеу жетегі кшті тмендетеді, демек педальге берілген кшті азайтады. Ауа тежегіш камераларына 0,7 ... 0,75 Мпа ысым арылы беріледі, ал камера дифрагмасыны диаметрі жоары болады, сонда тежегіш барабандарыны алыптарына жанасан F"' кші жоары болады.

Гидравликалы тежегіш жетегі арылы цилиндрлік тежегіштерге 4 ... 6 Мпа ысым береді, нтижесінде алыптар F" кшпен барабана жанасады

Гидропневматикалы жетек кшті болып келеді, йткені кш пневматикалы жне гидравликалы жетек кші F' ретінде беріледі.