Акмеологияны зекті мселелері жне оларды дамыту жолдары

Акмеология идеясы немі оам міріні жне ататы адамдар міріні тарихи рефлекциясын амтып отырады.мір мен іс - рекетке деген практикалы ажеттіліктен, жеке, ататы адамдар, оам, лтты шыа («акме»); зін - зі айындауыны шыына жетуі мселесімен арнаулы ылыми зерттеулер мен лгілер негізінде айындау арасы алша болып табылады.Акмеологиялы зерттеу облысы мен практикалы лгілер негізінде айындалуы білім берудегі баытты алыптасуына алып келді.Акмеология – оу жне ылыми пн.Акмеология ылымы жаратылыстану, оамдану, гуманитарлы пндермен байланыста алыптасты.Акмеология (акме – адам толыуыны крсеткіші жне осы толыуды шыы). Сонымен атар акме адамны кп жаты жадайын бейнелейді, оны мірлік кезеіні уаытты затыын амти отырып белгілі саладаы оны азамат, маман, ебеккер ретінде аншалыты алыптасандыыш, оршаан ортамен байланысыны бай немесе кедейлігіне сай боландыы, ол тла, жбай, ата – ана ретінде кп жне аз млшерде згергіштігімен ерекшеленеді.Акмеология – адамны толыу дегейіндегі дамуыны феноменологиясын, задылытарын, механизмдерін жне сіресе осы дамудаы жоары дегей жетуі айындалады.Осы ммкіншіліктерді иесі тасымалдаушы ретінде адамды тсіну шін, р трлі ылым саласы бойынша жргізілген зерттеулер нтижесіні бірыай жинатау мселесін шешу болып табылады.Адамны толыу дегейіндегі бтіндей, бірыай жинатау индивидті, тлалы, субъективтік – іс - рекеттегі сипаттамаларды зара байланысыны бірлігінде алыптасады жне алымдарды акмеология саласындаы кешенді зерттеулері барысында жзеге асады.Адамды зерттеудегі осы атынас барысындаы жинаталан нтижелер те иын рі ерекше діснаманы, техниканы жне оларды бір – бірімен ылыми – корректілік байланысын талап етті.Адамны дене бітіміні толыуы, психикалы толыуы аыл – ойы, сезімі, ерік – кшіні алыптасуынан, ал тлалы толыу интеллект пен ерік – кшке баыныштылыынан, е бастысы субъект ретінде толыу бір – бірімен байланысты абілеттерден крінеді.Адам индивид (тірі аза), тла, іс - рекет субъектісі ретінде толыу дегейіне бір мезетте жете алмайды, осы рылымдардаы згерістерді жру тетігі р трлі болып табылады.Акмеология – адамны з дамуындаы толыу крсеткішін айындайтын, яни осы маызды крсеткішті ерекшеліктерін жан – жаты бейнелейді.Акмеология - р трлі адамдарды састыы мен згешелігін анытайды. Сонымен атар толыуды жекелік бейнесін алыптастыратын факторлар рекетіні зіндік ерекшелігін крсетеді.Акмеологияны жмыстарды ішінде маызды орынды адам субстанциясыны «дене бітімі» жне «рухани» сапалары мен асиеттеріні зара ыпалыны сипаты (ерекшеленіп отырады) алып отырады. Толыу жадайы кенеттен жне бірден туындамайды.Осы жадайды туындауына адамны бкіл алдыы мірі сер етеді, тек ана табии бейімділік ана емес, тла зегін райтын ндылы атынастар мен бадарлармен ерекшеленеді жне субъект іс - рекеті ретінде білім, іскерлік, дадылар жиынтыымен сипатталады.Толыу крсеткішіне кшерде адамны денсаулыы нормаа жаын немесе созылмалы аурулармен ерекшеленуі ммкін.Талпыныстары жалпыадамзатты ндылытара сай немесе сай емес болуы ммкін. мір сруіне ажетті іс - рекеттерде лсіздік танытуы, балалы сезіміні басым болуы немесе керісінше репродуктивтік ана емес, шыармашылы дегейде німді рекет етуі ммкін.Акмеологияны шешетін келесі міндеттері адамны мектепке дейінгі, бастауыш мектеп, жасспірімдік, бала жасты кезедегі алыптасуы тиіс сипаттамаларды айындау арылы, оны тотыу жадайында зін барлы жаынан стті крсетуге ммкіншілік туындатады.Сонымен атар адамны индивид, тла, руаытта толыу крсеткішінде айындалады, алдаы даму крсеткіштеріні ерекшеліктерімен байланысты, біра бір мезетте жалпы жне жеке жадайларда ыпал етіп отырады. Акмеология макро, мезо, микросоцизмні (мемлекет, оам, оу жне ебек жымы, отбасы т.б.) жне табии жадайлар ыпалыны механизмі мен нтижесін бадарлайды, ол з мірін йымдастыру баытын айындау арылы зін толыу дегейінде барлы жаынан белсенді ету мселесін шешу.Адамны индивидті, тлалы, субъектілік ерекшеліктеріні кріну дегейіні толыуды крсеткішіні барлы кезедерінде біралыпты жрмейді. Адам ктерілу жне тмендеу сттерінен теді, яни ол денсаулыымен, тлалы крінулерінен жне р трлі іс - рекетте айындалуынан крініс табады.Адамда бір – бірімен олайсыз жадайлара арсы трумен жне з ойын жзеге асырумен ерекшеленеді.Наты жадайларды есепке ала отырып, «акме» адамны индивид, тла, іс - рекет субъектісі ретінде алай крінетіндігін айындайды. Осы жоарыда айтылан мселелер келесі міндеттер тобын шешуге итермелейді:

акме феноменологиясын ылыми тсіндіру;

р трлі адамдарды жалпы жне згеше асиеттерін айындау, акмені санды – сапалы асиеттерін айындау.Адам толыуын бейнелейтін сипаттамаларыны жиынтыын, акмені айындау арылы акмеология толыуды зерттесе, ал акме тар кйінде адамны ксіпті игеруі, шыармашылы дегейге жетуін зерттейді.